گروه بورس، علیرضا کدیور‌ـ سهامداران و فعالان بورس اوراق بهادار در ایران طی روزهای اخیر شاهد انتشار اطلاعیه‌هایی از سوی شرکت‌های بورسی هستند که در این اطلاعیه‌ها شرکت‌های مزبور بر پیش‌بینی سود خود تاکید کرده‌اند. این اطلاعیه‌ها با اصرار سازمان بورس و با هدف کاهش صفوف تقاضای روزافزون برای سهام این شرکت‌ها منتشر می‌شوند. مضمون همه این اطلاعیه‌ها تاکید بر سود پیش‌بینی شده و عدم تغییر سود شرکت است. به عنوان نمونه می‌توان به اطلاعیه جوشکاب نیرو مورخ ۲۵/۵/۸۵، ملی سرب و روی مورخ ۲۴/۵/۸۵ و شرکت‌های هپکو، تراکتورسازی، معادن و فلزات و گل‌گهر طی روز گذشته اشاره کرد. همچنین این اطلاعیه‌ها در حالی منتشر می‌شوند که سهامداران جوشکاب یزد تنها پنج روز پس از انتشار این اطلاعیه شاهد معامله سهام شرکت متبوع خود در بورس بودند و اکنون نماد شرکت برای اعلام EPS سال‌مالی آتی بسته است.

چیزی که قابل توجه است اینکه EPS سال‌مالی آتی جوشکاب یزد با ۴/۱۲درصد رشد نسبت به سود سال‌مالی جاری پیش‌بینی شده است. ملی سرب و روی نیز تنها هشت روز پس از تاکید بر EPS پیش‌بینی شده خود در بورس معامله شد و در آغاز معاملات هفته جاری، به منظور پاره‌ای توضیحات در خصوص سود پیش‌بینی شده، با توقف نماد روبه‌رو شد. این در حالی است که ابتدا دلیل توقف نماد سرب و روی در سامانه معاملاتی، تعدیل EPS عنوان شد، اما پس از ساعاتی، دلیل این امر به ارائه توضیحات توسط شرکت مزبور تغییر پیدا کرد، اتفاقی که به صورت مشابه، برای باما و فرآوری موادمعدنی دیگر شرکت‌های گروه معدنی نیز رخ داد. به نظر می‌رسد دلیل حساسیت بورس نسبت به شرکت‌های مزبور، رشد چشمگیر قیمت سهام این شرکت‌ها طی روزهای اخیر و انتشار شایعاتی مبنی بر تعدیل مثبت سودهای پیش‌بینی شده این شرکت‌ها و هجوم فعالان بازار برای خرید سهام این شرکت‌ها است. موضوع تعدیل مثبت سود، بارها طی هفته‌های اخیر از سوی مدیران و مسوولان شرکت‌های معدنی تکذیب شده است.

اما به نظر می‌رسد هجوم برای خرید سهام شرکت‌های معدنی و برخی از شرکت‌های کوچک بورسی (با حجم سرمایه اندک) به‌دلیل احتمال تعدیل مثبت سود نیست، بلکه باید علت را در سیاست‌‌های سازمان بورس جست‌وجو کرد. چرا که وقتی سازمان با قراردادن محدودیت حجم مبنا امکان رشد قیمت را از شرکت‌های بزرگ به‌دلیل الزام به معاملات گسترده روزانه سلب می‌کند، فعالان بازار به سمت خرید شرکت‌هایی که دارای حجم سرمایه اندکی هستند و با معاملات محدود روزانه امکان رشد قیمت دو درصد در روز را دارند همچنین شرکت‌هایی که به‌دلیل پایین‌بودن میزان شناور آزاد

(Free Float) و عدم عرضه سهام توسط سهامداران عمده روبه‌رو هستند، مورد توجه‌هستند.

در حقیقت وجود محدودیت‌های حجم مبنا و دامنه نوسان، تغییر قیمت روزانه در کنار پایین بودن سهام شناور آزاد، اطمینان از عدم عرضه سهام توسط سهامداران عمده و حجم سرمایه اندک سبب شده است که برخی از اشخاص حقیقی و حقوقی پس از خرید سهام شرکت‌های با شرایط ذکر شده، نسبت به انتشار شایعاتی در مورد این شرکت‌ها و ایجاد صفوف خرید برای آنها اقدام کنند.

وضعیتی که در اکثر موارد با اعلام قیمت هدف برای سهام شرکت‌ها نیز همراه می‌شود و سهامداران با اطلاع از میزان رشد قیمت، در صف خرید قرار می‌گیرند. در واقع نبود تحلیل کارشناسی و انتظار کسب سودهای هنگفت در مدت زمان اندک و وجود زمینه مناسب کسب این سودها سبب می‌شود که هوای بورس در ایران یا به‌طور کامل آفتابی باشد یا توفانی.

به بیان دیگر در اکثر روزها، بورس تهران یا با هجوم خریداران و صفوف طولانی خرید روبه‌رو است یا با عرضه‌های سنگین و صفوف طولانی فروش، عاملی که باعث شده است نقدشوندگی سهام و حجم معاملات بورس با وجود پتانسیل‌های بالقوه در سطح پایین قرار داشته باشد.

همچنین در این میان وجود معاملات «ددد» این امکان را در اختیار کارگزاران قرار می‌دهد که با جاگیری مناسب در صفوف خرید، عدم رعایت نوبت و عرضه محدود سهام را به صورت گزینشی در اختیار متقاضیان قرار دهند و در عمل فعالان بازار که با قرار گرفتن در صفوف خرید از رشد قیمت حمایت می‌کنند، در اکثر موارد قادر به خرید سهام مورد نظر خود نمی‌شوند.

به نظر می‌رسد «سازمان» به جای محاکمه شرکت‌ها و سهامداران آنها که از طریق متوقف‌کردن معاملات آنها صورت می‌گیرد و دلیل آن نقایص موجود در سیستم معاملاتی بورس است، می‌تواند با بررسی کارشناسی و حذف تدریجی این محدودیت‌ها از یکسو اشخاص حقیقی و حقوقی را به خرید و فروش بر مبنای تحلیل کارشناسی سوق دهد و از سوی دیگر از رشد بی‌رویه قیمت سهام شرکت‌ها تحت‌تاثیر انتشار شایعه جلوگیری کند و با افزایش قدرت نقدشوندگی سهام، سهامداران عمده را به عرضه سهام ترغیب کند. درنتیجه آن حجم معاملات بورس را افزایش دهد. همچنین می‌تواند باعث گسترش صحیح فرهنگ سهامداری و افزایش تعداد سهامداران و امکان پیگیری معاملات مبتنی بر اطلاعات نهانی شود.

همچنین در صورت عدم تدبیر مناسب در رابطه با رشد بی‌رویه قیمت‌ها و با وجود تاکید بسیاری از شرکت‌ها بر EPS پیش‌بینی شده، به نظر می‌رسد سازمان بورس طی روزهای آینده با انتخاب یکی از این دو گزینه روبه‌رو خواهد بود: بستن نماد چندین شرکتی که قیمت آنها بی‌اعتنا به اطلاعیه‌های سازمان بورس به رشد خود ادامه می‌دهند یا بی‌اعتنایی نسبت به افزایش قیمت که می‌تواند به رشد حبابی قیمت‌ها و تکرار وقایع سال‌های ۸۲ و ۸۳ منجر شود.