در گفت‌وگو با دنیای اقتصاد بررسی شد
روایت حسابرسان از اوضاع بازار سهام
گروه بورس- مجید اسکندری: بازار سهام، روزهای کم‌رونقی را طی می‌کند و تنها امیدواری سرمایه‌گذاران، رسیدن قیمت‌ها به کف و در نتیجه آغاز قریب‌الوقوع رشد بازار است. بازدهی بازار از ابتدای سال به سطح منفی هفت درصد رسیده و P/E بازار نیز به کمتر از ۶ مرتبه کاهش یافته است. انتشار گزارش‌های سه ماهه برخی شرکت‌ها حکایت از کاهش تولید و در نتیجه تعدیل منفی ناشی از این تغییر دارد. هرچند در این بازه زمانی گزارش‌های خوبی هم از سوی شرکت‌های بزرگ بازار منتشر شد.
سال گذشته، فعالان بازار شاهد روند رو به رشد انحراف از بودجه شرکت‌های بورسی بودند. با توجه به تداوم شرایط سال گذشته، انتظار می‌رود امسال نیز شماری از شرکت‌ها نتوانند بودجه پیش‌بینی شده خود را به طور کامل محقق سازند.
در این ارتباط با دو تن از کارشناسان ارشد حسابداری گفت‌وگویی را انجام داده‌ایم که از نظرتان می‌گذرد:
بازاری در سایه متغیرهای اقتصاد کلان
دکتر بهرام غیایی به عنوان یک حسابدار رسمی درباره شرایط فعلی حاکم بر بازار سهام گفت: دگرگونی‌های اخیر و آشوب اقتصادی در دهکده جهانی، زورگویی‌های حاکمان دهکده از طریق ایجاد شرایط جنگ سرد، تحریم‌های اقتصادی، پولی و بانکی از یکسو و همچنین اعمال سیاست‌های پولی و بانکی و ارزی نا بهنگام و گاه شتاب‌زده در داخل کشور و آثار آن بر اقتصاد کلان از سوی دیگر، در مجموع باعث بلاتکلیفی اقتصاد کلان شده است. وی افزود: ریسک‌های ناشی از مذاکرات هسته‌ای، انتخابات قریب‌الوقوع ریاست جمهوری آمریکا، شایعات گوناگون و روزمره پیرامون کمبود مواد اولیه و نظایر آن باعث افزایش نرخ دلار و طلا و خروج منابع از بازار سرمایه و هجوم به طرف ارز، طلا، مسکن و ... شده است و به این ترتیب امنیت و ثبات بازار سرمایه را با مشکلاتی مواجه کرده است. غیایی درباره اهمیت بورس گفت: بورس که یکی از با‌اهمیت‌ترین نهادهای مالی کشور محسوب می‌شود، نقش عمده و ویژه‌ای در تجهیز و تامین نیازهای مالی بنگاه‌های اقتصادی و تاسیسات زیربنایی کشور، ایفا می‌کند. عملکرد این نهاد جوان طی چند سال اخیر و از جهاتی، بی‌نظیر و قابل تقدیر بوده است.ایجاد و معرفی خیل ابزارهای مالی و معاملاتی که در بیشتر بازارهای عمده و کشورهای پیش‌رفته مورد استفاده و عمل قرار می‌گیرد که هیچ‌گونه سابقه کارکرد یا زیر ساخت‌های عملیاتی یا تشابه‌های روش‌های سنتی معاملاتی در این مملکت نداشته است، کاری بس بزرگ و دشوار بوده است که خود جای تبریک و تحسین دارد، با این حال گاهی خرده بر این حرکت‌های شتابان وارد بوده است که از همه بارزتر زمینه‌هایی برای سوء‌استفاده و کج‌روی را برای برخی از سوداگران و سودجویان بازار فراهم کرده که کم‌توجهی مدیران بازار به آن سبب ناامنی بازار و فرار سرمایه‌گذاران از بازار شده است. وی توضیح داد: به نظر می‌رسد که پیروی از تصمیمات مدیران این بازار، گاه همراه با هزینه‌های گزاف، صرف وقت بیش از حد و حوصله بوده که موجب آزار و اذیت از طریق دخالت در امور مالکیت یا حقوقی مدیران یا گردانندگان بنگاه‌های تحت نظارت بازار شده است.
غیایی با اشاره به نحوه نظارت بر بازار گفت: نظارت‌ها و کنترل‌ها به صورت شکلی و رسم‌الخطی اجرا شده و حقوق و استقلال حرفه‌ای مجریان ناظر و کنترل‌کننده (حسابرسان و ...) نادیده گرفته می‌شود. این امر تا به‌آنجا پیش رفته که انتخاب، نظارت، تنبیه و اخراج توسط همکاران محترم آن سازمان وهمواره به صورت یکجانبه صورت می‌پذیرد که از نظر عرف و اصول حرفه‌ای شایسته و قابل قبول نیست و استمرار آن موجب ضرر و زیان قابل توجه بوده و سبب تضعیف یا حذف عوامل با تجربه و متبحر که امنیت اقتصادی بازار بر عهده آنهاست می‌شود. وی خاطرنشان کرد: بازار سرمایه یک بازار عادی نیست و چنانچه بر پایه‌های اصولی چون عرضه، تقاضا، ریسک در برابر بازگشت و ده‌ها اصل دیگر قاعده‌مند باشد، امنیت سرمایه‌گذاری به آن باز خواهد گشت.
به کف قیمتی بورس امیدواریم
عضو انجمن حسابداران خبره انگلستان درباره کاهش P/E بازار و وجود دغدغه‌هایی برای سرمایه‌گذاران گفت: صرف‌نظر از مسائل بنیادی و حیاتی، در حال حاضر P/E بازار در حدود ۵مرتبه قرار گرفته است. با توجه به کاهش شدید قیمت سهام بیشتر شرکت‌ها از یک سو و احتمالا افزایش سود عملکرد برخی از صنایع و شرکت‌ها به علت سیاست‌های یارانه، تورم، نرخ ارز و افزایش سطح قیمت‌ها و... از سوی دیگر، انتظار می‌رود سرمایه‌گذاری تحت این شرایط جذاب شده و امیدواریم که قیمت‌ها نیز به کف رسیده باشد. اگر چه شرایط سیاسی، اقتصادی کلان و جهانی هنوز می‌تواند عامل بازدارنده برای بازگشت سرمایه‌ها به بازار سرمایه باشد.
۳ ماهه‌ها بر کل سال تسری می‌یابد؟
این استاد حسابداری درباره گزارش‌های سه ماهه شرکت‌ها و کاهش تولید آنها گفت: کاهش عملکرد و تحقق سود سه ماهه برخی از صنایع، قطعا بر عملکرد سالانه شرکت‌ها تاثیر خواهد گذاشت و در صورت تداوم این روند، به تعدیل سود سالانه منجر خواهد شد. نکته مهم آن است که ممکن است سهامداران و سرمایه‌گذاران خرد از این نوسانات و تعدیل منفی سود و گزارش‌های میان‌دوره‌ای به موقع مطلع نشوند، زیرا معمولا گزارش‌های سالانه مورد توجه عموم قرار دارد و ممکن است این‌گونه موارد به موقع در اختیار سهامداران و تصمیم‌گیرندگان قرار نگیرد. غیایی تاکید کرد: لازم است تمهیداتی به کار گرفته شود که با استفاده از تکنولوژی و ارائه گزارش‌ها و پیش‌بینی‌های دقیق تر و صحیح تر، حتی در فواصل کوتاه‌تر، عملکرد شرکت‌های بورسی به دقت تحت کنترل و نظارت قرار گیرد و اطلاعات به موقع در اختیار عموم قرار داده شود.
چرا انحراف از بودجه زیاد است؟
عضو انجمن حسابداران قسم خورده آمریکا درباره پیش‌بینی عملکرد شرکت‌ها باوجود افزایش انحراف از بودجه آنها گفت: متاسفانه به علت وجود برخی تفکرات سنتی مدیریتی در ایران، عموما به مکانیزم کنترلی و اطلاعاتی گرانبها، یعنی گزارش‌های بودجه، اهمیت لازم داده نمی‌شود. افزون بر آن مدیران و کارکنان بخش کنترل و نظارت بر بازار قواعد و دستورالعمل‌های این بخش مهم را هنوز به طور شایسته و قابل انتظار نهایی نکرده و حرکت‌های انجام شده هنوز کامل نشده است و آزادی عمل لازم را به حسابرسان و کنترل‌کنندگان نمی دهد تا از قدرت قضاوت، تجربیات و کارآزمودگی خود استفاده کرده و نظرات خود را بیشتر به صحت محتوا و قابل اجرا بودن بودجه‌های ارائه شده معطوف بدارند.
غیایی خاطرنشان کرد: مدیریت بازار ضروری است منتظر انحرافات پایان سال نباشد و تحت شرایط حاکم بر بازار چنانچه ریسک‌های کلان حاکم بر اقتصاد و تولید کشور کنترل شود، نگرانی نسبت به ریسک‌های ذاتی بازار وجود ندارد و قابل هضم برای سرمایه‌گذاران است و به آن عادت کرده‌اند، اما توصیه می‌شود که بیشتر توجه و نگاه به کنترل سوداگران بازار باشد، تا شرایط امن تری برای سرمایه‌گذاران، به ویژه سهامداران جزء و متوسط به‌وجود آید.
همه فروشنده‌اند، تو خریدار باش
این کارشناس ارشد حسابداری و مدیریت به سهامداران توصیه کرد: در دنیای امروز و طی یک صد ساله اخیر همواره این قاعده بر بازارحاکم بوده است که در روزهایی که همه فروشنده اند تو خریدار باش و برعکس، ایامی که همه می‌خرند، تو فروشنده باش. تجربه نشان داده است کسانی بازنده اند که هیجانی تصمیم می‌گیرند. این بازار در تمام جهان تجربه افت و خیز خود را داشته است، قیمت سهام با ارزش ذاتی شرکت‌های مربوطه متفاوت و مقوله‌ای جداگانه است.
اگر طاقت ایستادگی دارید، صبر داشته باشید، در غیر این صورت، فروش عجولانه محکوم به ضرر است. وی در پایان گفت: اگر توان مالی اجازه می‌دهد بهتر است از تکنیک Average Down استفاده شود و قدر مطلق سرمایه‌گذاری خود را کاهش بدهید، این نیز بگذرد و مشاهده خواهید کرد که بار دیگر بازار شتابان امروز، رو به بالا سیر خواهد کرد و شما سرمایه‌گذاران بازهم اشتباه را تکرار خواهید کرد. بدیهی است از مشاوره با افراد خبره و وارد به امور بازار نباید دریغ کرد.
رفتار سهامداران منطقی است
در ادامه دکتر جواد بستانیان هم در خصوص شرایط عمومی حاکم بر بازار سهام گفت: شرایط عمومی بازارسهام در چارچوب شرایط عمومی اقتصاد کشور تعریف می‌شود و هیچ تفاوت ماهوی با شرایط عمومی اقتصاد ندارد. برای چندمین بار در سه دهه اخیر شرایط اضطراری و تحت فشار در کشور حاکم شده و در چنین شرایطی سهامداران در بازار سهام رفتار منطقی خود را در پیش گرفته‌اند تا به سوی دارایی‌های نقد‌شونده‌تر متمایل شوند، حتی اگر این تمایل موجبات زیان آنان را فراهم کند. این حسابدار رسمی در پاسخ به این سوال که باوجود رسیدن P/E بازار به کمتر از ۶ مرتبه آیا به لحاظ بنیادی نگرانی و دغدغه جدی برای بازار سهام وجود دارد، گفت: در حالی که رشد نرخ ارز خارجی و طلا و نقره در یک سال و نیم گذشته بیش از ۱۰۰ درصد بوده و نرخ تورم عمومی که رسما اعلام شده حدود ۲۵ درصد است، سود ۱۵ درصدی که در بازار سهامی که P/E آن ۵مرتبه و مورد انتظار سهامداران است، نه تنها زیاد نیست، بلکه بسیار دست پایین به نظر می‌رسد. چنین انتظاری مربوط به وفاداران بازار سرمایه است و این که با همین شرایط افراد جدیدی وارد چنین بازاری شود، کمی دور از ذهن است.
وی افزود: شاخص بورس و صف‌های فروش نشانگر آب شدن ثروت سهامداران بورس است. وی درباره گزارش‌های ۳ ماهه شر کت‌ها به ویژه در شرکت‌های پتروشیمی و موارد قابل تامل موجود در این گزارش‌ها گفت: محدودیت‌های روزافزون که به فعالیت‌های اقتصادی تحمیل می‌شود، از جمله دشواری انتقال پول، تحریم‌های صنایع نفت و پتروشیمی و حتی صنایع دیگر مانند خودرو سازی، چشم‌انداز خوش‌بینانه‌ای در اقتصاد فراهم نمی‌کند. روشن است که بودجه‌هایی که با دیدگاه خوش بینانه و بدون توجه به تنگناهای فزاینده تهیه شده، قابل دسترسی نیستند و با مشاهده عملکرد واقعی و انحراف‌های قابل توجه در بودجه‌های قبلی، شرکت‌ها ناچار به تنظیم بودجه‌های تعدیل شده و اصلاح یکباره یا تدریجی بودجه‌های قبلی خواهند شد.
ریسک بازار افزایش یافته است؟
بستانیان درباره ریسک‌های مترتب بر بازار به ویژه ریسک‌های سیستماتیک کنونی تاکید کرد: ریسک سیستماتیک بیشتر در اثر تغییرات درشاخص‌های کلان اقتصاد ایجادمی‌شود و به دلیل وقایع کلان اقتصادی مانند کاهش رشد تولید صنعتی، نرخ تورم غیر عادی،تغییر در ارزش پول ملی و کاهش درآمد فروش نفت، امروزه ریسک بازده و ریسک نقدشوندگی در بازار سهام افزایش یافته است.
وی درباره رفتارهای هیجانی برخی فعالان بازار و فروشندگان سهام گفت: هیجان هم یکی از رفتارهای غیرمنطقی انسان‌ها است. هرکس دربازار سرمایه با افزایش شدید قیمت‌ها روبه رو شود، میل شدید به خرید و برخورداری از سود افزایش قیمت‌ها پیدا می‌کند و برعکس، هنگامی که قیمت‌ها کاهش یابند، سهامداران میل به فروش زودتر و پرهیز از زیان ناشی از کاهش قیمت‌ها دارند. بنابراین رفتار بازار را باید عقلانی تلقی کرد.
ارسال نظر