حمیدرضا شماخی*

بازدهی ناشی از سرمایه‌گذاری در سهام از دو بخش تشکیل شده است، سود سالانه دریافتی و تفاوت قیمت خرید و فروش آتی هر سهم. قسمت عمده این بازدهی می‌تواند از تفاوت قیمت خرید و فروش حاصل شود. قیمت هر سهم و سمت‌وسوی حرکت آن بر مبنای اطلاعات ارائه شده مربوط به عملکرد هر شرکت سرمایه‌پذیر و برآورد عملیات آتی آن توسط سرمایه‌گذاران تعیین می‌شود. حال چرا برخی از شرکت‌ها با اینکه سود آور هستند، مورد اقبال سرمایه‌گذاران قرار نگرفته و گاه ملاحظه می‌شود شرکت‌هایی باوجود اینکه زیانده بودن، مورد توجه سهامداران قرار می‌گیرد؟ به عنوان مثال شرکت‌های سیمانی به‌‌دلیل تعیین قیمت سیمان توسط دولت و به‌رغم پتانسیل بالا و EPS مناسب، در حال حاضر، مورد اقبال بازار نیستند.

قیمت سهام در بازار بر اساس عرضه و تقاضا تعیین می‌شود و این عرضه و تقاضا از اطلاعات موجود در ارتباط با عملکرد یک شرکت شکل می‌گیرد. اطلاعات شرکت‌ها به سه دسته تقسیم می‌شوند:

۱ - اطلاعات مربوط به عملکرد گذشته

۲ - اطلاعات مربوط به عملکرد حال

۳ - اطلاعات مربوط به برآورد عملیات و توان سودآوری آتی

عملکرد هر شرکت، در سود آن متجلی می‌شود، بنابراین بدون شک از عوامل تاثیرگذار بر قیمت هر سهم میزان سود است، اما اگر سود سهام معادل آن چیزی باشد که بازار انتظار آن‌را دارد، قیمت سهام تغییری نخواهد داشت، آنچه باعث تغییرات قیمت بازار سهام می‌شود ارائه اطلاعاتی فوق تصور و انتظار سرمایه‌گذاران است. ممکن است این سوال مطرح شود که گزارش‌های میان دوره‌ای شرکت‌ها به بورس چقدر مفید بوده و تا چه حدی بر قیمت هر سهم موثر است؟

ارائه اطلاعات سود سهام در گزارش‌های میان دوره‌ای شرکت‌ها به بورس در صورتی منجر به تغییر قیمت بازار سهام خواهد شد که این نوسانات قبلا در برآوردهای سرمایه‌گذاران لحاظ نشده باشد. این افزایش قیمت به حساب ارائه اطلاعات جدید گذاشته می‌شود، در صورتی‌که تجدید‌نظر در قیمت به سبب تخمین جدیدی است که از سود‌های آتی و بالقوه حسابداری در شرکت سرمایه پذیر صورت گرفته است. اما اطلاعات تا چه حدی می‌تواند بر قیمت یک سهم تاثیر گذار باشد؟ این موضوع به دو عامل بستگی دارد:

۱. اطلاعات ارائه شده تا چه حدی شفاف و تایید شده است.

۲. میزان کارایی بازار تا چه حدی است. هر چه بازار کاراتر باشد، اطلاعات جدید تاثیر بیشتری بر قیمت سهام در بازار خواهد گذاشت. به‌طورکلی اطلاعاتی بازار سهام را تکان می‌دهد و به حرکت درمی‌آورد که جدید باشد. اما نه از آن دست اطلاعاتی که سرمایه‌گذاران انتظارش را داشتند. آنچه برای صاحبان سهام مهم است سوددهی سهام آن‌هم سود دهی در آینده است. تغییر در سیاست‌های پرداخت سود هم می‌تواند بر قیمت سهام تاثیرگذار باشد. سرمایه‌گذاران تغییر در نرخ پرداخت را به عنوان تغییری در دیدگاه‌های مدیریت نسبت به قابلیت سودآوری آتی شرکت تفسیر می‌کنند.(نظریه میلر - مودیگلیانی)

تمام سرمایه‌گذاران در سراسر دنیا و با هر ملیتی عقلایی فکر می‌کنند و هرگز سرمایه خود را در معرض نابودی قرار نمی‌دهند. بنابراین تمام تلاش خود را جهت برآورد اوضاع و احوال آتی کشور و عملیات شرکت مورد نظر انجام داده، سپس اقدام به سرمایه‌گذاری می‌کنند. در نهایت این انتظارات در قیمت هر سهم متجلی می‌شود. انتظارات آتی چیزی نیست که در گزارش‌های میان‌دوره‌ای شرکت‌ها به بورس بتوان پیدا کرد. گزارش‌های میان دوره‌ای به‌رغم مفید بودن، به تنهایی مبنای تصمیم‌گیری سرمایه‌گذاران قرار نمی‌گیرد. این شرایط منجر شده که تعیین قیمت هر سهم به مقوله‌ای کیفی و تا حدی پیچیده تبدیل شود.

* فوق لیسانس حسابداری