ابزار OPTION یا همان اختیار معامله، از ابزارهایی است که در بازارهای مالی و سرمایه جهان استفاده می‌شود. اینکه ابزار اختیار معامله در بازار سرمایه ما کارایی دارد و دوره‌های آموزشی این ابزار در ایران محور گفت‌‌و‌گوی خبرنگار ما با دکتر مازیار یوسفی‌زاد، مدیرعامل شرکت کانادایی Fara Financial و یکی از موسسین گروه مالی ایران است. وی در بازار سهام آمریکا و کانادا تجربه معامله OPTION را دارد. «یوسفی‌زاد» در این مصاحبه به جوانب مختلف استفاده از OPTION و ضرورت آموزش برای استفاده از این ابزار مالی اشاره می‌کند و می‌گوید: باتوجه به پارامترهای متعدد در ارزش‌گذاری معاملات OPTION و به‌کارگیری صحیح آن نیازمند آموزش قوی و فراگیر است. تعریف اختیار معامله چیست؟

اختیار معامله (Option) در کنار قراردادهای آتی (Futures) و سلف (Forwards) از انواع مشتقات مالی (Derivatives) است. مشتقات مالی مجموعه‌ای از ابزارهای قابل معامله در بورس یا خارج از آن هستند که از دیرباز به عنوان راهکارهایی برای مدیریت ریسک و ایجاد آرامش خاطر در فعالان بازارهای مالی ابداع شده‌اند.

Option قراردادی است قانونی بین یک خریدار و یک فروشنده به نحوی که خریدار Option، حق خرید یا فروش یک دارایی مشخص را در یک قیمت توافقی و تا یک زمان معین، از فروشنده خریداری کرده و مبلغی برای در اختیار داشتن این حق تا آن زمان می‌پردازد. این یک قرارداد الزامی برای فروشنده ولی یک اختیار و نه الزام برای خریدار Option است. گرچه در ابتدا در کارایی و میزان استقبال از Option تردید وجود داشت، ولی با بالا رفتن تقاضای سرمایه‌گذاری و مدیریت ریسک با استفاده از آن، حجم معاملات آن در دهه ۸۰، از حجم معاملات سهام پیشی گرفت که این واقعیت، میزان پاسخگویی Option به نیازهای بازارهای مالی را نمایان ساخت.

چه عواملی بر ارزش Option اثر گذاشت؟

ارزش Option تابع پارامترهای متعددی از جمله ارزش دارایی پایه (از جمله سهام، ارز، کالا، نرخ بهره و شاخص سهام)، نوسانات آن، تاریخ انقضای Option و سطح پوشش آن است. تعامل تمامی این پارامترها باعث پیچیدگی در فراگیری، کنترل و معامله Option می‌شود، به‌طوری‌که بدون بهره‌گیری از نرم‌افزارهای حل مدل‌های قیمت‌گذاری حاوی معادلات نسبتا پیچیده ریاضی، عملاً کار با Option امکان‌پذیر نیست. اما خوشبختانه رویکرد ما در دوره‌های معاملات Option، یک رویکرد کاملا کاربردی و به دور از پرداختن بی‌مورد به جزییات و معادلات ریاضی است.

در معاملات Option، قابلیت‌ها و کاربردهای متنوع و منحصر به فرد Option به عنوان یک ابزار قدرتمند در کنترل ریسک سرمایه‌گذاری و ایجاد سودآوری در شرایط مختلف نوسانات بازار (صعودی، نزولی و حتی راکد) بررسی می‌شود.

مخاطبین دوره‌های آموزشی Option چه قشری هستند و در این دوره‌ها به چه مسائلی پرداخته می‌شود؟

مخاطبین دوره‌های معاملات Option شامل طیف وسیعی از افراد حقیقی و حقوقی است. این طیف از سرمایه‌گذاران خرد که حتی تاکنون هیچ پیش‌زمینه و سابقه مطالعه و فعالیتی در بازار سرمایه ندارند، تا شرکت‌های بزرگ سرمایه‌گذاری، کارگزاران بورس، بانک‌ها و مؤسسات مالی و اعتباری، شرکت‌های تأمین سرمایه، شرکت‌های بیمه، نهادهای دولتی، شرکت‌های صنعتی و تولیدی، شرکت‌های لیزینگ و دانشجویان و استادان دانشگاه‌ها و کلیه افرادی را که به دنبال یادگیری و استفاده از ابزارهای کارآی سرمایه‌گذاری در دنیای امروز تجارت هستند، شامل می‌شود.

شرکت‌کنندگان در دوره‌های کاربردی و کارگاه‌های تخصصی معاملات Option، با فراگیری کلیه مباحث تئوریک مورد نیاز یک معامله‌گر حرفه‌ای، در اولین فرصت وارد فضای کاربردی معاملات Option می شوند. ما با بهره‌گیری از نرم‌افزارهای قوی در این زمینه، نحوه استفاده از نتایج آنها را برای ایجاد و کنترل معادلات کم‌ریسک Option در فضای واقعی و همراه با مثال‌های متعدد بر روی هر یک از استراتژی‌های متعارف آموزش خواهیم داد.

هر یک از کارگاه‌های تخصصی نیز که در ادامه سمینار دو روزه کاربردی ارائه خواهند شد، تأکید خاص بر یک استراتژی معاملات Option دارد که همراه با مباحث تئوریک ویژه آن استراتژی و کاربرد عملی بهترین نرم‌افزارهای موجود است.

به طور خلاصه با استفاده از جدیدترین تکنیک‌های آموزشی، مخاطبین پس از طی این کارگاه‌های تخصصی موارد زیر آموزش داده می‌شود؛

قابلیت‌ها و کاربردهای منحصر به فرد Option به عنوان یک ابزار قدرتمند در کنترل ریسک سرمایه‌گذاری در بازارهای مالی چیست؟

کاربردهای متعدد و جذاب Option در شرایط مختلف بازار و فرصت‌های جدید سرمایه‌گذاری چیست و شرایط یافتن و پارامترهای موثر در انتخاب بین این فرصت‌ها چه می باشد؟

‌چگونه می‌توان یک سرمایه‌گذاری بزرگ (اعم از سهام یا ارز) را با صرف کسری کوچک از هزینه اولیه، بیمه کرد؟

‌کارآمدترین ابزارهای کنترلی سرمایه‌گذاران حرفه‌ای در بازارهای جهانی چیست و چگونه می‌توان از آنها بهره برد؟

‌چگونه می‌توان فارغ از جهت حرکت بازار (صعودی، نزولی، مستقیم یا پرنوسان) سودآوری کم‌ریسک ایجاد کرد؟

‌و در نهایت چگونه می‌توان حتی بدون داشتن دانش و تجربه قبلی،‌ پس از طی دوره‌های آموزشی در سطح معامله‌گران حرفه‌ای بازارهای جهانی کار کرد؟

راهکار شما برای رونق بورس تهران چیست؟

یک بازار سرمایه ساخت‌یافته، نیاز به ابزارهای مکمل به منظور کمک به پوشش و انتقال ریسک و ایجاد اطمینان بیشتر به بازیگران آن در کنترل بیشتر بر سرمایه خود در نوسانات بازار دارد. بازار سرمایه ایران نیز از این امر مستثنا نیست و خواه ناخواه تعریف و استفاده از این‌گونه ابزارها، یک نیاز اساسی این بازار نیز است. بدون ارائه و گسترش ابزارهای مالی، امکان رونق بازار سرمایه ایران، رقابت در سطح منطقه فراهم نخواهد شد و لذا موضوعات مرتبط با مهندسی مالی و از جمله ابزارهای Option و Futures یک نیاز حیاتی بازار سرمایه ایران است.

جایگاه این موضوع در دنیا و ایران چگونه است؟

بورس اختیار معامله شیکاگو (CBOE) به عنوان اولین بورس اختیار معامله در سال ۱۹۷۳ (یعنی بیش از ۳۰ سال پیش) ارائه ابزار Option را به بازیگران بازار شروع کرد. کارایی Option به طوری بود که با استقبال وسیع از آن توسط پوشش‌دهندگان ریسک و سفته‌بازان، حجم معاملات آن در دهه ۸۰ میلادی از حجم معاملات سهام پیشی گرفت. امروزه نیز معاملات Option در حجم بسیار بالایی صورت می‌گیرد و به عنوان مثال CBOE با حجم مبادلات بیش از ۲۴ تریلیون دلار در سال ۲۰۰۷ (بیش از ۴۰ درصد افزایش نسبت به سال ۲۰۰۶ و بیش از ۸۰ درصد افزایش نسبت به سال ۲۰۰۵) رکورد تازه‌ای در این امر ایجاد کرده است.

متاسفانه زمانی که من در ایران بودم، فرصت کسب تجربه عملی از فعالیت در بازار ایران پیدا نکردم و با شرایط خاص و محدودیت‌های ویژه این بازار آشنایی عملی ندارم. به هر حال، بازار سرمایه ایران نیاز دارد تا با الگوبرداری از سازمان‌های موفق دنیا و منطقه و با بومی‌سازی شرایط آنها متناسب با شرایط ایران، گام‌های اساسی جهت بهبود خود بردارد. ارائه و گسترش ابزارهای مالی یکی از مهم‌ترین و ضروری‌ترین این گام‌ها است که امیدوارم در آینده‌ای نه چندان دور شرایط برای عملیاتی شدن آنها فراهم آید.

در این زمینه نقش فعالیت های آموزشی و نهادهای آموزشی را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

به نظر من به عنوان یک معامله‌گر ابزار Option، آموزش نقش حیاتی در این قضیه دارد. با توجه به پارامترهای متعدد تاثیرگذار در ارزش معاملات Option، به‌کارگیری صحیح این امر نیاز به فراگیری آن تحت یک سیستم آموزشی قوی و با پشتیبانی مستمر دارد. Option یک ابزار بسیار قوی با قابلیت اهرمی (Leverage) بالا است که در صورت کاربرد بدون دانش کافی ضررهای بسیار هنگفتی را متوجه سرمایه‌گذار خواهد کرد. از سوی دیگر، دانش و تجربه کافی از این ابزار قوی، باعث ایجاد قوت و انعطاف بسیار بالا در معاملات خواهد شد و سودآوری بسیار کنترل شده و مستمر را به همراه خواهد داشت.

در کنار حرکت سازمان بورس برای ارائه ابزارهای مالی، نهادهای آموزشی در این زمینه وظیفه انتقال دانش و تجربه معاملات این‌گونه ابزارها را در سطح وسیع برعهده دارند تا با تربیت صحیح بازیگران بازار بر رونق بازار سرمایه ایران بیفزایند.

به طور کلی نظر خود را در رابطه با گروه مالی ایران از منظر اهداف و برنامه‌ها بیان کنید؟

یک‌سال پیش گروهی به نام گروه مالی ایران در کشور وجود نداشت و اکنون این گروه در بسیاری از محافل اقتصادی و مالی کشور شناخته شده است. شاید در بهار سال گذشته که مقدمات اولین سمینار کاربردی معاملات Option را فراهم می‌آوردیم، تصور رشد سریع این گروه دور از ذهن بود. اولین سمینار گروه مالی ایران، تنها در زمینه ابزار Option و با کمتر از ۵۰ نفر شرکت‌کننده در ۲ روز اجرا شد. در حالی‌که دوره بعدی در زمستان سال گذشته با ارائه ۵ موضوع مختلف و ۵ کارگاه تخصصی معاملات Option و با شرکت بیش از ۴۰۰ نفر و در ۱۳ روز اجرا شد.

در کنار این رشد کمی، همواره سعی ما بر ارائه خدمات برتر و حفظ استانداردهای بین‌المللی در این زمینه و توجه خاص به نظرات مشتریان و رفع نیازهای آنان بوده است.