نگران آهن قراضه

آیا در بازار آهن قراضه ایران به یک نقطه نگران‌کننده نزدیک می‌شویم؟ این سوالی است که در ستون تحلیل بازار امروز به آن پاسخ داده‌ایم. قانون برنامه چهارم توسعه، برقراری هرگونه عوارض بر روی صدور کالاهای غیرنفتی را منع نموده است. با این حال براساس ماده ۳۳ این قانون، دولت مجاز است به منظور صیانت از منابع و استفاده بهینه از آنها، عوارض ویژه‌ای را برای صادرات مواد اولیه فرآوری نشده وضع نماید که تشخیص این قبیل مواد نیز بر عهده شورای عالی صادرات خواهد بود. میزان عوارض به پیشنهاد مشترک وزارتخانه‌های بازرگانی، امور اقتصادی و دارایی، صنایع و معادن و جهاد کشاورزی و تصویب هیات وزیران تعیین و تصویب خواهد شد.

اعطای مشوق‌های صادراتی نباید به صدور مواد اولیه به صورت خام و فرآوری نشده به کشورهایی که در زمینه‌های مختلف اقتصادی رقیب به شمار می‌آیند، گردد. تجربه طولانی، تلخ و البته حقارت‌آمیز بسیاری از کشورهای آفریقایی و آمریکای جنوبی موید این واقعیت است که صدور مواداولیه، اگرچه به نوعی صادرات خوانده می‌شود و می‌تواند اندکی ارز خارجی وارد کشور کند، اما به هیچ روی به توسعه پایدار اقتصادی منجر نخواهد شد. واقعیت این است که درآمد هر یک از شرکت‌های چند ملیتی که به فرآوری دانه‌های کوچک قهوه و فروش آن در بازارهای جهانی می‌پردازند، از کل تولید ناخالص ملی بعضی از کشورهای تولیدکننده قهوه‌ خام بیشتر است.

در حال حاضر، حجم صادرات آهن قراضه از ایران به‌عنوان یک ماده اولیه فرآوری نشده، در مقایسه با تولید و مصرف جهانی این محصول چندان زیاد نیست، اما عامل نگران‌کننده در این میان روند سریع رو به رشد آن است. صدور این ماده اولیه تولید فولاد بسیار ساده است و بر خلاف بسیاری از کالاهای دیگر، در مورد آهن قراضه این مشتری‌ها هستند که به‌دنبال فروشنده می‌گردند.

آمار نشان می‌دهد در سال ۸۳ تنها ۱۷هزار تن آهن قراضه به گونه‌ای پراکنده و در محمولات بسیار کوچک از ایران به خارج صادر شد اما در سال ۸۴ این میزان به بیش از ۹ برابر افزایش یافت. در آن سال ۱۵۶هزار تن آهن قراضه به ارزش ۲۷میلیون دلار از ایران خارج شد و در همان حال ۱۴۰هزار تن قراضه به بهای ۳۳میلیون و پانصد هزار دلار از خارج خریداری شد. در آن سال به‌طور متوسط برای هر تن قراضه صادراتی ۱۷۳ دلار ارز وارد کشور گردید و در عوض برای هر تن از قراضه مورد نیاز صنایع که عمدتا از کشورهای آسیای میانه وارد گردید ۲۳۹ دلار از کشور خارج شد که البته بخشی از آن مربوط به هزینه حمل می‌باشد.

در سال جاری به‌رغم جدی‌تر شدن بحث پیرامون ایجاد محدودیت در صدور مواد اولیه، میزان صادرات قراضه از کشور باز هم افزایش یافت. در این سال بهای پایین قراضه صادراتی از ایران توجه خریداران جدید خارجی، به خصوص در منطقه جنوب آسیا را به سوی خود جلب نمود. طی ۵ ماه اول سال ۸۵ حدود ۱۸۴هزار تن قراضه از ایران صادر شد که در مقام مقایسه ۱۱ برابر بیش از مدت مشابه در سال قبل و ۴۴هزار تن بیش از کل صادرات قراضه در سال ۱۳۸۴ می‌باشد.

بررسی روند رو به رشد صادرات قراضه از ایران نشانگر ۹۰۰درصد رشد طی ۲ سال گذشته است که بالاترین میزان در بین تمام صادرکنندگان این کالا می‌باشد. می‌توان انتظار داشت که صادرات قراضه در ماه‌های باقیمانده از این سال افزایش یابد

چرا که بحث در مورد امکان وضع عوارض صادراتی همیشه موجب افزایش سریع حجم صادرات به منظور ایفای به‌موقع تعهدات خارجی خواهد شد.

با ادامه این روند و در صورت عدم وضع عوارض بازدارنده صادراتی، می‌توان انتظار داشت که در پایان سال ۸۵ حجم صادرات قراضه از ایران از مرز ۵۰۰هزار تن نیز بگذرد که در این‌صورت صنایع داخلی کشور در موقعیتی نگران‌کننده قرار خواهند گرفت.

رضا زائر حیدری - کارشناس بازار فولاد