واکاوی توزیع نامتوازن صنایع در بورس تهران
تک‌سهم‌ها؛ تکیه‌گاهی نامتعادل برای بورس
گروه بورس- مجید اسکندری: توزیع نامتوازن صنایع در بورس، یکی از مشکلات ساختاری این بازار محسوب می‌شود. واقعیت این است که بازار سرمایه به عنوان مامن بسیاری از سرمایه‌گذاران، از توازن لازم برخوردار نبوده و نمی‌تواند انتظار بیشتر فعالان را برآورده سازد. «تشکیل سبد متنوع سهام» یکی از اولین توصیه‌ها به میهمانان تازه‌وارد تالار شیشه‌ای است، اما آیا شرایط برای به کار گرفتن این توصیه در بازار سرمایه مهیا است؟ این روزها از هر سهامدار جزء سوال شود در سبد خود چه دارد، پاسخی یک کلمه‌‌ای دریافت می‌شود و پرتفوی رنگارنگ، دیگر خریداری ندارد. در حال حاضر ۳۵درصد ارزش بازار بورس تهران در اختیار پنج شرکت است.
فولاد مبارکه، ملی مس، چادرملو، گل‌گهر و سرمایه‌گذاری امید، شرکت‌هایی هستند که اکثریت قریب به اتفاق سرمایه‌گذاران به آنها گرویده‌اند. اکنون فلزات اساسی فرمانروای بازار به شمار می‌آیند و در بین ۳۴۷ شرکت بورسی، همه نگاه‌ها به چند شرکت فعال در این زمینه دوخته شده است. از سوی دیگر ۶۹درصد ارزش معاملات سهام در اختیار دو شرکت فولاد مبارکه و مخابرات است و کفه دیگر ترازوی بازار همچنان خالی است.
مشکلات تازه‌واردها
مزید بر این عدم تعادل، شرکت‌های تازه‌وارد به بورس نیز به دلیل برخورداری از درصد پایین سهام شناور آزاد (مخابرات ۵درصد، پالایشگاه اصفهان ۵درصد، کشتیرانی ۵/۲درصد و فولاد خوزستان ۵درصد) ممکن است مشکلاتی چون دستکاری قیمت‌ها را به بار آورند. در این شرایط، شاخص بورس، تنها متاثر از تغییرات قیمتی دو شرکت مخابرات و فولاد مبارکه شده است به گونه‌ای که رکود معاملات سهام مخابرات موجب کاهش قابل توجه ارزش معاملات شد.
این در حالی است که محدودیت‌هایی از قبیل حجم مبنا نیز به عنوان یک ترمز بر سر راه سرمایه‌گذاران قرار دارد. براساس آمارهای موجود، بورس کشور ما تا نیمه مردادماه جاری از بازدهی بیش از ۳۶درصد برخوردار شد که این میزان در بین بورس‌های دنیا یک رقم استثنایی بود، اما این بازدهی، تنها به دلیل افزایش قیمت کالاها در بازارهای جهانی رخ داد.
در حال حاضر که بازارهای مالی دنیا با بحران مواجه شده‌اند، بازار ما به طور مستقیم آسیبی ندیده، اما اگر موج دوم این بحران با رکود همراه باشد، تقاضا برای کالاها کاهش یافته و این باعث افول قیمت سهام شرکت‌ها خواهد شد. در این شرایط به نظر می‌رسد برخلاف تصور، بورس ایران، دماسنج اقتصاد کشور نیست، زیرا از نیمه مرداد تاکنون با افت بازدهی ۷/۲۲درصدی روبه‌رو شده است. بنابراین کارشناسان و مدیران مالی کشور باید برای حل این دو مشکل ساختار بازار سرمایه یعنی نامتوازن بودن صنایع در بازار و وابستگی شدید به قیمت‌های جهانی چاره‌ای بیندیشند تا زمینه رشد و رونق این بازار فراهم شود.
زیان‌دهی صنایع دیگر
یکی از کارگزاران قدیمی بورس، توزیع نامتوازن صنایع در بورس را متاثر از دلایل متعددی می‌داند و معتقد است زیان‌دهی بیشتر صنایع، موجب شده است، تنها چند صنعت فعال در بورس باقی بماند. وی در این زمینه به خبرنگار ما گفت: واردات بی‌رویه، قاچاق کالا، کمبود نقدینگی، حمایت نشدن از سوی دولت، سیاست‌های متغیر واردات و صادرات، تعرفه‌های گمرکی و چند عامل دیگر موجب کاهش رونق برخی صنایع و در نهایت اخراج آنها از بورس شد.
این کارگزار افزود: صنعت نساجی به عنوان یکی از صنایع پیشرو در شروع مجدد فعالیت بورس تهران بود، در حالی که امروز در این بازار جایی ندارد، در حالی که در کشور ترکیه، این صنعت جزو صنایع پربازده محسوب می‌شود. وی سپس گفت: صنعت سیمان، کانی‌های غیرفلزی، لاستیک و خودرو نیز صنایعی است که روزگاری چشم و چراغ بازار بودند، اما اکنون در گوشه‌ای بدون توجه رها شده‌اند. این کارگزار ادامه داد: فلزات اساسی همواره از فروش خوبی برخوردار بودند، اما در یک دوره زمانی خاص مانند المپیک چین، تقاضا برای خرید آنها افزایش یافت که این موضوع به افزایش قیمت‌های جهانی در LME منجر و باعث شد این صنعت به چلچراغ بورس تبدیل شود. وی خاطرنشان کرد: بازار سرمایه ما دستخوش سیاست‌هایی است که خود در آن، دخالت و نقشی نداشته است از جمله سیاست‌های پولی و بانکی، گمرکی، مالیاتی و ... .
راهکارهای اساسی
این کارگزار بورس سپس به تشریح راهکار مشکل موجود در بازار پرداخت و گفت: اگر به دنبال رشد تولید ناخالص ملی و رشد اقتصادی کل کشور هستیم، باید اشتغال افزایش یابد، قیمت‌ها آزاد شود و نرخ سود نیز متعادل شود تا شرکت‌ها و صنایع برای تامین منابع مالی خود با مشکل مواجه نشوند. وی توضیح داد: هزینه تولید در ایران خیلی بالا است و این از سوددهی شرکت‌ها می‌کاهد و در این شرایط باید شرکت‌ها بتوانند محصولاتشان را با نرخ آزاد بفروشند. این کارگزار ادامه داد: صدور بی‌رویه موافقت‌های اصولی از سوی دولت بدون توجه و انطباق با نیاز کشور و رشد جمعیت، موجب تورم محصولات شده است در حالی که سیاست‌های صنعتی دولت باید براساس نیازسنجی باشد و همه مسائل از جمله قیمت زمین، محل مناسب، مسائل زیست‌محیطی، دسترسی به نیروی کار مناسب، دسترسی به راه‌های ارتباطی و ... آن لحاظ شود.
تقویت روابط بین‌المللی
وی یکی دیگر از راهکارهای موجود را تقویت روابط بین‌المللی دانست و گفت: اگر مراودات بین‌المللی ما قوی باشد، تحریم‌ها کمترین اثر را بر بازار ما خواهند داشت. این کارگزار بورس، تشویق صنایع مختلف برای ورود به بورس را یکی دیگر از راهکارها دانست و گفت: باید انگیزه صنایع را برای ورود به بورس تقویت کرد که این از طریق افزایش میزان معافیت‌های مالیاتی و کاهش عوارض و تسهیلات دیگر امکان‌پذیر است. از سوی دیگر بازنگری در مقررات و دستورالعمل‌های بورس می‌تواند تا حدود زیادی راه را برای ورود شرکت‌ها به بورس هموار سازد، بنابراین باید مکانیزم‌های فراردهنده را از بازار حذف کرد. وی همچنین حمایت بازار پول از بازار سرمایه را یکی دیگر از راهکارهای حل مشکلات بورس دانست و گفت: ما نیازمند تعداد بیشتری از شرکت‌های تامین سرمایه و صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک هستیم تا نقدینگی بیشتری از بازار پول به بازار سرمایه هدایت شود.
کم‌رنگی بانک‌ها در بورس
این کارگزار افزود: در حال حاضر نقش بانک‌ها در بازار سرمایه کمرنگ شده در حالی که بانک‌ها باید نه تنها از طریق ارائه تسهیلات به شرکت‌ها بلکه از طریق صندوق‌های خود نیز در بازار سرمایه فعالیت کنند. وی همچنین روند صحیح خصوصی‌سازی را یکی دیگر از عوامل توزیع متوازن صنایع در بورس دانست و گفت: دولت شرکت‌های متنوعی از صنایع مختلف دارد که می‌تواند پس از طبقه‌بندی آنها را وارد بازار سرمایه کند اما باید در فرآیند قیمت‌‌گذاری به گونه‌ای عادلانه رفتار کند زیرا بیشتر شرکت‌هایی که تاکنون واگذار شده‌اند، جز زیان، حاصلی برای سرمایه‌گذاران نداشته‌اند. این کارگزار افزود: در مجموع واگذاری‌ها همواره سعی شده بود که قیمت سهام، بالا تعیین شود اما به دلیل رقابت‌های کورکورانه و حمایت نکردن بعد از واگذاری، خصوصی‌سازی‌ها موفق نبوده است.
معاملات مغازه‌ای
وی سپس گفت: در حالی که در بورس‌های دنیا حتی روی شاخص، معامله انجام می‌شود، بازار ما با کمبود و نبود ابزارهای معاملاتی روبه‌رو است و علاوه بر آن در هفته‌های گذشته فقط سهام مخابرات در بازار معامله شده؛ آن هم در حد معاملات یک مغازه بوده است.
ارسال نظر