ترجمه: دکتر پرویز پیری

تنظیم: حافظ علی‌پور

بخش نهم

۱-۱-۵. بازرسی قیمت مصنوعی یا اثر قیمت

۱-۱-۱-۵. اوراق سهام اگر قیمت یا حجم معاملات یک سهم یا هر دو آنها به یک‌باره افزایش یابند، امکان دستکاری وجود دارد. در اینجا بازرس وظیفه دارد که تحلیلی از بازار در مورد آن سهم و دلایل تغییر ناگهانی قیمت یا حجم معاملاتی آن انجام دهد. بازرس باید نحوه عرضه و داد‌و‌ستد سهم را مورد کند‌و‌کاو قرار دهد. اگر سهم قبلا منتشر شده و در دسترس سهامداران باشد و سهم جدیدی توسط شرکت جهت انتشار پیشنهاد شود، بازرسی باید شامل تجزیه و تحلیل تغییرات گذشته قیمت سهم باشد.

در آزمون قیمت یک سوال می‌تواند این باشد که در بالاترین حد ممکن، قیمت چه میزان بوده است و آیا آن قیمت توجیه‌پذیر است؟ اگر قیمت شکسته شده است باید به دنبال جواب این سوال بود که آیا کاهش قیمت پس از فروش سهام توسط افراد درونی اتفاق افتاده است یا در نتیجه اعمال دستکاری سیر نزولی داشته است. بازرس باید کلیه اطلاعات در دسترس عموم را نیز بررسی کند. به‌علاوه، بازرس می‌تواند اطلاعات سودمندی از الگوهای معاملات از طریق آزمون عملکرد معامله سهام گروه‌های همکار یا اوراق سهام شرکت‌های مشابه در دوره مربوطه به دست آورد. بازرسی همچنین باید شرایط کلی بازار را از لحاظ نزولی بودن، صعودی بودن یا ثبات درنظر بگیرد. بازرسی باید شرایط سهام موردنظر را در رابطه با شرایط کلی بازار نیز بسنجد. همچنین بایستی مشخص گردد که قبل از دستکاری سهام خاص، اوراق سهام مذکور چگونه دادوستد می‌شده است، یعنی وضعیت معامله آن کم، غیرفعال یا بی‌ثبات بوده است یا خیر. سوال کلیدی می‌تواند این باشد که آیا الگوی منطقی در مورد حجم یا قیمت اوراق سهام موردنظر وجود دارد یا خیر. اگر این الگو غیرمنطقی باشد، سوال این است که آیا الگوی مذکور با فعالیت‌‌های بازارساز، کارگزار یا سایر فعالان بازار در دستکاری بالقوه قیمت‌ها، همراه بوده است یا خیر. تحقیق درباره دستکاری بالقوه می‌تواند بر روی اطلاعات در دسترس عمومی در دوره مربوط تمرکز کند. تحلیل چنین اطلاعاتی می‌تواند نشان دهد که آیا پایه منطقی برای افزایش قیمت اوراق سهام یا دارایی زیرمجموعه قرارداد اوراق مشتقه وجود داشته است؟

چنین پایه‌ای می‌تواند اخبار مالی خوشایند یا دیگر اتفاقات دارای ارزش خبری در مورد یک شرکت یا بازار باشد. اگر چنین اطلاعاتی موجود نباشد و قیمت تغییر زیادی نکرده باشد، می‌توان به یک دستکاری پی برد. اگر پایه‌ای احتمالی برای افزایش قیمت در زمینه اطلاعات عمومی یا منتشر شده وجود نداشته باشد، بازرس باید تایید کند که آیا اطلاعات در دسترس عموم اشتباه و گمراه‌کننده بوده است یا خیر.

۲-۱-۱-۵. اوراق مشتقه

تصنعی بودن قیمت به معنی انحراف قیمت از نیروهای منطقی عرضه و تقاضا می‌باشد.

برای اثبات این مساله به جمع‌آوری شواهد در مورد عدم پیروی قیمت‌ها از نیروهای منطقی اقتصادی نیازمند هستیم. یک روش برای انجام این کار از طریق اثبات سطح قیمت یا روابط قیمتی مورد دلخواه می‌باشد. در این حالت فرد مظنون به دستکاری به‌صورت غیرقانونی در فرآیند قیمت‌گذاری دست نداشته است. در تعیین روابط قیمتی یا معیار حجم می‌بایست درحد امکان از نیروهای مربوطه بازار بیشتر استفاده کرد برای اینکه بتوان از تاثیر آنها اطمینان یافت.

در بازار نقدی دارایی‌های کالایی، یک شخص می‌تواند عوامل ذیل را مدنظر قرار دهد: فاکتورهای عرضه مثل عرضه قابل تحویل یک کالا همان‌گونه که در قرارداد ذکر شده است؛ هرگونه تاثیر فصلی در عرضه کالا، هرگونه روند بازاریابی یا تولید مربوطه و صاحبان عرضه قابل تحویل. از دیگر سو فاکتورهای تقاضا نیز شامل موارد ذیل می‌گردند: استفاده‌کنندگان عمده کالا، مکان مصرف‌کننده در مقایسه با محل تحویل کالا، تغییرات فاکتورهای اقتصادی موثر در تقاضا و تقاضا در محل‌های تحویل.