مقاله
صندوق سرمایه‌گذاری مشترک، ابزاری کمکی برای سرمایه‌گذاران کوچک
بخش پایانی
در بورس کشورمان، یکی از مشکلاتی که سرمایه‌گذاران با آن مواجه هستند پایین بودن قابلیت نقدشوندگی سهام است.
بخش پایانی
در بورس کشورمان، یکی از مشکلاتی که سرمایه‌گذاران با آن مواجه هستند پایین بودن قابلیت نقدشوندگی سهام است.
همچنین سرمایه‌گذاران (به ویژه سرمایه‌گذاران خرد) با ریسک ناشی از سرمایه‌گذاری بر روی سهام تعداد محدودی از شرکت‌ها نیز روبرو هستند. استراتژی اصلی بازارهای مالی گسترش زمینه تقابل دارندگان مازاد سرمایه و متقاضیان سرمایه است. یکی از راهکارهای حل این مشکل استفاده از صندوقهای سرمایه‌گذاری مشترک است. این صندوق‌ها با امکان جذب سرمایه‌گذاران کوچک و کاهش ریسک سرمایه‌گذاری آنها از طریق ایجاد سبد دارایی، کمک شایانی در افزایش تمایل سرمایه‌گذاران به مشارکت می‌کنند. این صندوق‌ها مزایای بسیاری را در بر دارند که به آنها اشاره خواهد شد.
کاهش هزینه‌های معاملاتی (چون این صندوق‌ها سرمایه‌های بیشتری دارند، طبیعی است که هر چه مقیاس بالا رود، هزینه‌های سرمایه‌گذاری کاهش می‌یابد). بکارگیری نیروی‌های متخصص در گردآوری، تحلیل اطلاعات و گزینش سبد بهینه اوراق بهادار، فراهم کردن امکان سرمایه‌گذاری مناسب و متنوع‌تر در دارایی‌ها و کاهش ریسک، نمایندگی سرمایه‌گذاران در مقابل اشخاص ثالث و ضمانت نقدشوندگی سرمایه‌گذاران از امتیازات فعالیت صندوقهای سرمایه‌گذاری در سهام از دیدگاه سرمایه‌گذاران است. ورود اشخاص غیرحرفه‌ای از طریق سرمایه‌گذاران حرفه‌ای به بازار و گسترش سرمایه‌گذاری‌ها در صنایع و شرکت‌های گوناگون از دیگر مزیت‌های صندوقهای سرمایه‌گذاری در سهام است.
البته مهم‌ترین هدف توسعه صندوقهای سرمایه‌گذاری مشترک در بازار سرمایه، جذب نقدینگی‌های سرگردان در جامعه است.
در آغاز، این صندوق‌ها به عنوان راهی برای سرمایه‌گذاری افراد کم درآمد در بازارهای سرمایه بود تا آنها هم بتوانند گوشه‌ای از بازارهای بزرگ مالی را در اختیار بگیرند. صندوقهای مشترک سرمایه‌گذاری برای چنین افرادی بهتر بود، زیرا آنها مجبور نبودند همه اوقات فراغت خود را صرف تفسیر وضعیت بازارهای مالی و چگونگی داد‌و‌ستد کنند. شاید هم گذراندن وقت برای ورق زدن صفحه‌های مالی روزنامه‌ها، وب سایت‌ها یا مجلات با مبلغ سرمایه‌گذاری اندک چندان کار عاقلانه‌ای نباشد و خرید از صندوقهای مشترک سرمایه‌گذاری راهی را برای رهایی از این شرایط باز می‌کند.
تاریخچه
اگرچه تاریخ تشکیل صندوقهای سرمایه‌گذاری به قرن هجدهم میلادی در انگلستان بر می‌گردد، ولی اولین صندوق سرمایه‌گذاری به شکل امروزی در سال 1924 در شهر بوستون آمریکا تشکیل شد. از آن سال تاکنون، صندوقهای سرمایه‌گذاری در جهان به ویژه در آمریکا به صورت موفقیت‌آمیزی فعالیت خود را ادامه داده‌اند؛ به طوری که سرمایه آنها از 448میلیون‌دلار در سال 1940 به 14هزار‌میلیارد‌دلار در پایان سال 2003 رسیده است. جالب آنکه، تنها در آمریکا تعداد صندوقهای سرمایه‌گذاری مشترک از 546 صندوق در سال 1980 به بیش از 8300 صندوق در سال 2001 رسیده است. این تعداد صندوق سرمایه‌گذاری مشترک در آمریکا تا سال 2000 حدود 7هزار‌میلیارد‌دلار دارایی را جمع‌آوری کرده بودند؛ این در حالی است که در سال 1980 مجموع دارایی صندوقهای سرمایه‌گذاری مشترک تنها 135میلیارد‌دلار بوده است. کشورهای دیگر نیز با توجه به اهمیت این قبیل صندوق‌ها به تشکیل و گسـترش صندوقهای سرمایه‌گذاری اقدام کرده‌اند. این موسسات سرمایه‌گذاری، محبوب هستند زیرا امنیت دارند. متوسط خریداران سهام صندوقهای سرمایه‌گذاری، افراد معمولی جامعه هستند که فرصتی برای مطالعه و چگونگی انجام
سرمایه‌گذاری در بازارها را ندارند و به همین دلیل ترجیح می‌دهند به تجارب و تخصص مدیران این صندوق‌ها تکیه کنند. از آنجا که یک صندوق سرمایه‌گذاری مشترک، در اشکال مختلفی از سرمایه‌گذاری دست دارد مردم حس می‌کنند که سرمایه آنها در آنجا امنیت بیشتری دارد زیرا جهت کاستن از خطرها و تقسیم ریسک، پولشان را در جاهای مختلفی سرمایه‌گذاری کرده‌اند (سرمایه‌گذاری چند جانبه). این گروه از افراد جامعه، به عقاید و اصول مسلم «سرمایه‌گذاری چند جانبه» که توسط کارگزاران سهام و برنامه‌ریزان مالی ارائه می‌شود اعتقاد دارند. آنان مایلند کاری بی‌خطر انجام داده و از ریسک شخصی پرهیز کنند.
در کشورهایی نظیر آمریکا و فرانسه به این علت که جمعیت افراد بازنشسته زیاد است، از این صندوق‌ها استقبال چشمگیری می‌شود ولی از آن جایی‌که جمعیت ایران جوان است، افراد زیادی به فکر سرمایه‌گذاری در یک محیط امن با سودآوری مناسب نیستند و باید کاری کرد که این صندوق‌ها و نحوه عملکرد آنها به مردم معرفی شوند.
انواع صندوقهای مشترک سرمایه‌گذاری
هر صندوق مشترک سرمایه‌گذاری دارای ریسک و بازده مخصوص به خود می‌باشد. در حالت کلی بازدهی بالقوه بالا، همراه با ریسک بالقوه بالا می‌باشد و بالعکس. اگرچه بعضی از صندوق‌ها از دیگر صندوق‌ها کم ریسک‌تر هستند اما به هر حال هیچ صندوقی بدون ریسک نمی‌باشد. با هیچ تنوع‌سازی نمی‌توان کل ریسک را حذف کرد، این قانون سرمایه‌گذاری‌ها است. هر صندوق اهداف خاصی را دنبال می‌کند که این اهداف نوع دارایی‌ها، منطقه‌های سرمایه‌گذاری و استراتژی سرمایه‌گذاری را مشخص می‌کنند.
در یک طبقه‌بندی اساسی سه نوع صندوقهای سرمایه‌گذاری مشترک وجود دارد:
۱)صندوقهای سرمایه‌گذاری مشترک در بازار پول
2) صندوقهای سرمایه‌گذاری مشترک در اوراق با درآمد ثابت
۳)صندوقهای سرمایه‌گذاری مشترک در سهام شرکت‌ها
- صندوقهای سرمایه‌گذاری مشترک در بازار پول (کم‌ریسک‌ترین): بازار پول شامل ابزار کوتاه‌مدت بدهی نظیر اوراق خزانه می‌باشد. اگر چه ممکن است سرمایه‌گذاران بازدهی بالایی به دست نیاورند، اما هیچ نگرانی از بابت از دست دادن اصل پول خود نیز نخواهند داشت.
- صندوقهای سرمایه‌گذاری مشترک در اوراق بهادار با درآمد ثابت: هدف این صندوق‌ها ایجاد درآمد پیوسته و ثابت برای سرمایه‌گذارانشان می‌باشد و عمده سرمایه‌گذاران این صندوق‌ها سرمایه‌گذاران محافظه کار و افراد بازنشسته هستند. اگرچه این صندوق‌ها بازدهی بالاتر از گواهی سپرده و سرمایه‌گذاری در صندوقهای بازار پول دارند، اما بدون ریسک هم نمی‌باشند.
از دلایل ریسک دار بودن اوراق قرضه نوسانات نرخ بهره است که ارزش آنها را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
- صندوقهای سرمایه‌گذاری مشترک در سهام شرکت‌ها (پر ریسک‌ترین): صندوقهای مشترکی که در سهام شرکت‌ها سرمایه‌گذاری می‌کنند، دامنه وسیعی از صندوق‌ها را شامل می‌شوند. معمولا هدف عمده این صندوقهای سرمایه‌گذاری بلندمدت برای کسب بازده سرمایه‌ای و درآمد‌های نقدی اندک می‌باشد.
از جمله صندوقهای دیگر که هر کدام به نوعی در طبقه بندی ذکر شده جای می‌گیرند، عبارتند از:
- صندوقهای سرمایه‌گذاری مشترک متوازن: هدف این صندوق‌ها، به‌وجود آوردن ترکیبی از اوراق بهادار بدون ریسک، اوراق بهادار با درآمد ثابت و سهام شرکت‌ها می‌باشد.
- صندوقهای سرمایه‌گذاری مشترک بین‌المللی: صندوقهای مشترک سرمایه‌گذاری بین‌المللی تنها در خارج از کشور و صندوقهای مشترک بین‌المللی در خارج و داخل کشور سرمایه‌گذاری می‌کنند.
- صندوقهای مشترک سرمایه‌گذاری خاص یا منطقه‌ای: این صندوق‌ها در یک بخش جغرافیایی خاص یا یک صنعت خاص متمرکز می‌شوند.
- صندوقهای مشترک سرمایه‌گذاری اخلاق‌مدار:این صندوق‌ها تنها در شرکت‌هایی سرمایه‌گذاری می‌کنند که از معیارهای خاص اخلاقی یا دینی در فعالیت‌هایشان پیروی می‌کنند، به عنوان مثال این صندوق‌ها در صنعت‌هایی مثل مشروبات الکلی و اسلحه‌سازی سرمایه‌گذاری نمی‌کنند.
- صندوقهای مشترک سرمایه‌گذاری شاخصی: این صندوق‌ها به نوعی عملکرد شاخص‌های گسترده‌ای چون S&P ۵۰۰ را منعکس می‌کنند. صندوقهای مشترک سرمایه‌گذاری شاخصی منحصرا بازدهی مشابه بازده بازار را برای سرمایه‌گذارانشان به دست می‌آورند، البته با هزینه کمتر.
کارمزد، ارکان و هزینه‌های صندوقهای سرمایه‌گذاری مشترک
نحوه محاسبه کارمزد ارکان و هزینه‌های مربوط به صندوقهای سرمایه‌گذاری در اساسنامه و امیدنامه آن پیش‌بینی می‌شود و خارج از حیطه پیش‌بینی شده مجاز به تحمیل هزینه به سرمایه‌گذاران نخواهند بود.
مهم ترین هزینه‌های صندوق و نحوه محاسبه آن به صورت‌درصدی از خالص ارزش روز دارایی‌های صندوق که در امیدنامه مشخص شده است محاسبه شده و به صورت روزشمار از دارایی‌های صندوق کسر می‌شود و هر سه ماه یک بار در صورت تایید حساب‌ها به ارکان پرداخت می‌شود.
محاسبه کارمزد ارکان صندوق
الف) کارمزد ارکان: مهم‌ترین هزینه مربوط به صندوقهای سرمایه‌گذاری کارمزدی است که ارکان اجرایی و نظارتی صندوق (مدیر، متولی و ضامن) به علت خدمات ارایه شده و ریسک متحمل شده بابت ضمانت نقدشوندگی دریافت می‌کنند.
ب) هزینه‌های دوره‌ای
- هزینه حسابرس: مربوط به دستمزد خدماتی است که بابت یک سال مالی به حسابرس صندوق پرداخت می‌شود.
- هزینه تاسیس و تسویه: هزینه‌هایی که قبل از دریافت مجوز فعالیت و شروع فعالیت صندوق پرداخت شده یا هزینه‌هایی که جهت انجام امور مربوط به تسویه و پایان فعالیت صندوق در امیدنامه پیش‌بینی می‌شود.
- هزینه مجامع و عضویت در کانون‌ها: سقف این هزینه‌ها در امیدنامه پیش‌بینی شده و مدیر مجاز نیست بیش از سقف تعیین‌شده هزینه کند
- سایر هزینه‌ها: سایر هزینه‌هایی که در اساسنامه و امیدنامه صندوق پیش‌بینی می‌شود در صورت پرداخت در محاسبات خالص ارزش روز دارایی‌های صندوق منظور می‌شود.
یاد آور می‌شود تمام هزینه‌های ذکر شده حدود 6درصد نسبت به خالص ارزش دارایی‌ها در سال خواهد بود.
ج) هزینه‌های صدور و ابطال
- در حالی که هزینه‌های کارمزد و دوره‌ای از محل دارایی‌های صندوق پرداخت می‌شد و منجر به کاهش خالص ارزش دارایی‌های صندوق متناسب با هزینه روزانه می‌شد، برخی هزینه‌های دیگر مربوط به زمان و تعداد فرآیند صدور و ابطال سرمایه‌گذار می‌شود.
بنابراین چنین هزینه‌ای به طور مستقیم به سرمایه‌گذار تحمیل‌شده و سرمایه‌گذار با برنامه‌ریزی صحیح سرمایه‌گذاری خود می‌تواند این هزینه‌ها را به حداقل برساند. این هزینه‌ها با هدف افزایش دوره سرمایه‌گذاری سرمایه‌گذاران صندوق صورت می‌گیرد، چرا که لازمه نتیجه‌گیری از هر سرمایه‌گذاری صرف هزینه و برنامه‌ریزی مناسبی است که با گذشت زمان محقق می‌شود و با ورود و خروج سریع سرمایه هزینه‌های مازادی به طور مستقیم و غیرمستقیم به صندوق تحمیل خواهد شد که سعی شده است هزینه‌های مذکور منجر به کاهش خالص ارزش دارایی‌های صندوق (برای همه مالکان‌واحدهای سرمایه‌گذاری) نشود.
مزایای صندوق سرمایه‌گذاری مشترک
استقبال عمـومـی در جهـان از صندوقهای سرمایه‌گذاری مشترک، به دلیل وجود مزایای زیر در این قبیل صندوق‌ها است:
1) مدیریت حرفه‌ای: با توجه به توانایی مالی صندوقهای سرمایه‌گذاری مشترک، این صندوق‌ها قادر به جذب و استخدام مدیران حرفه‌ای در زمینه بورس اوراق بهادار و بازار سرمایه و استفاده از بهترین نرم‌افزارهای موجود می‌باشند. بنابراین در اکثر موارد، پرتفوی آنان بهترین وضعیت ترکیب سهام را نشان می‌دهد. به‌کارگیری نیروی‌های متخصص در گردآوری، تحلیل اطلاعات و گزینش سبد بهینه اوراق بهادار، فراهم کردن امکان سرمایه‌گذاری مناسب و متنوع‌تر در دارایی‌ها و کاهش ریسک، ورود اشخاص غیرحرفه‌ای از طریق سرمایه‌گذاران حرفه‌ای به بازار و گسترش سرمایه‌گذاری‌ها در صنایع و شرکت‌های گوناگون از مهم‌ترین امتیازات فعالیت صندوقهای سرمایه‌گذاری در سهام از دیدگاه سرمایه‌گذاران است.
۲) تنوع در سرمایه‌گذاری: با توجه به قـوانین، این قـبـیل صندوق‌ها مجاز به سرمایه‌گذاری محدودی در هـر شرکت می‌باشند. بنابراین پرتفوی صندوقهای سرمایه‌گذاری مشترک دارای ترکیب متنوعی است و این مطلب ریسک سرمایه‌گذاری در صندوق را به نحو چشمگیری کاهش می‌دهد.
3) هزینه‌های معقول (صرفه‌جویی در مقیاس): هزینه‌های خرید و فروش سهام صندوقهای سرمایه‌گذاری مشترک، به نسبت نوسانات احتمالی و غیر‌قابل پیش‌بینی در خرید و فروش مستقیم سهام، به مراتب پایین‌تر است.
۴) نقدشوندگی: صندوقهای سرمایه‌گذاری مشترک این امکان را به سرمایه‌گذاران می‌دهندکه در سریعترین زمان ممکن پول خود را نقد کنند و برای فروش سهام خود با هیچ مشکلی مواجه نشوند. ضمانت نقدشوندگی سرمایه‌گذاران از امتیازات فعالیت صندوقهای سرمایه‌گذاری در سهام از دیدگاه سرمایه‌گذاران است. در حال حاضر ضامن نقدشوندگی در صندوق وجود داشته و در صورتی‌که افراد قصد ابطال داشته و صندوق نقدینگی کافی برای ابطال در اختیار نداشته باشد و نتواند دارایی سرمایه‌داران را در بازار سرمایه به موقع نقد کند ضامن، نقدینگی را تامین می‌کند بنابراین فرد دغدغه‌ای برای نقد کردن سرمایه خود ندارد.
5) سادگی: از دیگر خصوصیات صندوقهای سرمایه‌گذاری مشترک، سادگی در سرمایه‌گذاری برای سرمایه‌گذاران خرد می‌باشد. با توجه به امکان و اجبار بازخرید سهام توسط صندوق، سهامداران در هر لحظه قادرند سهـام خـود را بـه فـروش بـرسـانند. همچنین سرمایه‌گذاران در هر روز می‌توانند از قیمت واقعی سهم صندوق مطلع گردند.
۶) شفافیت: نحوه طراحی این صندوق‌ها به گونه‌ای است که قیمت آنها انعکاس‌دهنده عملکرد شاخصی است که از آن پیروی می‌کنند. کسانی‌که بیش از پنج‌درصد از سهام ممتاز صندوق را در اختیار داشته باشند حق رای داشته و می‌توانند در مجمع صندوق شرکت کنند اما دارندگان سهام عادی حق رای نداشته ولی حق ابطال دارند و اگر مشاهده کنند عملکرد مدیر صندوق مناسب نیست، از صندوق خارج می‌شوند که این بهترین شیوه اعمال حق رای است، زیرا صندوق کوچک شده و هزینه افراد افزایش می‌یابد ولی در مقابل سهامدار ممتاز نمی‌تواند از صندوق خارج شود البته سهام آن به شخص دیگر قابل فروش است.
معایب و ریسک‌های صندوق مشترک سرمایه‌گذاری
۱) رقیق‌سازی: به‌علت تنوع‌سازی زیادی که صورت می‌گیرد، بازده‌های عالی شرکت‌های مختلف صندوق در میان انبوه شرکت‌ها گم می‌شود و اثر کمی بر عایدی کل صندوق دارد. رقیق‌سازی ممکن است حاصل فرآیند بزرگ شدن صندوقهای موفق نیز باشد. به این صورت که مدیریت با پول‌های زیاد و جدید سرازیر شده به صندوق مواجه می‌شود ولی نمی‌تواند زمینه‌های سرمایه‌گذاری‌های موفق قبلی را پیدا کند و همان بازدهی را از پول‌های جدید به دست آورد.
2) هزینه‌ها: صندوقهای سرمایه‌گذاری مشترک تنها به این علت به‌وجود نیامده‌اند که سود سرمایه‌گذاران را تضمین نماید. هر صندوقی به دنبال کسب سود برای موسسان آن نیز می‌باشد که این امر ممکن است منجر به مخفی کردن هزینه‌ها در لابه‌لای عبارات پیچیده شود.
احتمال وقوع زیان در سرمایه‌گذاری‌های صندوق همواره وجود دارد. بنابراین، سرمایه‌گذاران باید به همه ریسک‌های سرمایه‌گذاری در صندوق از جمله ریسک‌های زیر توجه لازم را داشته باشند:
1) ریسک کاهش ارزش دارایی‌های صندوق:قیمت سهام در بازار می‌تواند کاهش یابد و در اثر آن صندوق و سرمایه‌گذاران آن متضرر شوند.
۲)ریسک نوسان بازده بدون ریسک: در صورتی‌که نرخ سود بدون ریسک (نظیر سود علی‌الحساب اوراق مشارکت دولتی) در انتشارهای بعدی توسط ناشر افزایش یابد، قیمت اوراق مشارکتی که سود حداقلی برای آنها تضمین شده است، در بازار کاهش می‌یابد. اگر صندوق در این نوع اوراق مشارکت سرمایه‌گذاری کرده باشد و بازخرید آن به قیمت معین توسط یک موسسه معتبر (نظیر بانک) تضمین نشده باشد، با افزایش نرخ اوراق بدون ریسک، صندوق ممکن است متضرر شود.
ضرورت تشکیل صندوقهای سرمایه‌گذاری مشترک و بازده سرمایه‌گذاری در آن
در بورس ایران، یکی از مشکلاتی که اکثر شرکت‌های پذیرفته‌شده به طور اعم و شرکت‌های سرمایه‌گذاری بسته به طور اخص با آن مواجه می‌باشند، کمبود نقدینگی است. افزایش سرمایه‌های مکررو دست و پاگیر سال‌های اخیر نیز خود موید این مــدعــا اســت. ماهیت سرمایه باز صندوقهای سرمایه‌گذاری مشترک، مشکلات موجود سهامداران شرکت‌های سرمایه‌گذاری در خصوص پیچیدگی‌های افزایش سرمایه را حل می‌کند.
استراتژی اصلی بازارهای مالی گسترش زمینه تقابل دارندگان مازاد سرمایه و متقاضیان سرمایه است. صندوقهای سرمایه‌گذاری مشترک از جمله نهادهای مالی موثر جهت فراهم نمودن مقدمات مناسب در مشارکت سرمایه‌گذاران بالقوه در فرآیند سرمایه‌گذاری و تامین مالی شرکت‌ها بوده است. با ایجاد صندوقهای سرمایه‌گذاری مشترک به دلیل وجود مدیریت متخصص و استراتژی‌های سرمایه‌گذاری از پیش تعیین شده، سرمایه‌گذاران توانسته‌اند با پرداخت هزینه مدیریت صندوقهای سرمایه‌گذاری مشترک، با توجه به تمایل و توان ریسک‌پذیری خود انگیزه ورود به جرگه سرمایه‌گذاران و فعالان بازارسرمایه را پیدا نمایند. بدیهی است برای توسعه هرچه بیشتر این فرآیند نیاز است نقاط مثبت موجود در فعالیت صندوقهای سرمایه‌گذاری مشترک تقویت گردد تا سرمایه‌گذاران بیشتری متمایل به استفاده از مزایای موجود در صندوقهای مذکور گردند.
بازدهی سرمایه‌گذاری در صندوق
بازدهی سرمایه‌گذاری در صندوق شامل دو دسته عایدی است که دسته اول سودهای نقدی یا بهره دارایی‌های صندوق است و دسته دوم افزایش قیمت در سهام‌های موجود در صندوق می‌باشد. و نحوه محاسبه آن در صندوق به شکل زیر می‌باشد:
بازده نقدی: مقدار سود نقدی هر سهم که صندوق به عنوان‌درصدی از NAV طی سال به سرمایه‌گذار پرداخت می‌نماید.
Yield = پرداخت به ازای هر سهم / قیمت هر سهم
بازده کل: نسبت حاصل جمع تغییرات ارزش صندوق و پرداخت‌های طی سال به سرمایه‌گذاری‌های اولیه در صندوق
(درصد)Total Return = سود توزیع شده + تغییرات در ارزش / هزینه اولیه سرمایه‌گذاری
گستردگی بازار صندوق‌ها
در حالی که بازارهای مالی کشورهای حوزه خلیج فارس فاقد دوام و تنوع لازم در زمینه انواع محصولات مالی می‌باشند و نتیجه آن باعث نوسان‌پذیری قیمت‌ها و کاهش نقدینگی در این بازارها شده است، بازار مالی در کشورهای اروپایی و آمریکایی از توسعه و رشد سریعی برخوردار است. از نمونه این توسعه، رشد سریع بازار ایجاد شده پیرامون صندوقهای سرمایه‌گذاری می‌باشد که در طول یک دهه پس از ایجاد با استقبال شدید سرمایه‌گذاران مواجه گردیده است. آن چنان که آمار نشان می‌دهد در پایان ماه دسامبر سال ۲۰۰۷، تعداد ۱۱۷۳ صندوق بورسی در سراسر دنیا وجود داشته است. از این تعداد ۶۰۱ صندوق متعلق به ایالات متحده آمریکا، ۴۲۵ صندوق مربوط به اروپا و مابقی متعلق به سایر کشورهای دنیا است.
این صندوق‌ها توسط 75 مدیر مورد معامله قرار گرفته اند که از میان آنها 17 مدیر در آمریکا و 28 مدیر در اروپا فعالیت می‌کنند.واحدهای سرمایه‌گذاری این صندوق‌ها در 41 بورس دنیا داد‌و‌ستد شده‌اند که از میان آنها 4 بورس در ایالات متحده و 18 بورس در اروپا واقع هستند. در سال 2007 میانگین حجم معاملات روزانه این صندوق‌ها 143درصد رشد داشته است. 459 صندوق جدید در طی سال 2007 معرفی گردید و برای معرفی 519 صندوق جدید هم برنامه‌ریزی شد که از این تعداد، 258 صندوق بورسی جدید مربوط به ایالات متحده آمریکا و 152 صندوق جدید مربوط به اروپا است. درمورد صندوقهای برنامه‌ریزی شده هم 381صندوق مربوط به ایالات متحده آمریکا، 152 مورد مربوط به اروپا و مابقی مربوط به سایر کشورهای دنیا است.
صندوقهای سرمایه‌گذاری در ایران
صندوق سرمایه‌گذاری مشترک از مصادیق نهادهای مالی موضوع بند ۲۱ ماده یک قانون بازار اوراق بهادار است که با دریافت مجوز تاسیس از سازمان بورس و اوراق بهادار(سبا) و تحت نظارت همین سازمان فعالیت می‌نماید. از ۱۵ فروردین سال۸۷ مجوز تاسیس صندوقهای سرمایه‌گذاری مشترک از سوی سازمان بورس اوراق بهادار به تعدادی صندوق سرمایه‌گذاری مشترک داده شده است که در حال حاضر تعداد این صندوق‌ها به ۲۱عدد رسیده است.
صندوقهای زمین و ساختمان
به تازگی دسته جدیدی از صندوق‌ها با عنوان صندوقهای زمین و ساختمان نیز به تاسیس شده اند که در صندوقهای زمین و ساختمان وجوه گواهی سرمایه‌گذاری که به مردم فروخته می‌شود به ساخت پروژه اختصاص می‌یابد و طبق اساسنامه مدت ساخت پروژه حداکثر پنج سال است و افرادی که تمایل داشته باشند قبل از سررسید پروژه اوراق را خرید و فروش کنند می‌توانند مانند سهام در بورس اقدام کنند. در صندوق سرمایه‌گذاری مشترک در سهام صدور و ابطال وجود دارد ولی در صندوقهای زمین و ساختمان‌واحدها قابل ابطال نبوده بلکه قابل نقل و انتقال است. این صندوق‌ها از طریق سود حاصل از تقسیم سود سهام در پایان هر سال مالی و همچنین سود حاصل از خرید و فروش سهم که توسط صندوق صورت می‌گیرد، دارایی خود را افزایش دهند. به علاوه ارزش و منبع اصلی دارایی هم افزایش خواهد یافت. صندوق زمین و ساختمان از مصادیق نهادهای مالی موضوع بند ۲۱ ماده یک قانون بازار اوراق بهادار است که با دریافت مجوز تاسیس از سازمان بورس و اوراق بهادار(سبا) و تحت نظارت همین سازمان فعالیت می‌نماید. هدف از تشکیل این صندوق، جمع‌آوری وجوه از سرمایه‌گذاران و اختصاص آن به ساخت پروژه ساختمانی مشخص
است.واحدهای ساختمانی یادشده در پایان عمر صندوق(ویا طی دوره فعالیت صندوق بصورت پیش‌فروش) به فروش می‌روند و در نهایت عواید ناشی از این فعالیت بین دارندگان‌واحدهای سرمایه‌گذاری در پایان عمر صندوق تقسیم می‌شود.
نتیجه‌گیری
به طور کلی، صندوقهای سرمایه‌گذاری مشترک ابزاری مناسب و قابل استفاده بــرای سرمایه‌گذاران جزء هستند و بنا بر مطالب ذکر شده، صندوقهای سرمایه‌گذاری با حل مشکلاتی از قبیل:
۱. عدم محاسبه صحیح ریسک توسط سهامداران خرد
2. عملکرد دیرهنگام و عکس‌العمل توام با احساس
۳. نقدشوندگی سهام در فرازونشیب‌های بازار
4. تغییر مطلوبیت سهام در طول زمان
۵. قدرت چانه‌زنی محدود سهامداران خرد
6. سود نقدی شرکت‌ها و مراحل افزایش سرمایه (Corporate Actions)
۷. برخورداری از پشتوانه کارشناسی و حقوقی
توانایی خود را به عنوان یک ابزار مالی در مقایسه با سایر ابزارها به اثبات می‌رسانند و نقش خود را به عنوان ابزاری برای حضور گسترده مردم کشورمان در بورس از طریق تجربیات نامطلوب سرمایه‌گذاری مستقیم و انتقال آن به دیگران، حضور افراد بسیار در صندوق، نقدشوندگی عالی، بازدهی بالاتر از شاخص، صرفه‌جویی در وقت و انرژی سرمایه‌گذاران و آسودگی خاطر سرمایه‌گذاران را به اتکای پشتوانه‌های کارشناسی و حقوقی ادا می‌کنند.
روی هم رفته متوسط خریداران سهام این صندوق‌ها، افراد معمولی جامعه هستند که فرصتی برای مطالعه و چگونگی انجام سرمایه‌گذاری در بازارها را ندارند و به همین دلیل ترجیح می‌دهند که به تجارب و تخصص مدیران صندوق سرمایه‌گذاری مشترک تکیه کنند. از آنجا که یک صندوق، در اشکال مختلفی از سرمایه‌گذاری دست دارد (مدیریت ریسک) مردم حس می‌کنند که سرمایه آنها در آنجا امنیت بیشتری دارد، زیرا جهت کاستن از خطرها و تقسیم ریسک، پولشان را در جاهای مختلفی سرمایه‌گذاری کرده‌اند (سرمایه‌گذاری چند جانبه). این گروه از افراد جامعه، به عقاید و اصول مسلم «سرمایه‌گذاری چند جانبه» که توسط کارگزاران سهام و برنامه‌ریزان مالی ارائه می‌شود، اعتقاد دارند. آنان مایلند کاری بی‌خطر انجام داده و از ریسک شخصی پرهیز کنند.
هرچند صندوقهای مشترک سرمایه‌گذاری، انگاره و اندیشه ممتازی در سطح نظری (تئوری) هستند، با این وجود در سطح عملی و واقعیت همواره موفق نبوده‌اند. همه صندوقهای مشترک در سطح یکسانی قرار ندارند و گزینش آنها برای وارد کردن پول در آنها کار چندان ساده‌ای نیست و نباید به آگهی‌های تجاری و درخواست‌های سرمایه‌گذاری آنها به سادگی پاسخ داد. سرمایه‌گذاران ،به طور معمول، سعی می‌کنند صندوقی را انتخاب کنند که در گذشته عملکرد بهتری داشته است. اما شاید توجه به عملکرد گذشته صندوق آن چنان که فکر می‌کنیم مهم نباشد؛ به خصوص، عملکرد کوتاه‌مدت صندوقهای به نسبت کوچک یا تازه تاسیس به هیچ وجه تعیین کننده و تضمینی بر موفقیت آتی آن نیست. در بلندمدت، موفقیت یا شکست سرمایه‌گذاری در صندوق به عوامل دیگری همچون: میزان هزینه‌ها و کارمزد فروش صندوق، قدمت و حجم صندوق، میزان ریسک و نوسان بازده صندوق و آخرین تغییرات در عملیات صندوق بستگی دارد.
پس شایسته است که دقیق‌تر به موضوع نگاه شود، همچنین امیدنامه و گزارش‌های ویژه سهامداران حتما مطالعه شود.
منابع در روزنامه موجود است
ارسال نظر