نقدی بر فعالیت بازار گردانی در بورس تهران
بازار سازانی که «بازارگردانی» می‌کنند
گروه بورس- اعظم شریفی: بازار سرمایه کشور این روزها شاهد تکرار تجربه بازارگردانی سهام غدیر در سهام سایپا و ایران خودرو است. روند نزولی قیمت سهام سایپا بعد از عقب‌نشینی بازارگردان این شرکت و تشکیل صف فروش ایران خودرو در فاصله دو ساعتی که چهارشنبه گذشته سهام آن بدون بازارگردان بود، بار دیگر تجربه ناکارآمدی بازارگردانی به شیوه فعلی را در بازار سرمایه نشان داد.
هدف مسوولان بورس اوراق بهادار از فراهم ساختن زمینه فعالیت بازارگردان مرتفع کردن ناترازی‌های عرضه و تقاضای سهامی است که از نقدشوندگی مناسبی نیز برخوردار نیست. بازارگردان در این مواقع، برخلاف جریان بازار با خرید و فروش سهام، نقدشوندگی آن را افزایش می‌دهد و با متعادل کردن عرضه و تقاضا، از نوسانات قیمتی نامتعارف جلوگیری می‌کند.
اما در حال حاضر بازارگردانی نه‌تنها به شیوه تدافعی در بازار عمل می‌کند یعنی روی یک قیمت خاص اقدام به خرید سهم می‌شود بلکه به دلیل خرید به میزان مشخص از هر کد می‌تواند کنترل قیمت سهام مورد نظر را نیز در دست داشته باشد؛ به این ترتیب نقدشوندگی سهام از بین می‌رود. این در حالی است که دستورالعمل جدید بازارگردانی به تصویب رسیده است و مسوولان می‌توانند به جای افزایش محدودیت خرید از هر کد به ۱۰هزار سهم هرچه سریع‌تر شرایط را برای اجرای بازارگردانی واقعی فراهم کنند.
چرا که بعد از سرنوشتی که سهام سرمایه‌گذاری غدیر با داشتن بازارگردانی به مدت یک سال و نیم پیدا کرد، ضرورت تجدید نظر در قوانین فعلی بازارگردان، بیش از پیش حیاتی است. این سهم که سهامدار عمده آن در طول یک سال و نیم اقدام به خرید صف‌های فروش آن در یک قیمت مشخص می‌کرد، به حدی شکننده شد که بعد از تغییر سهامدار (بانک صادرات و البته اتمام منابع عظیم مالی) با سقوط قابل ملاحظه، همچنان در قیمت‌های غیرقابل تصور صف فروش داشت. در بازارگردانی غدیر و شرکت‌های دیگر نظیر آن می‌توان به خوبی به تعادل نرسیدن قیمت سهام با این شیوه بازارگردانی را شاهد بود که چگونه با برداشتن «چتر حمایتی» و نه «بازارگردانی» با صف‌های فروش مواجه می‌شوند. در همین رابطه رضا کیانی ، رییس اداره نظارت بر نهاد‌های مالی سازمان بورس در گفت‌وگو با خبرنگار ما، با اشاره به تصویب دستورالعمل بازارگردانی گفت: در حال حاضر نمی‌توان گفت که در بورس ما بازارگردان وجود دارد بلکه فعالیتی که تحت این عنوان در بازار انجام می‌شود به صورت بازارسازی روی سهم است.
وی با اشاره به این که دستورالعمل جدید تصویب شده بازار گردانی با الگوهای جهانی مطابقت دارد، افزود: فعالیت کنونی بازار گردان‌ها که عموما همراه با تعامل بازار گردان با شرکتی خاص برای حمایت از افت قیمت سهام آن است، صرفا فروش سهم در هنگام تشکیل صف خرید و نیز جمع‌کردن صف‌های فروش سهام با خرید آن را شامل می‌شود. کیانی خاطر نشان کرد: این در حالی است که در دستورالعمل جدید دامنه نوسان سهم باز می‌شود و به این ترتیب سهم به قیمت ذاتی خود نزدیک‌تر می‌شود.
کیانی با متفاوت دانستن این دستورالعمل یادآور شد: بازار گردانان در این روش نیازی به برقراری تعامل با شرکت‌ها ندارند و هر شرکت کارگزاری مجوز بازار گردانی خود را مستقیما از سازمان بورس می‌گیرد و عملکرد آنها نیز توسط واحدهای نظارتی سازمان بررسی می‌شود.
وی خاطر نشان کرد: بازارگردان قیمت آغازین هر روز معاملاتی را درچارچوب دامنه قیمت تعیین شده (دامنه منطقه) و تا حد امکان نزدیک به قیمت پایانی روز گذشته مشخص می‌کند.
از سوی دیگر در بورس‌های دنیا در مواقعی که خبر مهم و تاثیرگذاری انتشار یابد یا عدم تعادل بسیار زیادی در عرضه و تقاضای سهام رخ دهد، به گونه‌ای که بازارگردان قادر به کنترل تغییرات شدید قیمت نباشد، نماد معاملاتی سهام بسته می‌شود. در چنین شرایطی نیز بازارگردان پس از بررسی شرایط جدید بازار، قیمت آغازین سهام را پس از بازگشایی نماد معاملاتی تعیین می‌کند.
بیشترین سود بازارگردان با استفاده از تغییرات قیمت خرید و فروش سهام تامین می‌شود. با توجه به آن که بازارگردان به عنوان متخصص سهام شرکت‌های خاص، از اطلاعات کاملی نسبت به آن سهم برخوردار است و همچنین قیمت آغازین هر سهم را نیز خود تعیین می‌کند، قادر است تا با تشخیص قیمت بهینه و تعدیل مناسب پرتفوی دارایی، خود را منتفع سازد. از سوی دیگر بازار گردان در دامنه قیمتی مشخص اقدام به خرید در قیمت پایین‌تر و فروش در قیمت بالاتر می‌کند و همین مساله موجبات سودآوری وی را فراهم می‌سازد.کیانی اظهار داشت: در این شیوه بازارگردانی یک طرف هر معامله‌ای بازار گردان خواهد بود، در حالی که نیاز به منابع مالی زیادی نیز نخواهد داشت.
بازار به بازار گردانی بدبین است
در این رابطه شاهین چراغی با اشاره به این که مفهوم بازار گردانی در ایران متفاوت است، گفت: هر سهمی که بازارگردان به آن وارد می‌شود یک ذهنیت منفی در بازار ایجاد می‌کند که سهم پتانسیل‌های لازم را ندارد و سهامدار عمده می‌خواهد از سهم حمایت کند. به این ترتیب ذهنیت خوبی برای سهم دارای بازارگردان در بازار سرمایه وجود ندارد.
وی تاکید کرد: وضعیت موجود از آنجا ناشی می‌شود که بازار گردان نتوانسته است نقش حرفه‌ای خود را انجام دهد و فقط به این دلیل که سهامداران خرد بتوانند سهم خود را در هر روز بفروشند، عمل می‌کنند. چراغی ادامه داد: در حقیقت کار بازار گردانان یک تعهد خریدی است که بتوانند در هر روز از سهم یک شرکت حمایت کنند.در حالی که در بازارهای جهانی بازارگردان‌ها از منحنی‌های شدید سینوسی در خصوص یک سهم جلوگیری می‌کنند تا با رسیدن به قیمت‌های تعادلی، یک منحنی مناسبی برای سهم ایجاد شود. عمدتا تا قبل از سهام پرحجم مثل مس و مخابرات هر درخواست حداکثر۱۰هزار سهم بود و بر این اساس این تعداد ۱۰هزار سهمی برای خرید از هر کد به کار گرفته شده است تا اجازه خرید و فروش در بازار افزایش پیدا کند.
ارسال نظر