نگاهی به توسعه صنایع فولاد ترکیه
میزان تولید فولاد خام کشور ترکیه از ۹/۱۴میلیون تن در سال ۲۰۰۱ با ۵۵درصد افزایش به ۳/۲۳میلیون تن در سال ۲۰۰۶ رسیده است و به‌طور متوسط سالانه ۱۰درصد رشد تولید حاصل شده است. عوامل اصلی این رشد تولید، رشد افزایش مصرف داخلی و فروش صادرات بوده است. بعد از کاهش شدید مصرف فولاد ناشی از بحران اقتصادی در سال ۲۰۰۱ از ۷/۸میلیون تن با رشد ۱۳۸درصد به ۸/۲۰میلیون تن در سال ۲۰۰۶ رسیده است.
میزان مصرف محصولات نهایی در بین سال‌های ۲۰۰۱ و ۲۰۰۶ از نظر می‌گذرد. در دوره مشابه میزان مصرف سرانه فولاد خام با ۱۱۹درصد رشد از ۱۳۷ به ۳۰۰ کیلوگرم در سال افزایش یافته است.
صادرات فولاد این کشور از ۷/۹میلیون تن در سال ۲۰۰۱ با ۳۱درصد رشد به ۷/۱۲میلیون تن در سال ۲۰۰۶ رسیده است در حالی‌که واردات فولاد این کشور در دوره مشابه از ۲/۷میلیون تن با ۱۷۰درصد افزایش به ۴/۱۱میلیون تن رسیده است. در نتیجه این تحول صادرات خالص کشور ترکیه در دوره یاد شده از ۴/۵ به ۲/۱میلیون تن کاهش پیدا کرده است. ظرفیت تولید سه کارخانه فولادسازی مکمل این کشور موسوم به اردمیر، ایسدمیر و کاردمیر بالغ بر ۵/۶میلیون تن در سال است و ۵/۲۳درصد از ۶/۲۷میلیون تن ظرفیت نصب شده را تشکیل می‌دهد. از طرف دیگر ظرفیت تولید ۱۷ واحد کوره قوس الکتریکی ۱/۲۱میلیون تن است که ۵/۷۶درصد ظرفیت تولید فولاد را تشکیل می‌دهد. در سال ۲۰۰۶، ۲/۲۱میلیون تن (۸۶درصد) ظرفیت برای محصولات طویل، ۲/۳میلیون تن(۶/۱۱درصد) برای محصولات تخت و بقیه ۶۸۲ هزار تن برای فولادهای ویژه اختصاص یافته است. در طول دو سال گذشته وضعیت ساختمان‌سازی ترکیه رونق پیدا کرد و در سال ۲۰۰۶ به میزان ۲۰درصد رشد از خود نشان داد. در نیمه اول سال ۲۰۰۶ میزان مصرف محصولات طویل در این کشور به میزان ۴۰درصد و کل مصرف فولاد نیز ۲۰درصد افزایش پیدا کرد. به‌دلیل نوسانات اقتصادی جهان و داخلی در ماه ششم و هفتم فعالیت ساختمان‌سازی کاهش یافت لذا رشد مصرف محصولات طویل و کل در آخر سال به ترتیب به ۱۵ و ۱۳درصد رسید. در جدول یک مصرف محصولات طویل تخت و ویژه در سال‌های ۲۰۰۱ تا ۲۰۰۶ مشاهده میشود. در دهه۹۰ خاور دور بزرگترین بازار صادرات محصولات فولادی کشور ترکیه را تشکیل می‌داد که۷۰درصد محصولات فولادی به این ناحیه صادر می‌شد. به‌دلیل تحولات و رشد سریع کشور چین سهم صادرات محصولات فولادی کشور ترکیه در سال۲۰۰۲ به ۲۳درصد و در نهایت در سال۲۰۰۶ به ۵/۰درصد کاهش یافت.
توسعه تجارت فولاد ترکیه در سال ۲۰۰۶
به‌دلیل حضور کشور چین در سال‌های اخیر صادرات فولاد کشور ترکیه به نواحی خاورمیانه و خلیج فارس کاهش پیدا کرد. به‌رغم اینکه سهم صادرات نسبت به سال ۲۰۰۵ به‌این نواحی از ۴۲ به ۳۸درصد کاهش پیدا کرد از نظر وزنی میزان صادرات ۴درصد رشد از خود نشان داده است.
صادرات فولاد ترکیه به آمریکا و اتحادیه اروپا نسبت به سال ۲۰۰۵ به ترتیب ۵۹ و ۴۸درصد افزایش یافته است.
بعد از نواحی خاورمیانه و خلیج فارس اتحادیه اروپا با ۲۶درصد سهم دومین بازار بزرگ فولاد ترکیه بوده است. سهم صادرات به آمریکا نیز ۱۴درصد برآورد شده است. در سال ۲۰۰۶ صادرات فولاد کشور ترکیه به نواحی کشورهای مشترک‌المنافع به میزان ۱۹۴درصد افزایش یافت. هم‌اکنون سهم صادرات کشورهای مشترک‌المنافع به میزان ۸/۰درصد است. مهم این است که به این نواحی بالاخص به کشور روسیه صادرات فولاد رو به‌افزایش است لذا کشور روسیه که یک کشور صادرکننده مهم فولاد بود، جهت رفع نیازهای داخلی از کشور ترکیه فولاد وارد می‌کند. کشور ترکیه برای اولین بار در سال ۲۰۰۶ به روسیه میلگرد آجدار صادر کرد. بدین جهت کشور روسیه صادرات فولاد خود را محدود ساخته و تولیدات خویش را به‌سمت بازار داخلی سوق داده است و فشار رقابت را بر بازار صادرات کم کرده است. به‌دلیل تقاضای شدید و تولید فولاد، صادرات قراضه به بازار خارجی رو به‌کاهش کرده است. قراضه‌های جمع‌آوری شده در کشورهای مشترک‌المنافع به خصوص در روسیه در بازار داخلی به فروش و مصرف می‌رسد.
کل واردات محصولات فولادی کشور ترکیه در سال ۲۰۰۶ با ۱/۱۹درصد رشد نسبت به سال ۲۰۰۵ به ۴/۱۱میلیون تن رسیده است. نیازهای ترکیه را کشورهای مشترک‌المنافع و اتحادیه اروپا به‌ترتیب به میزان ۵۶ و ۲۱درصد تامین می‌کنند. میزان و منابع واردات محصولات فولادی کشور ترکیه دیده میشود. صادرات بیلت ترکیه در سال ۲۰۰۴ کاهش یافت و از طرف دیگر واردات بیلت رو به‌افزایش گذاشت.
در طول دو سال گذاشته صادرات خالص بلیت ترکیه از ۲/۳میلیون تن در سال ۲۰۰۴ به ۸۲ هزار تن در سال ۲۰۰۶ کاهش یافت که بیانگر رشد مصرف در بازار داخلی این کشور است. به‌عبارت دیگر سهم محصولات با ارزش افزوده بالا در صادرات فولاد ترکیه افزایش یافته و نرخ افزایش ارزش افزوده محصولات فولادی در صادرات ترکیه خیلی بالاتر از کمیت فولاد بوده است. نسبت صادرات به واردات در صنایع فولاد ترکیه از ۸۴درصد در سال ۲۰۰۵ به ۸۷درصد در سال ۲۰۰۶ رشد کرده است.
با توجه به اینکه تولید فولادهای ویژه در ترکیه افزایش پیدا کرده است، کمیت صادرات خالص ترکیه بالا بوده است. ارزش محصولات وارداتی نزدیک به ۹۰۰میلیون دلار بیشتر از ارزش محصولات صادراتی فولاد به ثبت رسیده است.
محصولات طویل با ۵/۷۵درصد سهم در ۷/۱۲میلیون تن صادرات فولاد ترکیه در سال ۲۰۰۶ بیشترین سهم را داشته است. محصولات تخت در واردات محصولات فولادی ترکیه ۶۳درصد سهم را به‌خود اختصاص داده است.
سهم انواع محصولات در واردات فولاد ترکیه در سال ۲۰۰۶ مشاهده میشود. جهت ایجاد توازن نسبت تولید محصولات تخت به طویل در ترکیه و تکمیل برنامه بازسازی صنایع فولاد در ترکیه (که شروع شده است) اقدامات لازم در حال اجرا است.
این برنامه بازسازی در نتیجه مذاکرات با کمسیون اتحادیه اروپا تهیه و تنظیم شده است. اهداف این برنامه به‌شرح ذیل است:
به تولیدکنندگان فولاد ترکیه این مجوز داده شده است که با استفاده از سوبسید دولتی در سرمایه‌گذاری‌ها ظرفیت‌های تولید از محصولات طویل به تخت تبدیل شود.
افزایش کیفیت محصولات، توسعه دامنه محصولات به‌محصولات با ارزش افزوده بالا.
بهینه‌سازی، قابلیت توسعه و رقابت صنایع فولاد تحت قوانین بازار آزاد. پیش‌نویس برنامه در مارس سال ۲۰۰۴ به کمسیون اتحادیه اروپا تحویل داده شد و بنا به درخواست اتحادیه اروپا برنامه بازبینی شده و برنامه نهایی در سپتامبر سال ۲۰۰۶ به کمیسیون اتحادیه اروپا ارائه شده است.
به‌عنوان قسمتی از برنامه بازسازی ملی شرکت ایسدمیر تبدیل خطوط تولید مقاطع به تخت را شروع کرده و در اواخر سال ۲۰۰۶ تست تولید را انجام داده است. مستقل از برنامه بازسازی ملی، بعضی از تولیدکنندگان فولاد به روش کوره قوس الکتریکی در زیر سقف واحدهای موجود سرمایه‌گذاری جهت تولید محصولات تخت برنامه‌ریزی می‌کنند.
یکی از شرکت‌های فولادسازی موسوم به چولاک اوغلو متالورژی سرمایه‌گذاری در این زمینه را کامل کرده و منتظر است در اواسط سال جاری تولید محصولات تخت شروع شود.
در طول چند سال گذشته بعضی از واحدهای نورد مجدد، جهت احداث واحد کوره قوس الکتریکی خویش برای تامین نیازهای بیلت از منافع داخلی خودشان سرمایه‌گذاری کردند. این فرآیند در شرکت آهن و فولاد کاپیتان و متالورژی نورسان شروع شده و در فولادجر در سال ۲۰۰۶ ادامه داشته است. این شرکت فولاد متاش را که در قسمت غرب ترکیه قراردارد، خریداری کرده که از سال ۱۹۹۸ تاکنون تولید نداشته است. ضمنا بعد از تبدیل خطوط مقاطع به تخت در ایسدمیر تامین محصولات طویل در منطقه با مشکل مواجه خواهد شد. این کمبود با واحدهای جدید کوره قوس الکتریکی که در آنجا تاسیس میشود، جبران خواهد شد. با این سرمایه‌گذاری‌ها و افزایش ظرفیت تولید گروه ایسدمیر پیش‌بینی میشود که رشد سریع تولید فولاد خام ترکیه را تا سال ۲۰۱۰ شاهد باشیم و نسبت صادرات به واردات مجددا به بالای صددرصد برسد.
در سال ۲۰۰۷ انتظار می‌رود که میزان تولید فولاد خام ترکیه با بیش از ۱۰درصد افزایش به ۲۶میلیون تن برسد. بی‌ثباتی سیاسی ترکیه ناشی از انتخابات آتی ریاست جمهوری و عمومی که می‌تواند بر روند صنایع ساختمان‌سازی تاثیر منفی بگذارد. تخمین زده میشود، تاثیر منفی همانند سال گذشته که ناشی از نوسانات بازارهای فاینانس داخلی و جهانی رخ داده بود، بیشتر باشد.
پیش‌بینی میشود که میزان مصرف سرانه فولاد کشور ترکیه از ۳۰۰ کیلوگرم در سال ۲۰۰۶ به ۳۳۰ کیلوگرم در سال ۲۰۰۷ برسد. به این دلیل فعالیت قوی رشته‌های مصرف‌کننده فولاد در سال گذشته، در سال جاری نیز ادامه خواهد داشت.
در نهایت نتیجه‌گیری میشود، به‌دلیل رشد سریع تقاضای بازار داخلی، رشته صنایع آهن و فولاد ترکیه، با ساختار دینامیک توسعه‌های فناوری را از نزدیک تعقیب کرده و آن را تعبیه می‌کند و جهت رسیدن به استانداردهای زیست‌محیطی اتحادیه اروپا بهترین اقدامات را بدون دریافت سوبسید اجرا کرده و به توسعه وضعیت خود در صنایع فولاد جهان ادامه خواهد داد.
تهیه و تنظیم: مهندس محمدحسن جولازاده
ارسال نظر