بلاتکلیفی در بازار سهام

گروه بورس- شروین شهریاری: سرمایه‌گذاران بازار سهام در هفته نیمه تعطیل جاری، همچون سایر فعالان اقتصادی کشور با بهت و ناباوری، تحولات لحظه ای در قیمت ارز غیر رسمی و سکه را به نظاره نشستند؛ جایی که کاهش ارزش پول ملی در بازار غیررسمی، سرعت گرفت و با عبور نرخ دلار از محدوده دو هزار تومان و رسیدن قیمت سکه تمام بهار در لحظاتی به مرز یک میلیون تومان، رکوردی کم‌سابقه در قیمت این دارایی‌های غیرمولد ثبت شد. رفتار کنونی بازار بیش از هر چیز از ترس سرمایه‌گذاران و تلاش برای پناه بردن به دارایی‌های امن نشان دارد؛ روندی که با گذشت زمان و محقق نشدن وعده‌های مسوولان در کنترل بازار، سرمایه‌های سرگردان را به این عرصه کشیده و با پاشیدن نقدینگی بر آتش ارز و سکه، شعله افزایش بی رویه قیمت این دارایی‌ها را فروزان‌تر می‌کند. این در حالی است که روز گذشته سرانجام نهایی شدن افزایش نرخ سود سپرده‌ها محرز شد که تصمیمی موثر برای کنترل التهاب بازار به شمار می‌رود. در این میان، بورس تهران پس از رونق نصفه و نیمه در ماه دی که به رشد ۵ درصدی شاخص کل انجامید، بار دیگر شاهد افت انگیزه معامله‌گران و حاکمیت فضای انتظار و رکود است. در این راستا، در هفته جاری نیز شاخص بورس بیش از یک درصد عقب نشست تا رشد ناچیز بورس در سال ۹۰ تا پایان روز گذشته به سطح ۱۰ درصد محدود شود.انتظار می‌رود با توجه به تصمیمات روز گذشته در زمینه سیاست‌گذاری‌های پولی، بازار در هفته آینده از بلاتکلیفی خارج شده و روزهای بهتری پیش روی بورس باشد.

عبور از فصل گزارش‌ها

تا پیش از ارسال گزارش‌های نه ماهه، بسیاری از کارشناسان با پیش‌بینی مطلوب بودن عملکرد شرکت‌ها در فصل پاییز با توجه به رشد نرخ ارز، بر امکان بر هم خوردن رکود بورس تهران پس از دریافت اطلاعات مالی جدید خوش بین بودند.

با وجود آنکه بخش اول پیش‌بینی کارشناسان مبنی بر کارنامه مثبت شرکت‌ها (به ویژه صادرکنندگان) تا حد زیادی محقق شد، اما شدت تحولات محیطی مانع از تاثیر‌گذاری این رویداد بر قیمت سهام در هفته جاری شد. از بین گزارش‌های مطلوب، فولادسازان کارنامه پرباری را به سهامداران ارائه کردند. سردمدار گروه یعنی فولاد مبارکه با تعدیل مثبت ۱۵ درصدی و اعلام ۴۰۵ ریال سود خالص به ازای سهم، موضوع افزایش احتمالی قیمت سنگ‌آهن مصرفی را در پیش‌بینی خود لحاظ نکرد. برآوردهای اولیه نشان می‌دهد که به‌رغم جهش قیمت فروش محصولات مبارکه در چند ماه گذشته، در صورت اعمال افزایش قیمت ۱۷ هزار تومانی هزینه خرید سنگ‌آهن در نیمه دوم سال، تعدیل مثبت بیشتر در سال ۹۰ با محدودیت مواجه خواهد بود. بزرگ‌ترین آلیاژساز کشور یعنی فولاد آلیاژی ایران هم سرانجام اندکی از لاک احتیاط خود بیرون آمد و سود هر سهم را با تعدیل مثبت ۲۰ درصدی به محدوده ۴۰۰ ریال تعدیل کرد تا کماکان امکان یک تعدیل مثبت کمتر از ده درصدی دیگر را برای خود محفوظ بدارد.«فخاس» نیز که با افزایش قیمت میلگرد شرایط رویایی را پیش‌رو می‌بیند، با کسب سود ۱۰۰ میلیارد تومانی در نه ماهه، علاوه بر آنکه افزایشی حدود ۸۰ درصد را در سود خالص نسبت به مدت مشابه سال گذشته ثبت کرده است، تقریبا معادل کل پیش‌بینی سود قبلی (۳۸۷ ریال به ازای هر سهم) را در نه ماهه پوشش داده است. در تحولی دیگر، بررسی اجمالی گزارشات نه ماهه دارویی‌ها هر چند از تاثیر قابل ملاحظه رشد ارز بر عملکرد شرکت‌ها اثری در بر ندارد، اما در مجموع این گروه گزارش‌های جالب توجهی را به بازار مخابره نکردند. سیمانی‌ها هم دیگر گروهی بودند که جزئیات گزارش‌های نه ماهه آنها آب سردی بر خوش‌بینی سهامدارانشان ریخت و تمرکز بر نرخ‌های رسمی ارز در صادرات، امکان انتفاع این شرکت‌ها از رشد بی رویه قیمت آزاد ارز در کوتاه‌مدت را منتفی ساخت. با پایان فصل گزارش‌های نه ماهه به نظر می‌رسد بازار تا میانه بهار با یک خلأ اطلاعاتی در خصوص عملکرد شرکت‌ها مواجه باشد که تصمیم‌گیری را در فضای مبهم کنونی با احتیاط بیشتری توام می‌سازد.

وقتی «صرف ریسک» سر به فلک می‌گذارد!

هر سرمایه‌گذار برای فعالیت در یک بازار علاوه بر سود بدون ریسک (در ایران معادل سود سپرده یا اوراق مشارکت) رقمی را طلب می‌کند تا حاضر به سرمایه‌گذاری شود؛ به این رقم اضافی در اصطلاح «صرف ریسک» می‌گویند یعنی رقمی مازاد بر سود بدون ریسک که باید دریافت شود تا سرمایه‌گذاری به لحاظ منطقی «صرفه» داشته باشد.

مطالعه روند بازار سرمایه حاکی از آن است که این «صرف ریسک فعالیت در بورس تهران» در ماه‌های اخیر به طور مداوم رو به افزایش بوده است. نسبت قیمت بر درآمد سهام در بازار به خوبی موید این فرضیه است؛ چرا که میانگین P/E بورس از ۹ واحد در پایان فروردین ماه به کمتر از ۶ واحد در حال حاضر افت کرده که بیانگر بیش از ۳۰ درصد کاهش است. چشم‌انداز ریسک‌های پیرامونی بازار از جمله فشارهای سیاسی غرب و نیز تلاطم کم سابقه بازارهای موازی نشان می‌دهد که شرایط کماکان برای افزایش صرف ریسک مطالبه شده توسط سرمایه‌گذاران در ماه‌های آتی فراهم است؛ روندی که می‌تواند حتی در صورت رشد سودآوری شرکت‌ها، با افزایش بازده مورد انتظار موجب عدم واکنش قیمت سهام شود. به این ترتیب، تداوم اصلاح P/E میانگین بورس، سناریویی است که در تحلیل وضعیت آتی بازار باید مد‌نظر سهامداران قرار گیرد.

پیامدهای عدم مدیریت تلاطم ارزی

تضعیف نرخ پول ملی هر چند از سوی برخی مکاتب اقتصادی به عنوان محرکی برای رشد تولید و صدور بیکاری به سایر کشورها مطرح می‌شود، اما هیچ نظریه یا کارشناس اقتصادی این اقدام را با سرعت بالا و شدت زیاد توصیه نمی کند، بلکه این راهبرد همواره در بلند مدت توصیه پذیر است؛ این در حالی است که بر خلاف دیدگاه اقتصادی مورد اشاره، ارزش ارزهای خارجی در برابر ریال ایران در بازار غیر‌رسمی در سال جاری جهشی حدود ۷۵ درصد را ثبت کرده است. این تغییر سریع علاوه بر آنکه به عنوان شوکی برای اقتصاد، تقاضا برای واردات را با یک وقفه ناگهانی روبه‌رو می‌سازد، زمینه مهاجرت کالا به سمت خارج با هدف تبدیل به دلار و فروش مجدد ارز در داخل را فراهم می‌آورد. به این ترتیب این روند مخرب به صورت دوگانه بر کمبود کالاهای وارداتی و تولید داخلی به طور همزمان تاثیر می‌گذارد، مگر آنکه قیمت کالاها در داخل به موازات نرخ ارز آزاد رشد کنند که آن هم آسیب‌های تورمی جدی در بر دارد.

از سوی دیگر، نوسانات شدید بازار ارز با سلب قدرت پیش‌بینی از فعالان اقتصادی، انجام هرگونه فعالیت اقتصادی اعم از تجارت و تولید را با اختلال مواجه کرده و می‌تواند بر کاهش تولید در سطح ملی موثر باشد.

با توجه به آثار متعدد و زیان بار عدم مدیریت نوسانات ارز، انتظار می‌رود مسوولان ارشد کشور ضمن موضع گیری صریح نسبت به تحولات اخیر، با اقدام عاجل در راستای سیاست‌ انقباض پولی (نظیر انتشار اوراق مشارکت با نرخ سود جذاب از سوی بانک مرکزی) و خروج ارز از شمول کالای قاچاق و تزریق تدریجی ارز در نرخ‌های آزاد، تلاطم آسیب زای کنونی برای اقتصاد کشور را هر‌چه سریع‌تر مهار کنند.