رویارویی خریداران و فروشندگان سهام

گروه بورس- شروین شهریاری: بورس تهران در ادامه روزهای طلایی در فصل پاییز این هفته نیز بر مدار رشد قرار داشت و با صعود ۲/۱ درصدی شاخص کل، بازدهی خود از ابتدای سال را به ۳۰ درصد رسانید. در این میان، افزایش شدید حجم دادوستدها در هفته مورد گزارش قابل رصد بود؛ به نحوی که ارزش معاملات روزانه به طور متوالی فراتر از رکورد ۱۰۰ میلیارد تومان ثبت شد. این برخورد سنگین عرضه و تقاضا نشان دهنده تقابل دو دیدگاه متفاوت نسبت به آینده بازار در کوتاه مدت است. به نظر می‌رسد پس از رشد اعجاب انگیز ۴۰ درصدی بورس در چهار ماه گذشته، تردید خریداران بیشتر شده و با سنگین‌تر شدن وزنه فروشندگان، برخورد شدید عرضه و تقاضا شکل گرفته است؛ روندی که می‌تواند موجب اصلاح قیمت‌ها در کوتاه مدت شود. از سوی دیگر، بازار ارز هم تلاطم کمی را در این هفته تجربه کرد که نشان‌دهنده حاکمیت فضای آرامش و انتظار است.

کاهش تنش‌های سیاسی به ویژه در موضوع اتمی از جمله مهم‌ترین عوامل کاهش نوسان قیمت‌ها در هفته جاری به شمار می‌رود؛ آرامشی که انتظار تداوم آن با توجه به در پیش بودن گفت‌وگو‌های ایران و آژانس انرژی هسته‌ای وجود دارد.

خوراک پتروشیمی‌ها گران شد؟

در ادامه شایعات مربوط به افزایش نرخ خوراک مجتمع‌های پتروشیمی در هفته جاری اطلاعات جدیدی منتشر شد که این شایعات را به واقعیت نزدیک‌تر کرد. بر این اساس، پتروشیمی شازند که یکی از مصرف‌کنندگان بزرگ خوراک مایع (نفتا) در کشور است، پیش‌بینی درآمد خود را بر مبنای افزایش نرخ خوراک براساس قیمت دلار مبادله‌ای اعلام کرد.

در گزارش این شرکت سه فرضیه ارائه شده که بر اساس آن نرخ خوراک یا از اول مهر‌ماه، یا از اول آبان ماه یا از ابتدای مهرماه بر مبنای میزان فروش صادراتی با دلار مبادله‌ای محاسبه می‌شود. فارغ از جزئیات گزارش، این اطلاعیه نشان می‌دهد که تغییر نرخ خوراک واحدهای پتروشیمی وارد فاز عملیاتی شده است.

همزمان در مورد پتروشیمی‌های گازی نیز در هفته جاری شایعاتی مبنی بر صدور صورتحساب گاز بر مبنای نرخ ارز مبادله‌ای منتشر شد که به معنای افزایش قیمت گاز ۷۰ تومانی به حداقل ۱۷۰ و حداکثر ۳۲۰ تومان در هر متر مکعب است. از سوی دیگر، زمزمه‌های افزایش هزینه حقوق بهره‌برداری از معادن نیز به گوش می‌رسد. به این ترتیب می‌توان گفت بعد از یک دوره بهره‌برداری مطلق شرکت‌ها از خوراک ارزان و فروش محصول با قیمت بالا (ناشی از صعود نرخ ارز) دوران طلایی «انتفاع آسان» به پایان رسیده و دولت با یک فاز تاخیر وارد تنظیم معادلات درآمدی و هزینه‌ای شرکت‌ها در شرایط جدید شده است؛ روندی که احتمالا مانع از تکرار جهش‌های درآمدی بی‌محابا در شرکت‌های وابسته به ارز خواهد شد.

بحث داغ پالایشگاه‌ها

صنعت پالایش نفت از جمله صنایعی است که به تازگی شاهد افزایش نماینده‌های خود در بورس بوده و مورد توجه خاص بازار قرار گرفته است. این در حالی است که ابهام در اطلاعات مربوط به پیش‌بینی درآمد و عوامل متعدد موثر بر سودآوری آتی این صنعت واکنش‌های هیجانی معامله‌گران در سهام پالایشگاهی را در پی داشته است. از سوی دیگر، نهاد ناظر نیز اقدام به توقف مکرر نماد معاملاتی پالایشگاه در بورس و فرابورس کرده است که البته هیچ تاثیری در کنترل روند پرشتاب قیمت سهام نداشته است.

در حال حاضر از پنج پالایشگاه پذیرفته شده در بازار سرمایه، نماد سه شرکت (شیراز، تهران و اصفهان) برای مدت نسبتا طولانی متوقف مانده که این مساله منجر به سرریز تقاضا بر دو نماد قابل معامله (بندرعباس و تبریز) شده است. در این شرایط هر چه شتاب رشد قیمت سهام بیشتر می‌شود، دامنه شایعات و اخبار متناقض نیز وسیع‌تر می‌شود.

در این هفته محور بحث‌ها بر تغییر قیمت ارز مرجع در بودجه سال آینده متمرکز بود. در حال حاضر پالایشگاه‌ها نرخ خوراک و فروش محصولات داخلی خود را بر اساس نرخ ارز مرجع تنظیم کرده‌اند.

به این ترتیب شرکت‌های این صنعت در ازای یک حاشیه سود ثابت به پالایش نفت خام و فرآوری محصول می‌پردازند. افزایش نرخ رسمی ارز، هر چند حاشیه سود پالایشگاه را تغییر نمی‌دهد، اما با بزرگ‌تر کردن کل درآمدها موجب افزایش رقم سودآوری می‌شود.

یک بررسی اولیه نشان می‌دهد که به عنوان مثال در مورد پالایشگاه بندرعباس تغییر ارز مرجع از ۱۲۲۶ تومان به ۲۰۰۰ تومان با فرض ثبات سایر شرایط موجب سه برابر شدن سود هر سهم شرکت (از ۱۶۷ ریال کنونی به محدوده ۵۰۰ ریال) می‌شود که تغییر مهمی است.

این در حالی است که با عنایت به ماهیت دولتی پالایشگاه‌ها تحقق این فرضیه و عدم ایجاد هزینه‌های جدید برای این بنگاه‌ها کماکان به عنوان یک عامل ابهام خودنمایی می‌کند. با وجود این ابهامات و نیز دخالت نهاد ناظر در معاملات سهام پالایشگاه‌ها، تداوم عطش خریداران برای سهام این گروه پرریسک در بازار به چشم می‌خورد؛ روندی که موجب جهش ۲۳ درصدی قیمت سهام پالایش نفت تبریز در هفته جاری و جای گرفتن نماد «شبندر» در صدر نمادهای پرمعامله بازار شد.

معمای نرخ ارز مبادله‌ای در بورس کالا

موج افزایش افسارگسیخته قیمت ارز در بازار آزاد در ابتدای پاییز موجب رشد قیمت‌های کالاهای فلزی و پتروشیمی در بورس کالا متناسب با بالا رفتن قیمت ارز غیررسمی شد.

این روند با توجه به تاثیر‌گذاری منفی بر صنایع پایین دستی و نرخ تورم انتقادات زیادی را برانگیخت تا آنجا که شخص وزیر صنعت، معدن و تجارت پا به میدان گذاشت و خواستار توقف روند مزبور شد.

پس از بحث‌های فراوان، بر اساس یک توافق ضمنی قرار شد تا شرکت‌ها قیمت محصولات خود در بورس کالا را با دلار مبادلاتی ارزش‌گذاری کنند و سازمان حمایت از تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان (وابسته به وزارتخانه) نیز بر این مساله نظارت کند.

از آن پس، قیمت محصولات فلزی و شیمیایی در بورس کالا با افت ۱۵ تا ۲۰ درصدی مواجه شده و از آن پس نیز قیمت‌های معاملاتی در بورس کالا تثبیت شده است. مطالعه قیمت کالاها در این بازار نشان می‌دهد که نرخ محصولات پتروشیمی و فلزی کمابیش با دلار ۲۵۰۰ تومانی (با احتساب هزینه حمل و واردات) منطبق شده است.

حال پرسش اساسی این است که با توجه به چشم انداز ثبات قیمت دلار مبادلاتی آیا این امر به معنای نرخ‌گذاری دستوری قیمت محصولات بنگاه‌ها در آینده خواهد بود یا خیر؟

پاسخ مثبت به این سوال به این معنا است که اگر به هر دلیلی قیمت ارز آزاد در مسیر افزایشی قرار گیرد، شرکت‌ها قادر به تغییر قیمت‌های فروش در بورس کالا نخواهند بود؛ تعیین تکلیف این مساله برای بورس تهران حائز اهمیت زیادی است؛ چرا که رونق اخیر بازار سهام مرهون رشد قیمت ارز و افزایش نرخ‌های فروش در بورس کالا بوده است؛ عاملی که در صورت تثبیت نرخ محصولات عملا چشم انداز مثبتی برای رشد بیشتر سودآوری و رونق قیمت‌های سهام ایجاد نخواهد کرد.