در گفتوگو با سه کارشناس ارتباطات بررسی شد
سهم خبرنگاران در بازار سهام
گروه بورس- مجید اسکندری: اخبار و اطلاعات، گران‌ترین مولفه در بازار سرمایه به شمار می‌روند که بخشی از آن از طریق رسانهها و وسایل ارتباط جمعی منتشر می‌شود. فعالان تالار شیشه‌ای هر روز در زمان انجام معاملات و گاه پیش از آغاز ساعت معاملات، اطلاعاتی را از طریق روزنامه‌ها، رادیو و تلویزیون و سایت‌های اینترنتی کسب کرده و سپس خرید و فروش را آغاز می‌کنند.این کارکرد متفاوت رسانهها در بازار سرمایه، ما را بر آن داشت که با سه تن از کارشناسان مرتبط با حوزه خبر و بورس به گفتوگو بپردازیم.محسن ایلچی خبرنگار باسابقه حوزه‌های مختلف اقتصادی از جمله بازار سرمایه و مدرس دانشگاه است. وی که مولف کتاب‌های «تکنیک خبرنویسی در بورس» و «تکنیکهای لیدنویسی» نیز هست با تاکید بر حفظ استقلال رسانهها معتقد است: «وقتی بنگاه‌های اقتصادی بر شریان اطلاعاتی رسانهها تسلط پیدا کنند، سطح این رسانهها را به اندازه یک رسانه جناحی تقلیل می‌دهند.»از سوی دیگر، دکتر ابوالفضل شهر‌آبادی مدیر امور بین‌الملل شرکت بورس اوراق بهادار تهران، رسانهها را یکی از عوامل موثر در شفافیت اطلاعات بازار سرمایه می‌داند.این استاد دانشگاه و مولف کتاب‌های «مدیریت مالی» و «مدیریت سرمایه‌گذاری در بورس اوراق بهادار» ضمن انتقاد از نقش کمرنگ صدا و سیما در بازار سرمایه، عملکرد روزنامه‌های اقتصادی را مثبت ارزیابی کرده است.در پایان، علیرضا باغانی خبرنگار پرسابقه بورس نیز برخی مصائب فعالیت در این حوزه را برشمرده است.
حوزه‌ای با رویدادهای پیش‌بینی نشده
محسن ایلچی درباره تفاوت اخبار حوزه بورس با سایر حوزه‌ها به خبرنگار ما گفت: «در مقایسه با سایر حوزه‌ها، بورس، یک حوزه دینامیک و پویا است زیرا در حوزه‌های دیگر مانند نفت، گاز، پتروشیمی، صنعت و بازرگانی با رویدادهایی روبه‌رو هستیم که «روابط عمومی‌ها» از قبل برای آن برنامه‌ریزی کرده‌اند و رویدادهای مدیریت شده‌ای هستند. به عبارت دیگر، رویدادهای دیگر حوزه‌ها، دارای نوسان و کنش و واکنش کمتری هستند اما تعداد رویدادها و توالی آنها در حوزه بورس خیلی زیاد است.وی افزود: وقوع یک رویداد می‌تواند ارزش خبری رویداد قبلی را از بین ببرد؛ به عنوان مثال، قیمت یک سهم در بازار دچار نوسان می‌شود و هر قیمت جدید، یک خبر محسوب می‌شود که برای معامله‌گران دارای اهمیت است و می‌تواند صورت‌های مالی شرکت را تحت تاثیر قرار دهد. ایلچی ادامه داد: رویدادهای بازار سرمایه، رو به جلو است و در واقع، معامله‌گران و مخاطبان در بازار سرمایه به رویدادهایی توجه بیشتری دارند که قرار است در آینده اتفاق بیفتد، بنابراین ممکن است براساس این ارزیابی، اخبار را ارزش‌گذاری کنند. به عنوان مثال، رویدادهای بازار آتی برای سهامداران از اهمیت بیشتری برخوردار است یا پیش‌بینی‌های تحلیلگران درباره صورت‌های مالی یک سهم می‌تواند به کسب سود فعالان کمک کند، بنابراین در چنین محیطی، خبرنگار باید پویا، فعال و با اطلاعات وسیع باشد.از سوی دیگر به دلیل حضور بیشتر صنایع در بورس، خبرنگار این حوزه به صورت خواسته یا ناخواسته، با تمام حوزه‌های خبری مانند فن‌آوری اطلاعات، بازرگانی، نفت و... آشنا می‌شود.این روزنامه‌نگار سپس به ویژگی‌های خبرنگار بورسی اشاره کرد و گفت: خبرنگاری بورس، یک شاخه میان‌رشته‌‌ای است و خبرنگار بورس علاوه بر برخورداری از دانش روزنامه‌نگاری باید اطلاعاتی درخصوص اقتصاد، حسابداری و دانش مالی داشته باشد اما متاسفانه در کشور ما خبرنگاران این حوزه به دلیل نوپا بودن بازار سرمایه، بیشتر به صورت تجربی و نه آکادمیک با این مقوله آشنا شده‌اند.
ایلچی در ادامه به بررسی فعالیت رسانه‌های مختلف در بازار سرمایه پرداخت و توضیح داد: در چند سال اخیر، نقش رسانه‌های مکتوب در بازار سرمایه پررنگ‌‌تر بوده و روزنامه‌ها در اطلاع‌رسانی و ارتقای سطح آگاهی مخاطبان جایگاه بااهمیتی داشته‌اند اما فضای اینترنت و در آینده نزدیک، روزنامه‌نگاری سایبر، نقش با اهمیتی را در این حوزه ایفا خواهد کرد.وی افزود: تا چند سال قبل، اطلاع‌رسانی بورس از طریق فکس صورت می‌گرفت اما در حال حاضر که بورس به یک تشکیلات IT محور تبدیل شده، اطلاع‌رسانی نیز باید تقویت شود.این روزنامه‌نگار یادآور شد: متاسفانه رادیو و تلویزیون باوجود برخورداری از ضریب نفوذ بالا و به رغم تلاش‌های انجام شده، نتوانسته در این حوزه موفق عمل کنند زیرا بورس برای این رسانه در اولویت نخستین نبوده است.
کندی روند آموزش خبرنگاران
این مدرس روزنامه‌نگاری درباره جایگاه آموزش خبرنگاران در حوزه بورس گفت: اگر به سایت «آمازون» مراجعه کنید، حداقل ۱۰ عنوان مطلب جدید از سال‌های ۲۰۱۰ و ۲۰۱۱ در رابطه با روزنامه‌نگاری و نویسندگی مالی وجود دارد که در آنها، روزنامهنگاران فعال در این عرصه و اساتید دانشگاه، تکنیکهای نگارشی و نحوه پوشش‌های خبری در حوزه مالی را ارائه کرده‌اند. البته ما باید خودمان را با کشورهای منطقه و خاورمیانه مقایسه کنیم که متاسفانه در این حوزه هم نتوانسته‌ایم چندان پیشتاز باشیم.ایلچی خاطرنشان کرد: برگزاری دو دوره کلاس‌های مشترک دانشکده خبر و سازمان بورس برای ارتقای دانش روزنامهنگاران با تجربه این حوزه بسیار قابل توجه و ارزنده است.وی سپس گفت: من بارها گفته‌ام که اساتید بسیار خوبی در حوزه خبر و خبرنویسی داریم اما این برجستگان، یا به دلایل تاریخی یا به دلایل اجتماعی و انگیزه‌های فردی به حوزه اقتصادی وارد نشده‌اند که در این زمینه بتوانند نقش موثری داشته باشند و برگزاری دوره‌های روزنامه‌نگاری اقتصادی، بیشتر، تکرار مکررات بوده است یا مواردی که تحت عنوان کلاس‌های روزنامه‌نگاری برگزار شده، بیشتر انتقال واژگان و مفاهیم تخصصی هر حوزه به روزنامهنگاران اقتصادی بوده است و به آموزش تکنیکهای خبرنویسی، مقاله‌نویسی، فنون مصاحبه و... کمتر پرداخته شده است.این روزنامه‌نگار سپس به دیگر خلأهای آموزشی اشاره کرد و گفت: متاسفانه در کشور کتابی درباره مبانی روزنامه‌نگاری اقتصادی نداریم؛ البته همه فعالان بازار سرمایه در این زمینه، کوتاهی زیادی کرده‌اند. زیرا از اساتید دانشگاه‌ها این انتظار نمی‌رود.
حاکمیت شایعات در نبود اخبار
ایلچی درباره مشکلات خبرنگاران بورسی در ارتباط با حوزه‌های خبری مرتبط گفت: مهم‌ترین مشکل خبرنگاران این حوزه هنگامی بروز می‌کند که نمی‌توانند به انتظارات مخاطبان خود پاسخ دهند. این مشکل زمانی رخ می‌دهد که باوجود انتظارات بالای سهامداران، شرکت‌ها حاضر به ارائه اطلاعات نیستند و اطلاعات را به صورت ادواری و تحت مقررات سازمان بورس، منتشر می‌کنند، به این ترتیب فاصله زمانی انتشار و شکل‌گیری انتظار مخاطبان، زیاد می‌شود که این فاصله به وسیله شایعات پر می‌شود.
وی افزود: تجربه نشان داده است که بیش از ۶۰ درصد شایعات موجود در بورس تهران، نزدیک به واقعیت هستند که این شایعات از طریق گروه‌های ذی‌نفع (Interest group) منتشر می‌شود. این افراد تلاش می‌کنند در نبود اطلاعات رسمی، براساس دسترسی به اطلاعات محرمانه و با انگیزه‌های انتفاع شخصی و گروهی، شایعاتی در بازار پراکنده و قربانی می‌گیرند.یک ضرب‌المثل قدیمی و رایج در بورس تهران می‌گوید: «در شایعه بخرید و در خبر بفروشید.» که این نشان از اهمیت شایعه در بورس دارد.ایلچی ادامه داد: گاهی اوقات، برخی مخاطبان در قبال انتشار اخبار به صورت گروه‌های فشار عمل می‌کنند، به ویژه در مواقعی که روزنامه‌نگار بخواهد بدون اغراض شخصی یا انتفاع سازمانی، دست به انتشار گزارشهای واقع‌بینانه بزند.وی در این خصوص توضیح داد: بارها اتفاق افتاده که انتشار یک گزارش از شرکتی که سهام شناور بالایی دارد یا به عبارتی تعداد سهامداران حقیقی و حقوقی آن زیاد است، باعث ناراحتی سهامداران شده تا جایی که تهدید روزنامه‌نگار را به دنبال داشته است، زیرا انتشار این گزارش فارغ از حقیقت آن در نهایت بر قیمت سهم یا دارایی مخاطبان، اثر نامساعد می‌گذارد.این روزنامه‌نگار اقتصادی، ایجاد تضاد منافع سهامداران و رسانهها در برخی موارد را از دیگر مشکلات خبرنگاران بورسی عنوان کرد و گفت: به نظر می‌رسد، مردم باید بیشتر با حرفه خبرنگاری و رسالت آن آشنا شوند و رویکرد انتفاعی صرف به رسانهها نداشته باشند. یعنی هنگامی که نیازمند اطلاعات هستند نباید به رسانهها فشار بیاورند که اطلاع‌رسانی کنید و هنگامی که به دلیل اطلاع‌رسانی حرفه‌ای، متضرر می‌شوند به رسانهها فشار بیاورند که اطلاع‌رسانی نکنید، بلکه مخاطبان باید آستانه تحمل خود را بالا ببرند و فرهنگ گرایش به اخبار درست فارغ از آثار مثبت یا منفی آن را در خود پرورش دهند.
بنگاه‌های متوقع، رسانه‌های مستقل
ایلچی رفتار بنگاه‌ها با رسانهها را یکی دیگر از مشکلات خبرنگاران و رسانه‌های بورسی دانست و گفت: بنگاه‌ها باید به سهامداران و ذی‌نفعان خود احترام بگذارند و از طریق رسانهها با آنها در ارتباط باشند زیرا مفهوم ارتباط با سرمایه‌گذاران از طریق بنگاه‌ها دنبال نمی‌شود.از سوی دیگر بنگاه‌ها تصور می‌کنند در قبال تبلیغاتی که به رسانهها می‌دهند باید به خط‌دهندگان رسانهها تبدیل شوند، بنابراین تلاش می‌کنند سلطه خود را به عنوان یک منبع مهم خبری بر رسانهها افزایش دهند که این مغایر با رفتار و اخلاق حرفه‌ای روزنامه‌نگاری است.وی افزود: این موضوع پس از اجرای طرح هدفمندی یارانه‌ها به دلیل تضعیف صنعت رسانه در کشور، بیشتر شده است. این در حالی است که مفهوم سفارش تبلیغات در رسانهها و انتشار خبر کاملا متفاوت است. بنگاه‌ها به واسطه تبلیغات از طریق رسانه وقت مخاطبان را می‌خرند و رسانه، نیز وقت مخاطبان را به بنگاه‌ها می‌فروشد.ایلچی سپس گفت: این موضوع فقط در بازارهای نوظهور نیست بلکه در آمریکا نیز موارد مشابهی وجود دارد. به عنوان مثال، نتایج یک تحقیق نشان می‌دهد در سال‌های ۹۷ تا ۲۰۰۲، پنج نشریه نیویورک تایمز، وال‌استریت ژورنال، پرسنال فاینانس، اسمارت مانی و مجموعه نشریات سرمایه‌گذاری مانی، بیشترین هزینه‌های تبلیغات صندو‌ق‌های سرمایه‌گذاری را جذب کرده‌اند.وی با اشاره به اینکه جذب تبلیغات در سمت و سوی راهبردهای خبری این نشریات، تاثیرگذار بوده است، توضیح داد: دو محقق به نام‌های «رویتر» و «زیتویتز» همبستگی نزدیکی بین آگهی و گزارشهای جهت‌دار در مطبوعات پیدا کرده‌اند.به عنوان مثال، نشریه مانی، کل شرکت‌های سرمایه‌گذاری را که آگهی‌هایی به ارزش بیش از یک میلیون دلار به این نشریه داده‌اند، در رتبه‌بندی ۱۰۰ شرکت برتر قرار داده و شرکت‌هایی که به این نشریه آگهی نداده‌اند، تنها توانسته‌اند از ۷ درصد خدمات این نشریه استفاده کنند!ایلچی ادامه داد: این موضوع نشان می‌دهد که رویکردهای روابط عمومی و ارتباطات شرکت‌های سرمایه‌گذاری در دنیای مدرن هم، شبیه کشور ماست اما در این میان، رسانهها باید استقلال حرفه‌ای خود را در تعامل با بنگاه‌ها نشان دهند. البته در این تحقیق مشخص شد روزنامه‌های نیویورک تایمز و وال استریت ژورنال از استقلال حرفه‌ای و تفکیک میان آگهی و خبر برخوردار بوده‌اند که این مساله، احتمال رعایت اصول حرفه‌ای برای روزنامه‌های پرتیراژ را به دلیل دسترسی به شمار انبوهی از مخاطبان در مقایسه با روزنامه‌های کم‌تیراژ، بیشتر فراهم می‌آورد.وی سپس گفت: پژوهشگری به نام «پتروآ» که در زمینه بازار و رسانه تحقیق کرده است به این نتیجه رسیده که در بازارهایی که با فرصت‌های تبلیغاتی نابرابر روبه‌رو هستند و رسانه‌هایی که فرصت‌های نابرابری برای دریافت تبلیغات دارند، امکان نفوذ وجود دارد.بنابراین، بنگاه‌ها باید انتظارات خود را به سمت انتظارات و خواسته‌های استاندارد نزدیک کنند و صرف اینکه تبلیغات می‌دهند، نباید انتظار تاثیرگذاری در سمت و سوی رسانهها را داشته باشند.ایلچی ادامه داد: یکی دیگر از مشکلاتی که خبرنگاران بورسی با بنگاه‌ها دارند، برجسته کردن همان اطلاعات مالی است که بنگاه‌ها از طریق نهاد ناظر به بازار اعلام کرده‌اند. به طور حتم شما به عنوان یک خبرنگار بورسی به این موضوع برخورد کرده‌اید که اگر خبر تعدیل منفی یک شرکت را منتشر کنید، آن شرکت ابراز ناراحتی می‌کند.اما این رویه صحیح نیست. بنگاه‌ها باید فرهنگ پاسخگویی خود را به دریافت گواهی رعایت حقوق مشتریان ترجیح دهند.
یک سوزن به خود، یک جوالدوز به دیگران
این روزنامه‌نگار سپس به اشکالات رسانه‌های بورسی اشاره کرد و گفت: رسانه‌های بورسی با اشکالات زیادی روبه‌رو هستند. نخست، نداشتن یک سبد متنوع از محصولات موردنیاز مخاطبان، شامل شایعه، تحلیل، تفسیر، گزارشهای مالی و گزارشهای بازار است.وی افزود: اشکال بعدی، تمرکزگرایی حاد رسانهها به رویدادهای مالی پایتخت و مرکز است به گونه‌ای که استان‌ها سهم چندانی از انتشار اخبار ندارند.همچنین بی‌توجهی به بازخورد خبری از رسانهها را می‌توان از اشکالات آنها دانست زیرا رسانهها به صورت سازمان‌های تک‌صدا و با استفاده از مدل‌های تزریقی به کار خود ادامه می‌دهند.اشکال بعدی نیز تعداد بی‌شمار خطاهای حرفه‌ای است که در قالب انتشار اصلاحیه و تکذیبیه نمود پیدا می‌کند. این در حالی است که هر خطای خبرنگار به معنای از دست دادن منافع اقتصادی هزاران سهامدار است.
دولت‌زدگی رسانهها
ایلچی نفوذ دولت در رسانهها را از دیگر اشکالات رسانهها دانست و گفت: هنوز سهم دولت در رسانهها در مقایسه با بخش خصوصی، بسیار بالاست و این نشان می‌دهد که نهادهای تحلیلگر بخش خصوصی و شرکت‌های مشاوره سرمایه‌گذاری نتوانسته‌اند جایگاه شایسته خود را در رسانهها بیابند.وی ادامه داد: به دلیل بالا بودن تعداد رویدادها در بازار سرمایه، رسانهها کمتر به تحلیل می‌پردازند و از تحلیل رویدادهای متوالی جا می‌‌مانند و نمی‌توانند به نیاز مخاطب در این بخش پاسخ دهند که مصداق بارز آن تلفن ده‌ها سهامدار به رسانهها در رابطه با پیگیری اخبار و رویدادهاست که رسانهها نتوانسته‌اند به آنها جواب بدهند.ایلچی در ادامه راهکارهایی برای برطرف کردن اشکالات یادشده پیشنهاد کرد و گفت: در حال حاضر، هزینه مالی دریافت اطلاعات برای مخاطبان در بازار سرمایه ایران، بسیار بالاست یعنی آنها برای دستیابی به اطلاعات مورد نظر باید ده‌ها سایت و روزنامه را به صورت روزانه پیگیری کنند. اگرچه دسترسی به سایت‌ها رایگان است اما مخاطبان، وقت زیادی را برای دریافت آن می‌گذرانند، البته در بسیاری از بازارهای مالی دنیا، شرکت‌های بورس، اطلاعات خود را به صورت اشتراک به فروش می‌رسانند ولی اگر نخواهیم خود را با آنها مقایسه کنیم، بهترین راهکاری که باید رسانه‌های بورسی در ایران دنبال کنند، تنوع محصولات است.
انتشار گزارشهای افشاگرانه
این روزنامه‌نگار، برخورد با دارندگان اطلاعات نهانی را یکی دیگر از راهکارهای لازم برای بهبود وضعیت رسانه‌های بورسی دانست و گفت: رسانهها باید با کمک ابزارهای قضایی مناسب با دارندگان اطلاعات نهانی برخورد کنند تا به این ترتیب از معاملات غیرمنصفانه جلوگیری شود. همچنین از طریق انتشار گزارشهای تحقیقی و افشاگرانه می‌توان با دارندگان اطلاعات نهانی برخورد کرد.ایلچی تاکید کرد: برخی بر این باورند که انتشار گزارشهای افشاگرانه با روح نظام سرمایه‌داری و مناسبات بازار سرمایه منافات دارد؛ اما من معتقدم چنانچه این گزارش‌ها دارای مستندات کافی و قابل دفاع باشد، به رسانه اعتبار می‌بخشد. وی سپس گفت: راهکار بعدی، تلاش روزنامه‌ها برای کاهش ریسک‌های غیرسیستماتیک است که می‌تواند از طریق انتشار دقیق اطلاعات شرکت‌ها محقق شود که این مورد نیازمند همکاری کلیه ارکان بازار است.البته باید دانست که رسانهها نمی‌توانند جلو ریسک‌های سیستماتیک را بگیرند زیرا بیشتر این ریسک‌ها منشا غیربازاری دارند.
خبرنگار سهامدار یا سهامدار خبرنگار
این روزنامه‌نگار در پاسخ به سوال دنیای اقتصاد در خصوص انجام خرید و فروش سهام توسط برخی خبرنگاران بورسی گفت: زمانی که در حوزه خبری بازار سرمایه فعالیت می‌کردم، تصور من این بود که یک خبرنگار بورسی نباید سهام شرکت‌ها را داشته باشد؛ زیرا بدون شک، در روند تهیه گزارش و مدیریت اخبار رسانه، تاثیرگذار خواهد بود. اما به مرور زمان چند اتفاق موجب شد در باور من خلل ایجاد شود هرچند ممکن است این باور اخیر هم اشتباه باشد.وی افزود: در سال ۸۳ پس از برگزیده شدن اینجانب در جشنواره رسانه‌های اقتصادی که توسط وزارت ارشاد برگزار شد از طرف سازمان بورس به دارندگان آثار برتر جوایزی در قالب سهام معادل ۵۰۰ هزار تومان اعطا شد، بنابراین در آن مقطع یا باید از این مبلغ می‌گذشتم یا سهامدار می‌شدم اما به محض دریافت سهام آن را فروختم، چون اعتقاد داشتم خبرنگار نباید سهامدار شود.وی افزود: اما بعدها دیدم برخی شرکت‌های مهم، خبرنگاران را به مجامع عمومی خود راه نمی‌دهند بنابراین مجبور شدم برای ورود به این جلسات، سهام ۵۰ شرکت را به ازای هر شرکت دو سهم، خریداری کنم که هنوز هم این سهام را دارم.البته باید دانست اگر خبرنگاری سهام شرکتی را داشته باشد، رویدادهای مالی آن شرکت را بیشتر مطالعه می‌کند.ایلچی یادآور شد: ممکن است این بحث پیش آید که خبرنگار برای پیگیری خبر و در مسیر خبر بودن، سهام نخریده است، بلکه برای کسب سود به این مبادرت ورزیده که البته این امر مغایر با اصول حرفه خبرنگاری است و باید الزاماتی از سوی رسانهها برای این موضوع طراحی شود.
نقش کلیدی رسانهها در بورس
مدیر امور بین‌الملل شرکت بورس اوراق بهادار تهران نیز در گفتوگو با خبرنگار ما درخصوص رسالت رسانهها در بورس گفت: رسانهها چه در بورس و چه در حوزه‌های دیگر، وظیفه کلی اطلاع‌رسانی را بر عهده دارند اما به دلیل اینکه اطلاعات در بورس، عامل اصلی شکل‌دهنده قیمت‌هاست، بنابراین رسانهها می‌توانند به عنوان یکی از عوامل شفافیت اطلاعاتی عمل کنند که عملکرد آنها بر قیمت‌گذاری اوراق بهادار، به طور مستقیم و غیرمستقیم تاثیر می‌گذارد.دکتر ابوالفضل شهر‌آبادی افزود: رسانهها می‌توانند در ایجاد و گسترش شفافیت، تاثیر بسزایی داشته باشند و با توجه به دارا بودن مخاطبان زیاد و متنوع، در بخش آموزش نیز نقش کلیدی دارند.
همچنین نقش رسانهها در تحلیل، نظارت و کنترل نیز قابل توجه است و اگر خبرنگاران این حوزه از تخصص لازم برخوردار باشند در بعد انتقاد و کنترل نقش اثرگذاری خواهند داشت.
این استاد دانشگاه درباره عملکرد رسانهها در بورس گفت: به نظر من، تلاش زیادی در این زمینه صورت گرفته و خبرنگاران این حوزه نیز جدی و موشکافانه عمل کرده‌اند، اما باید سطح دانش تخصصی خبرنگاران و نگاه بین‌المللی آنان تقویت شود.
وی توضیح داد: خبرنگاران حوزه بورس باید از طریق تقویت زبان بین‌المللی خود، قادر به کسب اطلاعات بازارهای بین‌المللی نیز باشند زیرا بخشی از رخدادهای بورس، سریع و جدید است و لازم است که بتوانیم اطلاعات بین‌المللی را نیز از مجرای رسانهها منتقل کنیم.شهر‌آبادی درخصوص نقش رسانهها در گسترش فعالیت سرمایه‌گذاری گفت: رسانهها در فرهنگ‌سازی نقش اساسی دارند و اگر در این زمینه به صورت مدون کار شود به نتایج خوبی دست خواهیم یافت اما متاسفانه در بازار سرمایه ما، متولی آموزش و فرهنگ‌سازی وجود ندارد و برنامه سیستماتیکی در این زمینه نیست و به صورت کلان نیز در این بخش، کار نشده است. البته به تازگی بنا شده که کمیته آموزش بازار سرمایه مرکب از افراد مختلف از جمله رسانهها تشکیل شود.مدیر امور بین‌الملل شرکت بورس در مورد برخورد مدیران بازار با رسانه‌های منتقد گفت: من اعتقاد دارم که اگر از سازمان‌ها انتقاد نشود، آنها مثل آب راکد فاسد می‌شوند و سازمانی که از منتقد، استقبال نکند، تضعیف می‌شود، البته اگر دانش خبرنگاران افزایش یابد، سازمان‌های مورد انتظار از آنها استقبال می‌کنند اما در صورت پایین بودن سطح دانش خبرنگاران، مدیران بورس نیز انتقادها را قبول نمی‌کنند.وی افزود: تاکنون مواردی در روزنامه‌ها منتشر شده که ما از آنها خوشمان نیامده اما درست بوده است.شهر‌آبادی درباره آموزش خبرنگاران بورسی گفت: آموزش در این حوزه، به تازگی آغاز شده و خوب است اما کافی نیست و خبرنگاران باید طی چند سال آموزش ببینند و هر خبرنگار باید، خود یک تحلیلگر باشد و تنها یک خبرنویس نباشد. از سوی دیگر، باید به خبرنگاران زبان تخصصی آموزش داده شود تا بتوانند در آزمون‌های بین‌المللی شرکت کنند.وی درباره عملکرد رسانه‌های مختلف در بازار سرمایه گفت: انتظار ما از صدا و سیما برآورده نشده و این رسانه، نقش کمی در بازار ایفا کرده است زیرا برای تهیه برنامه‌ها، پول طلب می‌کنند اما روزنامه‌های اقتصادی خوب عمل کرده‌اند، اگرچه ضریب نفوذ صدا و سیما را ندارند.شهر‌آبادی درباره خرید و فروش سهام توسط خبرنگاران بورسی گفت: خبرنگاران این حوزه، حداقل برای آموزش خرید و فروش و آشنایی با سود و زیان باید از طریق سایت مجازی بورس، خرید و فروش را انجام دهند، البته برای خرید و فروش آنها در بازار حقیقی باید محدودیت وجود داشته باشد نه ممنوعیت.
مصائب خبرنگاری در بورس
در همین حال، علیرضا باغانی روزنامه نگار فعال در بازار سرمایه درباره مشکلات خبرنگاری در این حوزه گفت: به جرات می‌توانم بگویم که بازار سرمایه سخت‌ترین حوزه برای فعالیت خبری است و بنده با ۱۳ سال سابقه فعالیت رسانه‌ای در حوزه‌های مختلف سیاسی و اقتصادی، در مدت ۷ سال «بورس‌نویسی» هنوز نتوانسته‌ام آن طور که باید و شاید درخصوص این بازار نوین مالی خبررسانی کنم.وی افزود: اما مشکلات و سختی‌ها و مصائب خبرنگاری در این عرصه ابعاد مختلفی دارد که مهم‌ترین آن فعالیت موازی اطلاع‌رسانی در این حوزه خبری است. شما به طور قطع می‌دانید که رسانهها به عنوان ناظر مردم بر عملکرد دستگاه‌های مختلف اجرایی توانسته‌اند در مواقع مختلف با قدرت اطلاع‌رسانی و ارائه تحلیل واقع‌بینانه و منصفانه، نقش موثری در تصمیم‌گیری‌ها داشته باشند، در حالی که متاسفانه در بازار سرمایه چنین رویکردی وجود ندارد؛ چراکه سازمان بورس و اوراق به عنوان نهاد ناظر بازار سرمایه، اطلاع‌رسانی در این حوزه را به بهانه حساسیت، منحصر به خود کرده است و چه در حوزه اطلاع‌رسانی کلان و چه در حوزه اطلاع‌رسانی شرکتی محدودیت‌های متعددی را به وجود آورده است.باغانی توضیح داد: سازمان بورس، سامانه‌های اطلاع‌رسانی متعدد و مختلفی دارد و در یکی از این سایت‌های اینترنتی هر خبر مهمی که در حوزه کلان رخ دهد، بلافاصله در این سایت منتشر می‌شود. علاوه براین، رییس سازمان، که سخنگو هم هست، کمتر به مصاحبه تن می‌دهد، در حالی که سایت تحت نظارت بورس، خبرها و تحولات کلان بازار سرمایه را مطابق با سیاست‌های سازمان بورس منعکس می‌کند.
وی افزود: در بورس و فرابورس حدود ۴۰۰ شرکت حضور دارند که براساس ضوابط باید اطلاعات‌های خود را در دوره‌های ۳، ۶، ۹ و ۱۲ ماهه به بورس ارائه بدهند و همین‌طور اطلاعات تاثیرگذار بر وضعیت شرکت را در هر زمان منتشر کنند. دراین میان، سازمان بورس هم اعتقاد دارد که مدیران شرکت‌ها حق مصاحبه با خبرنگاران را در مورد وضعیت شرکت خود را ندارند، در حالی که این موضوع اساسا مغایر جریان آزاد اطلاع‌رسانی است. به هر حال جامعه سهامداری که به گفته متولیان بازار سرمایه ۵/۴ میلیون نفر شده است، نیاز به اطلاع‌رسانی دارد و اساسا مگر می‌شود که مطبوعات و سایت‌های اینترنتی که حرفه اصلی‌شان اطلاع‌رسانی و تحلیل است، فعالیت خود را تعطیل کنند و مسوولیت خود را به سازمان بورس واگذار کنند؟ باغانی در پاسخ به این پرسش که با توجه به این که مدیران سازمان بورس با رسانهها مصاحبه نمی‌کنند، چگونه به خبرهای دسته اول دسترسی پیدا می‌کنید؟ گفت: به سختی؛ البته در سازمان بورس چند مدیر از جمله مدیر نظارت بر نهادهای مالی، مدیر نظارت بر بورس‌ها و بازارها و مدیر روابط عمومی و بین‌الملل همواره پاسخگو بوده و هستند. از سویی دیگر مدیران شرکت بورس که مجری عملیات بازار است هم پاسخگو هستند و مقوله پرسشگری را قبول دارند. از سویی دیگر، در بازار هم کارگزاران یکی از ارکان کارشناسی محسوب می‌شوند که متاسفانه این گروه هم از گفتوگو با رسانهها منع شده‌اند و دلیل آن هم برای ما مشخص نیست. در حوزه شرکت‌ها هم که به محدودیت‌های موجود پیشتر اشاره کردم باغانی در پایان ابراز امیدواری کرد که جریان آزاد اطلاع‌رسانی در بازار سرمایه مجددا برقرار شود تا از این رهگذر رسانهها هم بتوانند سهم شایسته خود در راستای اطلاع‌رسانی شفاف به سرمایه‌گذاران را ایفا کنند.
ارسال نظر