رکود توام با آرامش بورس تهران

شروین شهریاری

بورس تهران در ادامه روند راکد و کم حجم خود هفته معاملاتی جاری را نیز با افت اندک ۶/۰ درصدی شاخص پشت سر گذاشت. آرامش توام با رخوت در بازار سهام در حالی ادامه می یابد که متغیرهای محیطی موثر بر وضعیت بازار در ثبات نسبی به سر می برند؛ گزارش‌های عملکرد سه ماهه شرکت‌ها، بیشتر منتشر شده است و در حوزه سیاست داخلی و خارجی نیز آرامش حاکم است. همچنین تحولات بازارهای جهانی در یک ماه اخیر نیز موجب نوسان قابل توجهی در قیمت مواد خام (نفت اوپک و فلزات) نشده است. بدین ترتیب آرامش کنونی در بورس تهران را می توان انعکاسی از فضای کم تلاطم پیرامونی دانست که این وضعیت در تلفیق با رکود سنتی در ماه رمضان تا حدودی تشدید شده است.

تکرار سناریو برای پیمانکاران

سهام گروه پیمانکاری و تجهیزات در دو سال اخیر نوسانات قابل ملاحظه‌ای تجربه کرده‌اند و با رشدهای بیش از ۱۰۰ درصدی و افت‌های بیش از ۵۰ درصدی در این بازه زمانی کوتاه، سودآوری و زیان دهی قابل ملاحظه‌ای را برای سرمایه‌گذاران خود رقم زده‌اند. نکته مشترک در علت‌یابی نوسانات مزبور این است که این تغییرات قیمتی در بیشتر موارد با پشتوانه تحلیلی همراه نبوده زیرا به اذعان مدیران شرکت‌ها و نیز صورت‌های مالی، وضعیت اقتصادی شرکت‌ها تا ورود به محدوده بهینه فاصله‌ای چند ساله دارد. بدین ترتیب با حذف عامل فاندامنتال، اخبار پیرامونی سکاندار نوسانات شدید قیمت سهام این صنعت شده است. در این هفته، خبر معرفی رستم قاسمی (فرمانده پیشین قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیا و رییس هیات مدیره صدرا) برای تصدی وزارت نفت محرک خوبی برای سهام این گروه بود تا با گمانه‌زنی در خصوص احتمال بهبود وضعیت قراردادهای این شرکت‌ها، سهام مربوطه بار دیگر در معرض رشد قیمت و صف‌های خرید قرار گیرند. صدرا و ماشین سازی اراک در هفته مورد گزارش به ترتیب افزایش قیمت ۱۵ و ۱۰ درصدی را تجربه کردند. سهام آذرآب اما به دلیل فشار عرضه‌ها از سوی مالکان عمده رونق کمتری داشت و رشد محدود یک درصدی را ثبت کرد. بنابراین، دیدگاه سرمایه‌گذاران به سهام تجهیزاتی را می توان کماکان رویکردی مبتنی بر اخبار دانست که با توجه به مشخص نبودن ابعاد و آثار دقیق اخبار منتشره بر وضعیت شرکت‌ها، سرمایه‌گذاری در سهام این گروه را با ریسک زیادی توام می سازد.

کابوس بیمه‌ای‌ها

شاخص سهام بیمه در هفته جاری با کاهش قابل ملاحظه ۵/۵ درصدی در قعر جدول بازدهی در میان صنایع مختلف قرار گرفت تا میانگین افت سهام بیمه‌ای از ابتدای سال به رقم چشمگیر ۱۹ درصد برسد. سردمدار افت قیمت سهام در این گروه، بیمه البرز بوده است که از آن به لحاظ وضعیت مالی و سودآوری تحت عنوان بهترین شرکت بیمه‌ای بورس یاد می شود. «البرز» هفته مورد گزارش را با کاهش ۱۴ درصدی در قیمت سهام پشت سر گذاشت تا بدین ترتیب میزان کاهش ارزش بازار شرکت از ابتدای سال به حدود ۴۳ درصد (۱۱۰ میلیارد تومان) برسد. پرحاشیه‌ترین نماد این صنعت، یعنی بیمه دانا نیز به‌رغم شمول در قانون رفع گره معاملاتی برای دو بار در این هفته، بدون معامله سهام به کار خود خاتمه داد تا سهامداران شرکت به طور موقت از گزند افت شدید قیمت این سهم در امان بمانند. بیمه آسیا نیز به‌رغم حاکمیت رکود در جو معاملات خرد، با معامله ۸/۱۱ درصد از سهام خود در قیمت ۷۵۰۰ ریال، احتمالا یکی از سهامداران تازه وارد خود (صندوق کارکنان بانک‌ها) را صاحب کرسی هیات مدیره کرد. بیمه پارسیان هم که با دارا بودن ۲/۵ =P/‌E معقول‌ترین وضعیت در بین شرکت‌های گروه به لحاظ ارزش‌گذاری را تجربه می‌کند، از جو ضعیف صنعت در امان نماند و در این هفته کاهش سه درصدی را ثبت کرده است. یادآور می‌شود بر اساس محتوای گزارش‌های سه ماهه، سود فعالیت بیمه‌ای همه شرکت‌های این صنعت در مقایسه با بهار سال گذشته کاهش یافته است. مطالعه رفتار سهام بیمه‌ای از بدو ورود به بورس در دو سال گذشته نشان می دهد که ارزش‌گذاری سهام این شرکت‌ها از ابتدا با نسبت‌های P/E دو رقمی مبتنی بر خوشبینی فوق‌العاده سرمایه‌گذاران نسبت به پتانسیل‌های رشد سودآوری این شرکت‌ها انجام شده است؛ بنابراین اصلاح قیمت پرشتاب و ناامید کننده این روزهای سهام بیمه‌ای را می توان واکنشی منطقی نسبت به عدم تحقق انتظارات سهامداران دانست.

پیامد بحران آمریکا برای بازارهای سهام

هرچند این روزها ضرب‌المثل «عطسه آمریکا موجب ذات‌الریه در بقیه جهان می‌شود»، به سبب افول نسبی قدرت اقتصادی ایالات متحده، اعتبارش را تا حدی از دست داده است اما هنوز هم این کشور با دارا بودن سهمی ۲۰ درصدی در اقتصاد جهانی، بزرگ‌ترین اقتصاد دنیا به شمار می رود و از این جهت تعقیب تحولات مالی آن برای همه سرمایه‌گذاران در سطح جهان حائز اهمیت است. در این هفته، موضوع سررسید شدن بدهی دولتی آمریکا و دعوای سیاسی دو حزب شاخص آن کشور بر سر تمدید نشدن سقف بدهی ملی (که صدور مجوز برای انتشار اوراق قرضه جدید را غیر ممکن می سازد) نگاه‌ها را به سوی کنگره آمریکا معطوف ساخته بود. در نهایت براساس توافق انجام شده، سقف بدهی ۱/۲ تریلیون دلار دیگر افزایش یافت تا این کشور از این پس با دارا بودن سقف بدهی ۴/۱۶ تریلیون دلار لااقل تا سال ۲۰۱۳ از لحاظ انتشار اوراق قرضه جدید مشکلی نداشته باشد. در مقابل، براساس قانون جدید، سیاست‌گذاران این کشور متعهد شدند تا ظرف ۱۰ سال آینده ۴/۲ تریلیون دلار از کسری بودجه کشور را بیشتر از طریق کنترل مصارف دولتی بکاهند. بدین ترتیب می توان گفت هر چند ایالات متحده به طور موقت از ورطه بحرانی نجات یافته است اما اجرای این برنامه انقباضی در کنار محدود شدن خرج کردن دولت از محل بدهی و نیز افزایش مالیات‌ها به طور قطع آثار خود را بر کاهش رشد اقتصادی این کشور در بلند مدت بر جای خواهد گذاشت. این مساله در تلفیق با مشکلات بدهی در اروپا عملا نیمی از اقتصاد جهانی (به لحاظ ارزش) را با چالش رشد مواجه کرده است. بنابراین، در فضای کنونی حاکم بر اقتصاد بین‌الملل هر گونه احیای اقتصادی قدرتمند و یکپارچه با تردیدهای جدی روبه‌رو خواهد بود و این نکته‌ای است که در ارزیابی چشم‌انداز بلندمدت سرمایه‌گذاری باید مد نظر فعالان بازار سهام در کشورهای مختلف دنیا قرار گیرد.