اما و اگرهای اصلاح «ددد»
گروه بورس - اعظم‌شریفی: جاگیری در صف‌های خرید، هر چند در روزهای رونق بازار سرمایه دغدغه فعالان بازار است، اما تصمیم‌گیری در این خصوص مدت‌های مدیدی است که از اولویت‌های سازمان بورس بوده است.

اینکه کارگزاران با سفارش‌های بی‌نام گروهی در ابتدای صف‌های خرید می‌توانند سهام موردنظر خود را در قیمت‌های خاص خریداری کنند، همواره مورد اختلاف سهامداران خردی بوده است که نمی‌توانند با وجود ثبت سفارش، سهمی از صف‌های خرید ببرند. در همین رابطه کانون کارگزاران و شرکت بورس ضمن نظرخواهی از کارگزاران، پیشنهادهایی را در زمینه کاهش اولویت برای سفارش‌های گروهی ارائه داده‌اند.
دبیرکل کانون کارگزاران با اشاره به اینکه در یک فراخوان از تمامی کارگزاران خواسته‌ایم تا نظرات خود را ارائه کنند، گفت: کانون از تمامی کارگزاران خواسته است، دیدگاه‌های خود را در خصوص چگونگی اولویت‌دادن به سفارش‌های خرید به خصوص سفارش‌های گروهی بی‌نام «ددد» بیان کنند. خزلی خرازی ادامه داد: بر این اساس برآیند و جمع‌بندی نظرات را به شرکت بورس فرستادیم و از آنجا نیز به سازمان بورس ارسال شده است تا مسوولان سازمان بورس در این مورد تصمیم‌گیری کنند.
وی با اشاره به اینکه پراکندگی نظرات کارگزاران بسیار زیاد است، خاطرنشان کرد: برخی از کارگزاران کاملا موافق کاهش اولویت معاملات گروهی و در برخی موارد حتی حذف «ددد» هستند. در همین حال شرکت‌های کارگزاری بزرگی که معاملات بلوکی زیادتری صورت می‌دهند، با این اقدام و کاهش اولویت سفارش‌های گروهی مخالف هستند.
حسین خزلی خرازی با اشاره به اینکه حذف یا کاهش اولویت معاملات گروهی از جنبه‌های مختلف قابل بررسی است، اظهار داشت: پیچیدگی‌های رفتاری و موانع نرم‌افزاری زیادی در این مساله وجود دارد که سهامداران حقیقی و حقوقی نیز سیستم معاملاتی بازار سرمایه را شامل می‌شود.
این درحالی است که روال بازار سرمایه کشور در سال‌های گذشته به گونه‌ای بوده است که کارگزاران ارتباطی مکانیزه با مشتریان ندارند. وی تاکید کرد: کارگزاران از یک ارتباط بین مشتری و بورس و از طرف دیگر ارتباط بورس با مشتری را برعهده دارند، بنابراین بدون یک ارتباط مکانیزه، حتی برای ثبت و سفارش‌گیری از طرف سهامداران با مشکل مواجه می‌شوند.
دبیرکل کانون کارگزاران افزود: به این منظور کارگروه طراحی ساختار نمونه یک کارگزاری در کانون کارگزاران برای معرفی یک الگوی مناسب آغاز به کار کرد. نتیجه فعالیت‌های این کارگروه منتج به تخصیص بودجه‌ای از سوی سازمان بورس در قالب انعقاد با شرکت مطالعاتی در زمینه IT به نام یاس ارغوانی شد.
خرازی اضافه کرد: این شرکت مطالعاتی، فرآیند کامل تولید، دریافت و اجرای سفارش‌های مشتریان را جهت بهینه کردن مکانیزه این فرآیند در صنعت کارگزاری بورس می‌کند و بررسی‌های این شرکت در قالب گزارشی در نشان دادن اختلافات موجود در وضعیت موجود و وضعیت بهینه به سازمان بورس ارائه خواهد شد.
این درحالی است که خرازی سیستم معاملات گروهی را در هنگام جمع‌ کردن صف‌های فروش و نیز عرضه‌های اولیه عامل مهمی ارزیابی کرده است.
وی تاکید کرد: کاهش اولویت معاملات گروهی می‌تواند در این دو حالت به ضرر بازار تمام شود؛ این درحالی است که قوانین مربوطه در این زمینه به ۱۳ تا ۱۴سال قبل بازمی‌گردد که جوابگوی بازار کنونی نیست. اما اگر ارتباط مکانیزه‌ای برای ثبت سفارش از سوی مشتریان به وجود آید تا سهامداران بتوانند شخصا سفارش را در سامانه کارگزار وارد کنند، هر سهامدار حقیقی و حقوقی می‌تواند بنا به تشخیص خود چندین دفعه اقدام به خرید سهام کند. به اعتقاد خرازی رسیدن به این فرآیند نیازمند یکپارچه‌سازی و اتصال سامانه‌های قبل از معاملات و پس از معاملات با سامانه معاملات است.
در همین رابطه مدیرعامل کارگزاری حافظ با بیان اینکه کاهش اولویت معاملات گروهی طرح خوبی است، افزود: کاهش اولویت «ددد» یا حذف آن اثرات مثبتی بر معاملات بورس تهران خواهد داشت، اما بازار شرایط خاص خود را دارد. بر این اساس این طرح در زمانی می‌تواند مفید باشد که نگرانی‌های ناشی از اجرای آن به ویژه در شرایط ریزش بازار مرتفع شده باشد. دکتر رهبر تاکید کرد: در فراخوان کانون کارگزاران نیز ابعاد منفی احتمالی طرح مدنظر واقع شد. در مجموع می‌توان گفت این طرح زمانی بدون ایراد خواهد بود که امکان ارسال سفارش‌های الکترونیکی فراهم شده باشد. وی با بیان اینکه طرح مزبور باید به صورت آزمایشی در مقاطعی مورد استفاده قرار گیرد، افزود: در این حالت می‌توان اثرات این موضوع را بر سرعت، حجم و عملکرد کارگزاران و میزان رضایت مشتریان ارزیابی کرد.
مدیرعامل کارگزاری حافظ با اشاره به مزیت شفاف‌سازی طرح کاهش اولویت معاملات گروهی افزود: کاهش اولویت و حذف معاملات گروهی «ددد» بازار شفاف‌تری به وجود خواهد آورد که تعادل را در معاملات بورس تهران برقرار می‌کند و سهامداران براساس ثبت سفارش، اولویت خرید خواهند داشت. وی به ضرورت برطرف کردن ایرادات این طرح اشاره کرد و گفت: کارگزاران با معاملات گروهی می‌توانند در صورت انصراف خریداران، اقدام به بازاریابی‌های دیگری کنند که با حذف این طرح دیگر امکان‌پذیر نخواهد بود. همچنین شرکت‌های سرمایه‌گذاری اغلب به صورت عمده سهام را خریداری می‌کنند که با اجرای این طرح قادر نخواهند بود پس از آن سهام خریداری شده را بین شرکت‌های گروه تقسیم ‌کنند.
علاوه بر این، حجم و سرعت معاملات هم بدون شک تحت تاثیر قرار خواهند گرفت. دکتر رهبر در خصوص طرح کاهش اولویت معاملات گروهی اظهار داشت: موافقت کارگزاری حافظ با این طرح مشروط به رفع ایرادات آن است. به طوری که برای صرفه‌جویی در وقت و کنترل مشخصات خریداران، انعطاف‌پذیری در تغییر کد مشتریان و نیز نقدشوندگی ناشی از کاهش حجم معاملات، تمهیداتی درنظر
گرفته شود.
طرحی برای پرداختن به فرعیات
در همین رابطه یک کارشناس دیگر بازار سرمایه هدف از اجرای این طرح را مورد توجه قرار داد و خاطرنشان کرد: مشکل اصلی بازار سرمایه کشور با حذف یا کاهش معاملات گروهی حل نخواهد شد. حقانی‌نسب با یادآوری اینکه این اقدام تنها معاملات بازار را پیچیده‌تر می‌کند، ‌افزود: شاید این طرح در کوتاه‌مدت بتواند اتفاق مثبتی برای بورس تهران باشد، اما نمی‌تواند در طولانی‌مدت راه‌حل مناسبی برای بورس تهران باشد.
وی اظهار داشت: باید به سمتی حرکت کنیم که صف‌های خرید را در بورس تهران حذف کنیم؛ چراکه عدم‌شفافیت بورس، به دلیل صف‌های موجود است و نه معاملات گروهی. حقانی‌نسب با اشاره به اینکه همواره به دنبال راه‌حل‌های کوتاه‌مدت بوده‌ایم، اضافه کرد: زمانی برای مسائل روز بازار سرمایه، دامنه نوسان و حجم مبنا را طراحی کردیم که از آنها به عنوان طرح‌های کوتاه‌مدت استفاده کنیم. ولی این راهکارها بدون هیچ بررسی مجددی تا امروز ادامه پیدا کرده‌اند و به دنبال خود صف را به وجود آوردند. این در حالی است که بدون این موارد مکانیزم بورس تهران معقول است و بدون به وجود آمدن صف‌ها،‌کار خود را ادامه می‌دهد.
این کارشناس افزود: کاهش اولویت معاملات گروهی، ‌راه‌حلی برای شاخ‌و‌برگ‌های مشکلات موجود است و ریشه مشکلات موجود که عامل اصلی عدم‌شفافیت معاملات است را درمان نخواهد کرد. حقانی‌نسب افزود: می‌توانیم با افزایش دامنه نوسان و حذف حجم مبنای شرکت‌های بزرگ با سرمایه ۱۰۰میلیارد تومانی، دیگر شاهد «صف» در بازار نباشیم و هر سهامداری با درخواست خرید می‌تواند سهام موردنظر خود را خریداری کند.
همچنین رییس هیات‌مدیره کارگزاری مهرآفرین مشکلات موجود در سیستم معاملات را مورد توجه قرار داد و گفت:‌ تصمیم‌گیران این طرح در شرایط موجود مسوولیت اجرایی در بازار سرمایه ندارند تا از این منظر به روند انجام معاملات و مسائل آن نگاه کنند.
شاهین چراغی که نماینده کانون کارگزاران برای پیگیری مشکلات نرم‌افزار جدید معاملات است، خاطرنشان کرد: سهامداران عمدتا استراتژی خرید و درخواست‌های خود را چندین بار تغییر می‌دهند و با کندی سیستم معاملات کنونی متحمل خسارت خواهند شد. وی درخصوص طراحی ثبت سفارش مستقیم از طریق سهامداران گفت: لازمه حذف معاملات گروهی، ثبت سفارش مکانیزه از طریق خود سهامداران است که البته شرایط اجرای این موضوع باید در بازاری با محدودیت‌های بورس تهران با دقت زیادی پیگیری شود.
چراغی خاطرنشان کرد: در بورس ما که حساسیت‌های زیاد بر عدد شاخص و نحوه باز شدن نمادهای معاملاتی وجود دارد، باید مشخص شود که کنترل‌ها در زمان مکانیزه شدن ثبت سفارش سهامداران و مسائل حقوقی آن چگونه خواهد بود.
چراکه در حال حاضر مسائل حقوقی متوجه کارگزاران است و باید تمام جوانب حقوقی برای بورس کم‌عمقی که دستورهای خرید ۵۰هزار سهمی می‌تواند آن را تحت‌تاثیر قرار دهد، روشن شود.
وی اولین اثر کاهش اولویت معاملات گروهی را در کاهش حجم و تعداد معاملات عنوان کرد که می‌تواند موجب رکود معاملات بورس شود و خاطرنشان کرد: در بورس تهران به راحتی امکان دستکاری قیمت‌ها وجود دارد و سازمان بورس در تصمیم‌گیری‌ خود در مورد حذف یا کاهش اولویت معاملات گروهی باید تکلیف چگونگی کنترل‌ها را دنبال کند.