هفته‌ای برای واقعی شدن قیمت‌ها

عکس: نگار متین‌نیا

گروه بورس - شروین شهریاری: بورس تهران در هفته جاری شاهد غلبه فروشندگان و افت یکپارچه قیمت سهام بود که این مساله منجر به رقم خوردن بدترین هفته بازار سرمایه در سال ۸۸ به لحاظ افت شاخص شد. بدین ترتیب با افت ۹/۴‌درصدی شاخص‌، عملا عملکرد بورس در نیمه دوم سال جاری وارد محدوده زیان دهی شد. در این میان، هر چند رالی صعودی شتابان بازار در نیمه نخست سال شائبه رشد بی‌رویه و ایجاد حباب قیمتی را ایجاد کرده بود اما مطالعه سطوح کنونی قیمت سهام نشان می‌دهد که اکثر سهام شاخص بازار در سطوحی بین ۲۰ تا ۳۰‌درصد کمتر از یک ماه گذشته قرار گرفته‌اند. این مساله منجر به افزایش تطابق نسبی ارزش ذاتی و قیمت معاملاتی سهام شرکت‌ها شده است. وضعیت فعلی بورس تاثیر ریسک‌های سیستماتیک سرمایه‌گذاری را به خوبی نشان می‌دهد زیرا که قیمت سهام تحت تاثیر عوامل خارج از بازار در سراشیبی نزول قرار گرفته است.

ترس و طمع

تئوری مشهوری در رفتار شناسی بازارهای مالی وجود دارد که معتقد است «ترس» و «طمع» دو نیروی اصلی در تعیین جهت بازار سهام هستند . در روندهای افزایشی، افزون طلبی سرمایه‌گذاران مانع از تصمیم‌گیری صحیح آنان می‌شود و در نقطه مقابل، در روندهای نزولی نیز هراس معامله‌گران منجر به فروش شتابان سهام به منظور جلوگیری از ضرر بیشتر می‌شود. بورس تهران در شرایط کنونی مغلوب نیروی دوم یعنی ترس و وحشت سرمایه‌گذاران شده است. ردپای تصمیمات احساسی درمعاملات هفته جاری در بازار به خوبی مشهود بود. نتیجه رفتار معامله‌گران دامن زدن به جو منفی و فرو ریختن سنگر تقاضا و سطوح مقاومتی قیمت‌ها در اکثر سهام مورد توجه بازار بود. به نظر می‌رسد در شرایط فعلی، بازار سهام به روزهای اوج بدبینی نزدیک شده است و این موقعیتی است که سرمایه‌گذاران باتجربه معمولا از آن به عنوان فرصت خرید یاد می‌کنند. البته در نقطه مقابل، فروشندگان کنونی سهام نیز معتقدند سایه ریسک‌های سیستماتیک بر بورس تهران کماکان سنگین است و این مساله مانع از تغییر روند بازار در کوتاه مدت خواهد شد.

ثبات نسبی عوامل موثر بر سودآوری شرکت‌ها

هر چند قیمت سهام در بورس تهران در مسیر نزول پرشتابی قرار گرفته است اما مطالعه عوامل اقتصادی حاکم بر سودآوری برخی شرکت‌ها، تغییرات خاصی را نشان نمی‌دهد. در بخش محصولات پتروشیمی، رشد قیمت گاز و افزایش تقاضای چین منجر به رشد قیمت متانول به بیش از ۳۰۰‌دلار در بنادر چین شده است. در خصوص محصولات فلزی نیز بازار جهانی در آستانه سال جدید میلادی مقاومت جالبی را به‌رغم تقویت‌دلار به نمایش گذاشته است به نحوی که قیمت فلزات سرب و روی در محدوده ۲۲۰۰‌دلار و مس در سطح ۶۸۰۰‌دلار تثبیت شده‌اند. در بازار سنگ‌آهن نیز قیمت‌های نقدی در بازار چین مجددا به محدوده بالاتر از ۱۰۰‌دلار بازگشته است. قیمت محصولات فولادی نیز عمدتا در مسیر تثبیت و نوسانات جزئی قرار دارد.

سقوط آزاد سنگ‌آهنی‌ها و فولاد

بازگشایی چهار نماد «کگل»، «کچاد»، «ومعادن» و «فولاد» نقش اساسی در افت شاخص بورس در هفته جاری ایفا کرد. هر چند از مدت‌ها پیش کارشناسان بازار در خصوص ریسک نامشخص بودن قیمت سنگ‌آهن و احتمال غافلگیری سرمایه‌گذاران هشدار داده بودند اما چانه‌زنی‌های طولانی بر سر این مساله عملا حدود ۹ ماه طول کشید تا انتشار نتایج نهایی آن با یکی از بدترین دوره‌های بازار به لحاظ فضای روانی مقارن شود؛ رویدادی که نتیجه‌ای جز ریزش شدید قیمت سهام در بر نداشت. در این میان، چادرملو بالحاظ کردن قیمت شمش فولاد ۴۰۰‌دلاری برای سال جاری، قیمت محصولات خود را نسبت به پیش‌بینی قبلی بیش از ۲۵‌درصد کاهش داده است.

قیمت «کچاد» عملا با افت قیمت اخیر به سطح ابتدای سال بازگشت. سنگ‌آهن گل‌گهر تا حدودی گزارش جسورانه تری را به بازار اعلام کرده و با پوشش ۲۹‌درصدی سود خالص، تنها ۲۵‌درصد تعدیل منفی را اعلام کرده است. مطالعه جزئیات گزارش «کگل» نشان می‌دهد که این شرکت برای افزایش سودآوری در نیمه دوم سال بیشتر بر راه‌اندازی طرح گندله و نیز افزایش صادرات اتکا کرده است. امری که برای قضاوت در مورد تحقق آن باید به انتظار گزارش‌های آتی شرکت ماند. در این میان، «فولاد» وضعیت محافظه کارانه‌تری را در گزارش‌دهی اتخاذ کرده است و با در نظر گرفتن نرخ میانگین فروش ۵۰۰ و ۶۴۰‌دلاری برای هر تن محصولات گرم و سرد، امکان افزایش مجدد سودآوری سال ۸۸ تا محدوده ۴۰‌تومان به ازای هر سهم را در صورت ثبات قیمت محصولات برای خود محفوظ داشته است.

حقوقی‌ها؛ متاثر از جو بازار

مطالعه روند معاملات در هفته مورد گزارش نشان می‌دهد که برخی بازیگران بزرگ نیز همگام با جو بازار حرکت کرده و در فروش سنگین سهام مشارکت داشته‌اند. نمونه این مساله در بازگشایی نماد «فولاد» قابل مشاهده بود. همچنین در نماد «حفاری» نیز به‌رغم داغ‌تر شدن رقابت، تضعیف قیمت تابلوی سهم به چشم می‌خورد.

با توجه به رقابت مهر و ساتا بر سر بلوک ۲۰‌درصدی، معامله‌گران با توجه به ‌درصد مالکیت کنونی طرفین در «حفاری»، نگران رفتار بازنده رقابت پس از تصاحب بلوک هستند. در نماد «کروی» نیز تحرکات مجموعه «مهر» در روند نوسانی معاملات سهم نقش بسزایی داشت. در حال حاضر به نظر می‌رسد هماهنگی بیشتر نهادهای حقوقی می‌تواند نقش بسزایی در کاهش تنش بازار و بازگشت روند معاملات به مدار عادی داشته باشد؛ رویکردی که البته در هفته جاری نشانه‌ای از آن مشاهده نمی‌شد.

توسعه ابزارها و نهادهای مالی جدیدوسیله یا هدف؟

اخبار مربوط به مصوبات مجلس در خصوص لایحه توسعه ابزارهای مالی جدید تقریبا در هیاهوی هفته جاری در بازار ناپدید شد. این لایحه هر چند با هدف تقویت بازار سرمایه وجلب مشارکت هر چه بیشتر سرمایه‌گذاران طراحی و تدوین شده است اما به نظر می‌رسد انجام اصلاحات اساسی در اقتصاد کشور و فضای کسب و کار اولویت بیشتری در راستای تحقق هدف مذکور دارد. بدین ترتیب در غیاب اصلاحات مورد اشاره، توسعه ابزارها و نهادهای مالی جدید راه دشواری جهت جذب سرمایه‌گذاران و ایفای نقش خود در مسیر رشد و بالندگی بازار سرمایه پیش رو خواهد داشت.