دنیای اقتصاد- حال و هوای این روزهای بورس تهران شبیه ابتدای امسال یا سال گذشته همین موقع، یا حتی سال‌های 84 و 85 نیست. بزرگان بورس تهران تغییر کرده‌اند. این نکته‌ای است که می‌توان با نگاهی به شرکت‌هایی که در این دوره‌ها صدرنشین جدول ارزش بازار بودند، دریافت.روند جابه‌جایی بزرگان بورس که با ورود شرکت‌های اصل 44 از سال گذشته آغاز شده بود، با ورود سه شرکت جدید در سال جاری پیگیری شد و به نحوی تحت تاثیر بحران‌های مالی جهان ادامه یافت.

جابه‌جایی بزرگان بورس تهران
گروه بورس-اعظم شریفی: حال و هوای این روزهای بورس اوراق بهادار شبیه ابتدای امسال یا سال گذشته همین موقع، یا حتی سال‌های 84 و 85 نیست. بزرگان بورس تهران تغییر کرده‌اند.
این نکته‌ای است که می‌توان با نگاهی به شرکت‌هایی که در این دوره‌ها صدرنشین جدول ارزش بازار بودند، دریافت یک مخابرات برای بورس کافی است تا صدرنشین بلامنازع ارزش بازار بورس تهران با ۴/۱۴درصد از ارزش کل بازار تهران باشد. ارزش بازار غدیر این روزها دیگر یادآور بیشترین ارزش بازار بورس نیست. روند جابه‌جایی بزرگان بورس که با ورود شرکت‌های اصل ۴۴ از سال گذشته آغاز شده بود، با ورود سه شرکت جدید در سال جاری پیگیری شد و به نحوی با کاهش قیمت‌های جهانی و نیز تحت تاثیر بحران‌های مالی جهان ادامه یافت.
اختصاص نیمی از ارزش بازار سرمایه کشور به 10 شرکت صدرنشین، واقعیت غیرقابل انکاری است که بازار کشور را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد. بورس که مجموع ارزش بازار آن کمتر از 52میلیارد دلار بوده است، در روزهای درخشش نیمه نخست امسال رقم 70میلیارد دلار را هم شاهد بود. این در حالی است که ارزش بازار سرمایه کشور در ابتدای امسال 495هزار و667 میلیارد ریال بود.
«اخابر» ارزش بازار را مثبتنگه داشت
به این ترتیب چه بسا بدون عرضه‌های جدید امسال سازمان خصوصی‌سازی و البته بدون احتساب مخابرات، روند کاهشی ارزش بازار بورس تهران که این روزها به دنبال کاهش قیمت‌ها رخ می‌دهد، تراز ارزش بازار امروز را در مقایسه با ابتدای سال منفی می‌کرد.
سه شرکت پالایشگاه اصفهان، کشتیرانی و مخابرات علاوه بر ایجاد فضای مجدد امید برای خریدهای جدیدی که سهامداران نوسان‌گیر به دنبال آن هستند، ارزش بازار بورس تهران را هم افزایش داد. این در حالی است که نگاهی به عملکرد شرکت‌های برتر بازار سرمایه گویای این واقعیت است که شرایط بد این روزهای بورس بیشترین تاثیر خود را بر آنها داشته است. نماد مخابرات هنوز بعد از برگزاری مجمع بازگشایی نشده است. فولاد صف فروش ۲۰میلیونی را تجربه می‌کند. این درحالی است که مس، چادرملو، گل‌گهر و پالایشگاه اصفهان هم با صف فروش و گره‌ معاملاتی روبه‌رو هستند.
کشتیرانی هم چند روزی است که صف فروش را تجربه می‌‌کند. نکته قابل توجه اینکه به رغم تمامی گفته‌ها «فولاد»، مس و کشتیرانی به طور مستقیم وابسته به کمک‌های جهانی هستند و شرکت‌های سنگ‌آهنی نیز با لغو توافقات با فولادی‌ها به این روز مبتلا شدند.
در میان ۱۰ شرکت برتر بورس تنها سایپا به لطف حضور بازارگردان خود افزایش قیمت جزئی را تجربه می‌کند. این در حالی است که تنها حرکت متعادل پارسیان در رنج معاملات وضعیت این شرکت را در میان ۱۰ شرکت بازار متفاوت کرده است، به طوری که می‌توان گفت ۷ شرکت برتر در واقع با امکان افت قیمت روبه‌رو هستند.
کاهش سهم گروه‌های پیشرو
هر چند ورود مخابرات و دیگر شرکت‌های اصل ۴۴ به عرصه بورس تهران، ارزش بازار را افزایش داد، اما بورس تهران را ناهمگن کرده است. با وجودی که گروه فلزات اساسی همانند ابتدای امسال و نیز آذر ماه سال ۸۶ بیشترین ارزش بازار را در گروه‌های مختلف به خود اختصاص داد، اما کاهش چشمگیر ارزش بازار این گروه از ۱۱۶هزار میلیارد ریال به ۸۸هزار میلیارد ریال(۲۵ درصد افت) قابل توجه است. همچنین مخابرات با جهش ناگهانی و البته به تنهایی با اختصاص ۴/۱۴درصدی ارزش بازار رده دوم را دارا است. از سوی دیگر در ابتدای امسال گروه خودرو وضعیت بهتری را از نظر ارزش بازار داشت، این گروه هر چند با کاهش قابل‌ملاحظه در مقایسه با سال ۸۵ سهم ارزش بازار خود را از ۸۳/۱۴درصد به ۹۳/۱۰درصد رسانده بود، اما باز هم رده سوم را در ابتدای امسال داشت. این در حالی است که با گذشت ۹ ماه از سال، ارزش بازار گروه خودرو با رسیدن به رقم ۳۱هزار و ۲۲۲میلیارد ریال تنها ۷۳/۷درصد از کل بازار سرمایه است و رتبه این گروه هم به رده هفتم تنزل یافته است.
از سوی دیگر سیمان که روزگاری در سال‌های 84 و 85 در زمره گروه های جذاب قرار داشت ، این روزهاحتی با اخبار خوش ماه‌های میانی امسال سهمی بیش از 51/8درصد از ارزش بازار سرمایه کشور ندارد. گروه سیمان دو سال پیش در همین روزها صدرنشین برترین صنایع بورس کشور از نظر ارزش بازار بود. محصولات شیمیایی نیز با کاهش سهم خود از 9/12درصد در آذر ماه سال 85 به 83/5درصد در ابتدای آذر ماه امسال، در میان صنایع برتر رتبه‌ای بالاتر از هشتم را کسب نکرده است. این در حالی است که شاید وابستگی به قیمت‌های جهانی در این گروه‌ها و عدم تعیین تکلیف قطعی برای صادرات گروه سیمانی مهم‌ترین عوامل کاهش ارزش بازار در این گروه‌ها باشد.
گفتنی است، تقسیم‌بندی شرکت‌ها و گروه‌های برتر بازار سرمایه به گونه‌ای است که ۱۰ شرکت برتر بازار سرمایه در گروه‌های برتر این بازار جا دارند؛ البته به جز گروه سیمان که نماینده‌ای در میان شرکت‌های برتر ارزش بازار ندارد.
بنابر آمار و اطلاعات در میان 10 شرکت برتر، ارزش معاملات بانک پارسیان از ابتدای سال‌جاری توانست 16/37درصد از ارزش معاملات گروه واسطه‌گری مالی را به خود اختصاص دهد.
همچنین پتروشیمی فن‌آوران و پتروشیمی خارک هم در مجموع ۴۱/۸۶درصد از ارزش معاملات گروه محصولات شیمیایی را از آن خود کردند.
سایپا نیز با اختصاص 25/28درصد از مجموع ارزش معاملات گروه خودرو در فاصله بسیار زیادی از ایران‌خودرو در صدر جدول ارزش معاملات گروه خودرو قرار گرفته است.
گل‌گهر و چادرملو نیز به عنوان دوقلوهای سنگ‌آهنی به ترتیب با داشتن ۲/۳۶ و ۶۸/۳۵درصد از ارزش معاملات گروه استخراج کانه‌های فلزی، صدرنشین معاملات این گروه هستند.
در گروه فلزات اساسی، مجموع معاملات امسال «فولاد» ، مس ایران به 26هزار و 237میلیارد و 974میلیون ریال رسیده است که در مقایسه با کل معاملات انجام‌شده در این گروه تنها 5هزار میلیارد ریال کمتر است، به طوری که سهم 26 شرکت دیگر این گروه از معاملات امسال به 5هزار میلیارد ریال رسیده است.
این وضعیت در گروه چندرشته‌ای صنعتی نیز تکرار شده است. اما این بار تنها سرمایه‌گذاری غدیر توانسته است ۱۰هزار میلیارد ریال از ۱۲هزار میلیارد ریال معاملات این گروه را به خود اختصاص دهد.
این در حالی است که بررسی وضعیت گروه سیمان، آهک و گچ نشان‌دهنده توازن و تعادل بیشتر در معاملات این گروه است، به طوری که ارزش معاملات این گروه بین 32 شرکت حاضر در آن به توزیع معقولی رسیده است.
روند انجام معاملات طی روزهای گذشته نشان می دهد که تک سهم‌ها تعیین‌کننده انجام معاملات هر روز آن بودند.
هرچند اقبال بازار به سهام کوچک‌تر تنها چند روزی در هفته گذشته دوام نیاورد. به نظر می‌رسد بازار شاید منتظر بازگشایی نماد مخابرات یا پایان بحران جهانی و بهبود قیمت‌ها یا اخبار غیرمنتظره‌ای است تا بتواند برای اطمینان دوباره به سهام دیگر تصمیم بگیرد.