از سوی رییس سازمان بورس
جزئیات معاملات الکترونیکی سهام تشریح شد
فارس- رییس سازمان بورس و اوراق بهادار جزئیات خریدو فروش مستقیم و الکترونیکی سهام شرکت‌های بورسی را اعلام کرد تا از اوایل فروردین ۸۹ یکی از آرزوهای بزرگ بورس ۴۱ ساله کشور برآورده شود. بورس اوراق بهادار ایران با سابقه ۴۱ سالهای که دارد، تاکنون نتوانسته است شاهد معاملات الکترونیکی سهام به مانند بیشتر بورس‌های دنیا باشد.
رفع این خلاء در شرایطی طی سالهای اخیر مورد توجه اکید مسوولان بازار سرمایه قرار‌گرفته و یکی از آرزوهای دیرینه سهامداران و سرمایه‌گذاران ایرانی و خارجی استفاده از مزیت‌های خرید و فروش اینترنتی سهام بدون حضور فیزیکی و خلاصی از معاملات سنتی سهام بوده و هست.
فعالان و مسوولان اولیه و قدیمی بازار سهام کشور از ۱۵ بهمن ۱۳۴۶ با تخته سیاه و دفتر و دستک و چرتکه اقدام به خرید و فروش سهام محدود حداکثر ۱۰۲ شرکت تا سال ۱۳۵۷ می‌کردند، اما بعد از راه‌اندازی دوباره بازار سهام در سال ۶۹، چند سال طول کشید تا اولین دبیر کل سازمان بورس در دوران بعد از انقلاب، نرم‌افزار تحت سیستم «داس» را از کانادا خریداری و در تالار حافظ نصب کند.
این سیستم که مشکلات عدیده و محدودیت‌های زیادی را برای کارگزاران و سهامداران محدود و حداکثر ۵/۱میلیون نفری ایجاد کرده بود و یکی از موانع اصلی در توسعه بازار سهام (علاوه بر
تک محصولی بودن آن و موارد متعدد دیگر)، نبود سیستم جامع و به روز با فناوری پیشرفته و بهره‌مندی از قابلیت‌های سامانه نوین و الکترونیکی و استفاده از اینترنت برای معاملات مستقیم بود.
بر طرف کردن این خلاء نیز ۱۱ سال طول کشید تا اینکه از آذرماه سال گذشته سیستم جدید معاملات موسوم به «جم» توسط مدیران بازار سرمایه تهیه و به‌کار‌گرفته شد تا زمینه اصلی معاملات الکترونیکی سهام و گسترش بازار فراهم شود. این سیستم با وجود برخی ایرادات با رضایت کارگزاران و سهامداران مواجه شده که مدیران سازمان بورس و اوراق بهادار از چند سال گذشته در تکاپوی راه‌اندازی خرید و فروش اینترنتی و مستقیم سهام هستند. به این منظور مدیران و کارشناسان سازمان سفرهای چندین باره‌ای به کشورهایی چون مالزی، اندونزی، چین، هنگ کنگ، برزیل، فرانسه و غیره انجام داده تا با کسب تجربه از بورس‌های دیگر زمینه تحقق آرزوی دیرینه خرید و فروش اینترنتی فراهم شود.
در این میان علی صالح آبادی رییس سازمان بورس و اوراق بهادار یکی از برنامه‌های اصلی و مهم سال جاری بازار سرمایه را به‌کارگیری روش جدید معاملات اعلام کرده بود. حال در شرایطی که کمتر از دو ماه به پایان سال باقی‌مانده، وی جزئیات معاملات مستقیم و الکترونیکی سهام را اعلام کرده که در این گفت‌وگو می‌خوانید.
نقش کارگزار در چرخه آنلاین تریدینگ
یکی از اهداف اصلی شما و سازمان بورس و اوراق بهادار به‌کارگیری امکانات بسیار کاربردی فضای مجازی اینترنت و وب در خرید و فروش سهام معاملات الکترونیکی بوده است.پیش از این هم اعلام کرده بودید سیستم داد و ستد مستقیم و اینترنتی سهام تا پایان سال نهایی خواهد شد. در این رابطه چه اقداماتی انجام شده و این هدف در چه مرحله‌ای قرار دارد؟
بر اساس تفاهم نامه‌هایی با برخی بورس‌های دنیا، خوشبختانه سیستم
on line tarding نهایی شده و از تجربه دیگر بورس‌ها در راه‌اندازی خرید و فروش اینترنتی سهام در ایران به طور کامل استفاده شد. در این خصوص چند همکار فنی سازمان بورس و شرکت مدیریت فناوری با حضور در بورس مالزی از نزدیک تمام امکانات سخت‌افزاری و نرم‌افزاری آن را دیدند و استفاده کردند.
بورس مالزی چه مدت از رویه معاملات مستقیم و اینترنتی سهام بهره می‌برد؟
چند مدتی است که بورس مالزی از آخرین فناوری‌ها استفاده می‌کند. ما هم از مدت‌ها پیش مطالعات و بررسی‌های همه جانبه‌ای را انجام داده بودیم و از این اطلاعات بورس مالزی بهره بردیم.
بررسی‌های شما از چه سالی بود؟
به دلیل تحت «داس» بودن سیستم معاملات قبلی، امکان استفاده از اینترنت وجود نداشت. اما یکی از قابلیت‌های نرم‌افزار جدید معاملات که تحت ویندوز است، همین آنلاین تریدینگ است.
آنلاین تریدینگ چه فرقی با اینترنت تریدینگ دارد؟
در معاملات اینترنتی سهام که هم‌اکنون توسط چندین شرکت کارگزاری انجام می‌شود، سهامداران سفارش خرید و فروش سهام را از طریق سایت کارگزار مربوطه ارسال می‌کنند. کارگزار هم آن سفارش را به صورت دستی برداشته و آن را در سیستم معاملات وارد می‌کند. علاوه بر این هم‌اکنون مراجعه حضوری و تلفنی نیز مورد استفاده سهامداران قرار دارد. این در حالی است که به جای مراجعه حضوری یا تلفنی یا سفارش اینترنتی، در رویه جدید و معاملات اینترنتی سهامدار می‌تواند خود شخصا از طریق اینترنت اقدام به خریدو فروش مستقیم سهام کند. در این حالت که همان روش آنلاین تریدینگ است، کارگزار از چرخه معاملات حذف می‌شود و سهامداران به نوعی کارگزار خود است. چرا که بلافاصله و بعد از ارائه سفارش شاهد انجام سفارش خود می‌شود. این یعنی آنلاین تریدینگ.
عبور سفارش‌های الکترونیکی از دو کانال
این ظاهر قضیه است. زیرا سهامداران برای معاملات مستقیم اینترنتی باید از اعتبار کافی نزد کارگزار برخوردار بوده و باید مراحلی را به صورت مجازی در فضای وب بگذرانند.
بله، درست است. این روش چند نکته دارد. اول اینکه به دلیل نامشخص بودن مکان و ماهیت سهامدار، سفارش‌دهنده باید کسی باشد که تسویه معاملات را تضمین کند. آن شخص هم کسی جز کارگزار نیست. بنابراین تمام سفارش‌های ارسالی باید از کانال الکترونیکی و نه فیزیکی کارگزار رد شوند. در این فرآیند ابتدا موجودی حساب سهامدار توسط کارگزار بررسی می‌شود. زیرا بر اساس قانون، مسوولیت معاملات سهام شرکت‌های بورسی به صراحت به عهده کارگزار بوده و باید تسویه کند. بنابراین کارگزار قابل حذف نیست و باید حتما وجود داشته باشد اما از فعالیت فیزیکی‌اش کاسته می‌شود. علاوه بر این کارگزار باید نسبت به حذف ویروس‌های احتمالی که در جریان ورود سفارش‌ها ممکن است باشد، اقدام کند. از سوی دیگر ممکن است آیین‌نامه‌ای برای سفارش سهام تهیه و مثلا گفته شود که بیش از ۱۰۰هزار سهم شرکتی قابل سفارش خرید و فروش اینترنتی نیست. چنین مواردی نیز باید توسط کارگزار بررسی شود.
آیا رعایت دامنه نوسان قیمت هر سهم هم باید بررسی شود؟
خیر، این متغیر در بطن سیستم معاملات وجود داشته و کسی نمی‌تواند کمتر یا بیشتر از دامنه نوسان تعیین شده معمول اقدام به معامله سهمی کند.
بعد از رد شدن سفارش خرید یا فروش سهام از ورودی کارگزار و قبل از ورود سفارش به هسته اصلی معاملات، دروازه دیگری هم برای کنترل بیشتر از سوی شرکت مدیریت فناوری شرکت بورس تهران تعبیه می‌شود. مانند ورودی‌های فرودگاه که مسافرین در دو جا کنترل می‌شوند.
در این مرحله چه مواردی بررسی می‌شوند؟
اینکه قواعد و مقررات رعایت شده باشند و سفارش‌های وارده دارای ویروس نباشند.
این دروازه‌ها به صورت الکترونیکی بوده و اگر سفارش مشکلی نداشته باشد سهامداران به هیچ وجه متوجه موانع نمی‌شوند. ولی اگر ایرادی داشته باشد، سیستم به طور خودکار هشدار می‌دهد.
برای به‌کارگیری مستقیم خرید و فروش آنلاین تریدینگ یا همان معاملات مستقیم و الکترونیکی سهام چه اقداماتی باید توسط کارگزاران سازمان بورس انجام شود یا شده است؟
کانال الکترونیکی کارگزاران توسط شرکت‌های نرم‌افزاری شامل شرکت‌های رایان هم‌افزا، تدبیر، فریوران و صحرا نوشته می‌شد. برای ارتباط درگاه‌های کارگزاران و بورس نیز باید زبان واحدی باشد که شامل یکی از دو پروتکل M.M.T.P یا FIX است. فعلا از پروتکل M.M.T.P استفاده کرده‌ایم اما از پروتکل FIX (که آماده است) هم که زبانی بین‌المللی است می‌توان برای ارتباط بورس ایران با دیگر بورس‌ها بهره‌گرفت. این در حالی است که بعد از مشخص شدن مراحل دریافت مدارک و ساختار منطقی فعالیت‌ها، شرکت‌های نرم‌افزاری دعوت و مستندات برنامه در اختیار آنها گذاشته شد تا در طراحی نرم‌افزار کارگزاران به‌کار‌گرفته شود. هم‌اکنون این نرم‌افزار واسط نوشته شده و عمده نرم‌افزار شرکت مدیریت فناوری بورس تهران نیز تهیه و تکمیل شده است.
آزمایش مدام سیستم خرید و فروش الکترونیکی سهام
یعنی هم‌اکنون سیستم خرید و فروش مستقیم و الکترونیکی سهام آماده است؟
بله، نام کاربری و رمز استفاده از این سیستم به ۴ شرکت نرم‌افزاری داده شده تا به طور آزمایشی سفارش‌ها وارد سیستم شوند. از طرف دیگر یک «سرور» مستقل هم خریداری و به سیستم آزمایشی متصل شده تا مشکلات احتمالی مشخص و برطرف شود. این در حالی است که در مرحله آزمایشی، تاکنون مشکلی وجود نداشته اما با این حال قرار است آزمایش‌ها تا پایان سال نیز ادامه داشته باشد.
با این اوصاف می‌توان انتظار داشت از اوایل سال ۸۹ سیستم معاملات الکترونیکی سهام فعالیت واقعی خود را آغاز کند؟
بله، از ابتدای فروردین ماه اجازه خواهیم داد سفارش‌های اندک به صورت واقعی وارد سامانه معاملاتی شود. البته در مرحله اول سهام چند شرکت به صورت آنلاین تریدینگ معامله خواهند شد. ذکر این نکته نیز ضروری است که به مانند بورس‌های دیگر ممکن است اختلالاتی وجود داشته باشد که در حوزه IT (فناوری اطلاعات) امری طبیعی تلقی می‌شود.
همزمان با نهادینه شدن معاملات الکترونیکی سهام، آیا رویه‌های سنتی خرید و فروش سهام محفوظ خواهد بود؟
بله،گروهی از افراد هستند که به دلایل مختلف نمی‌توانند از روش الکترونیکی خرید و فروش سهام استفاده کنند.
امکان کاهش کارمزد کارگزاران
یکی از مباحث اساسی و فنی معاملات الکترونیکی، موضوع امنیت و جلوگیری از نفوذ هکرها است.برای این مساله چه تمهیدی اندیشیده‌اید؟
یکی از دلایلی که برای به‌کارگیری از سیستم الکترونیکی معاملات زمان صرف شده، همین موضوع امنیت بود تا از حداکثر امنیت ممکن استفاده شود.
در معاملات الکترونیکی سهام دیگر بورس‌ها، کارمزد معاملات نسبت به روش سنتی کمتر است. آیا با به‌کارگیری سیستم معاملات آن تریدینگ در بورس ایران از کارمزد کنونی کارگزاران (خرید نیم‌درصد و فروش ۵/۱درصد ارزش سهام) نیز کاسته خواهد شد؟
کارمزد کارگزاران هم‌اکنون دارای سقف است. بنابراین کارگزاران در چارچوب سقف تعیین شده می‌توانند تخفیف‌هایی را برای سرمایه‌گذاران اعمال کنند. براین اساس و با توجه به تغییر ماهیت معاملات، مشتریان و کارگزاران می‌توانند مذاکراتی در این باره داشته باشند.
ارسال نظر