در انتظار روزهای بهتری برای بورس هستیم

گروه بورس -زهرا رحیمی: بازار سرمایه از نیمه دی‌ماه تاکنون وضعیتی نسبتا نگران‌کننده داشته است. کاهش چشمگیر حجم و ارزش معاملات، رکود شدید در بازار و خروج نسبی معامله‌گران، کاهش فعالیت حقوقی‌ها و سیاست‌های حمایتی دولت از بورس از جمله مهم‌ترین اتفاقاتی بوده که طی ۶ ماه گذشته افتاده است و به نظر می‌رسد سازمان بورس از هر ابزاری که در اختیار داشته برای ایجاد رونق در بورس استفاده کرده است. این در حالی است که برخی از کارشناسان معتقدند بعضی سیاست‌ها می‌توانست نتایج مطلوب‌تری در بر داشته باشد. در حوزه دامنه نوسان و حجم مبنا کارشناسان نظراتی دارند که کمتر شنیده شده است. برگزاری فصل مجامع این امیدواری را ایجاد کرده بود که شاید بازار تغییر جهت دهد؛ اما این اتفاق نیفتاد. هفته‌نامه «تجارت فردا» در تازه‌ترین شماره خود به بررسی وضعیت بازار سهام در بهار سال جاری از زبان رئیس سازمان بورس پرداخته و در آن به تحلیل ریزش‌های اخیر بازار، تحولات موثر بر روند بازار سرمایه و سرنوشت این بازار اشاره کرده است. دکتر علی صالح‌آبادی در ابتدای این گفت‌وگو با اعلام اینکه بازار سرمایه تحت تاثیر اخبار در حوزه‌های مختلف سیاسی و اقتصادی و تحولات واقعی اقتصادی کشور قرار دارد، گفت: در هفته‌های گذشته تحولات زیادی در حوزه‌های سیاسی و اقتصادی رخ داده که بر روند بازار سهام تاثیرگذار بوده است.

وی عنوان کرد: در سال گذشته قیمت گاز پتروشیمی‌ها در حدود ۳ سنت بود اما به ۱۳ سنت افزایش یافت بنابراین طبیعی است که ۵/۴ برابر شدن قیمت گاز بر بازار تاثیر بگذارد و باعث ریزش شاخص شود؛ چراکه عمده هزینه پتروشیمی‌ها نرخ خوراک است. وی افزود: در بورسی که نزدیک به ۴۰ درصد شرکت‌ها مستقیم و غیرمستقیم به صنعت پتروشیمی ارتباط دارد، طبیعتا افزایش نرخ خوراک باعث ریزش شاخص و افت قیمت می‌شود.

صالح‌آبادی اظهار کرد: افزایش نرخ بهره مالکانه معادن نیز در شرایطی که در حدود ۲۵ تا ۳۰ درصد بورس را صنایع مرتبط به سنگ‌آهن تشکیل می‌دهند، علت دیگر افت شاخص بود. رئیس سازمان بورس با اشاره به اینکه ریسک جزو ذات بازار سرمایه است، گفت: همیشه در بازار سهام ریسک وجود دارد چه زمانی که بازار در رونق و رشد قرار دارد و چه در زمانی که با افت مواجه می‌شود؛ بنابراین کسی که سهام می‌خرد با پذیرش ریسک اقدام به این کار می‌کند. صالح‌آبادی به بازدهی ۱۰۸ درصدی بازار سرمایه در سال گذشته اشاره کرد و گفت: مسلما بازدهی بالای این بازار متناسب با ریسک است. وی خاطرنشان کرد: این میزان بازدهی باعث شد تا سهامداران سود قابل توجهی در این بازار داشته باشند در مقابل اگر این سرمایه در بانک بود تنها ۲۰ درصد سود برای آنها به دنبال داشت یعنی سال گذشته کسی که در بازار سهام سرمایه‌گذاری کرده بود به نسبت فردی که در بانک سرمایه خود را گذاشته بود پنج برابر بیشتر بازدهی داشت.

وی ادامه داد: وقتی ریسک توسط سرمایه‌گذار پذیرفته می‌شود پس آگاه است که این بازار سود و زیان مقطعی دارد؛ بنابراین وقتی سرمایه‌گذار ریسک را می‌پذیرد خود را برای هر شرایطی آماده کرده است. وی با بیان اینکه اصل بازار سرمایه مبتنی بر پذیرش ریسک و پذیرش نوسان است، گفت: وقتی فردی از این مساله آگاه نباشد و وارد بازار سهام شود با مشکل مواجه می‌شود چرا‌که تصور می‌کند بدون پذیرش ریسک می‌تواند بازده بالا بگیرد.

وی به ابزار‌های دیگر بازار سرمایه اشاره کرد و گفت: در این بازار ابزارهای مختلف بدون ریسک نیز وجود دارد و اگر افرادی ریسک‌گریز هستند اما تمایل دارند در بازار سرمایه سرمایه‌گذاری کنند بهتر است ابزارهایی را که ریسک ندارند انتخاب کنند.

وی با توجه به ذات بازار سرمایه به سرمایه‌گذاران اعم از قدیمی و تازه وارد پیشنهاد کرد سه نکته را در نظر بگیرند: اول اینکه سرمایه‌گذاران ریسک‌پذیر در بازار سهام سرمایه‌گذاری کنند؛ دوم اینکه افراد، سرمایه مازاد خود را به بورس بیاورند؛ چرا‌که در بازاری که تحت تاثیر متغیرهای سیاسی و اقتصادی مختلف قرار دارد، امکان ضرر و زیان هم وجود دارد؛ سوم اینکه افراد سبدی از سهام را خریداری کنند و دارایی‌شان را تنها بر روی یک سهام خاص سرمایه‌گذاری نکنند. وی به غیرحرفه‌ای‌ها و تازه‌واردان به بورس پیشنهاد کرد که از طریق صندوق‌های سرمایه‌گذاری وارد بورس شوند.

رئیس سازمان با بیان اینکه سازمان بورس به وظایف نظارتی خود به‌طور کامل عمل کرده است، گفت: نمی‌توان این‌گونه گفت که سازمان بورس با انجام ندادن وظایف نظارتی در ریزش بازار مقصر است.

وی ادامه داد: سازمان، نهاد ناظر است و نمی‌توان به سرمایه‌گذاران گفت سهمی را بخرید؛ چون سود می‌برید یا سهمی را نخرید چون زیان می‌کنید پس سرمایه‌گذاران باید متناسب با تحلیل‌هایی که از روند بازار دارند تصمیم‌گیری کنند بنابراین ریزش اخیر بازار ارتباطی به وظیفه نظارتی بورس ندارد.

وی وظیفه سازمان بورس را فراهم آوردن ابزارها و ساختارهایی برای تسهیل در روند معاملات‌ برای عموم سرمایه‌گذاران دانست.

صالح‌آبادی به ارتباط بازار سرمایه و بخش تولید اشاره کرد وگفت: بازار سرمایه رابطه مستقیم با تولید دارد یعنی این بازار از بخش‌های تولیدی و وضعیت اقتصادی کشور تاثیر می‌گیرد و اگر مسائل و مشکلات بخش‌های تولید کشور حل شود بازار سرمایه نیز از رکود خارج خواهد شد، بنابراین سرنوشت بازار سرمایه به رونق تولید گره خورده است.

وی ادامه داد: عوامل اقتصادی و تصمیم‌گیری در هریک از بخش‌های اقتصادی تاثیرات خود را در بورس می‌گذارد بنابراین تصمیم‌گیران در این زمینه به کمک بازار سرمایه بیایند و تصمیمات اقتصادی و سیاسی را به شکلی اتخاذ کنند که باعث بروز ابهامات در بازار نشود و به افت بازار دامن نزند.

رئیس سازمان تصریح کرد: البته سازمان بورس برای کاهش دامنه تاثیرگذاری این عوامل بر اساس وظیفه ذاتی، مسائل و ابهامات را به مراجع مربوط اعلام می‌کند اما برخی از مسائل از حیطه اختیارات ما خارج است و به مسائل بیرونی ربط دارد.

وی روند مذاکرات را یک عامل بیرونی تاثیر‌گذار بر بورس دانست و گفت: به هر حال روند مذاکرات و گشایش در سیاست خارجی و رفع محدودیت‌ها اثر خود را بر بازار سرمایه می‌گذارد، در این میان امیدواری‌های بسیاری داریم که گشایشی در عرصه سیاست خارجی کشور ایجاد شود و مذاکرات هسته‌ای به سرانجام خوبی برسد با این وجود می‌توان منتظر روزهای بهتری برای بورس بود.

صالح‌آبادی ادامه داد: قبل از رکورد زنی بورس بخش قابل توجهی از سرمایه‌های مردمی وارد بازار ارز و سکه شده بود و در این بازار بسیاری از مردم سرمایه‌های خود را از دست دادند. همان‌طور که در این بازارها کسی تضمین نکرده بود افرادی که سرمایه‌های خود را به این بازارها می‌برند، ضرر نمی‌کنند در بازار سرمایه نیز این تضمین وجود ندارد؛ چرا که بازار سرمایه هم یک بازار ریسک‌پذیر است بنابراین نباید از سازمان بورس انتظار داشت تضمین بدهد که سرمایه‌گذاران با زیان مواجه نشوند.

صالح‌آبادی با بیان اینکه بازار سرمایه در سال‌های اخیر به‌ویژه در سال گذشته رشد بی‌سابقه‌ای داشته است، گفت: عوامل مختلفی در این رشد تاثیر گذاشته‌اند اما نمی‌توان گفت اکنون که بازار برای مدتی کوتاه و به صورت موقت در حالت نزولی قرار دارد، ممکن است بورس سقوط کند.

رئیس سازمان ادامه داد: نشانه‌ای مبنی بر احتمال سقوط بورس نمی‌بینم و طرح آن را هم صحیح نمی‌دانم، چرا که امیدواری ما بر بهبود وضعیت بازار است. وی به ریزش شاخص از حدود ۱۲ هزار به ۷ هزار در سال۱۳۸۷ که به علت بحران مالی و رکود اقتصادی در جهان رخ داد، اشاره کرد و گفت: در آن مقطع این مساله چندان مورد توجه عمومی قرار نگرفت در حالی که این افت در بازار سرمایه برای ما بی‌سابقه بود.

وی ادامه داد: دلیل عدم توجه به این ریزش در سال ۸۷ به دلیل تعداد کمتر سرمایه‌گذاران در آن سال نسبت به سال گذشته بود چراکه در آن زمان تعداد کمتر سرمایه‌گذاران در بورس تا این اندازه برای کل جامعه از حساسیت برخوردار نبود اما در حال حاضر با توجه به اینکه جمعیت انبوهی بر اثر رشد شاخص بورس در سال گذشته وارد این بازار شدند، حساسیت‌ها بیشتر شده است در حالی که این افت بازار در شش ماه اخیر نسبت به سال ۱۳۸۷ بسیار کمتر است. رئیس سازمان بورس افزود: به هر حال وجود هفت میلیون نفر سهامدار نشان می‌دهد این بازار نسبت به گذشته از یک بازار تخصصی به یک بازار عمومی تبدیل و در جذب سرمایه‌های مردمی موفق شده است.

وی به اقدام دولت در زمینه کنترل تورم اشاره و اظهار کرد: از یک طرف تورم بالا آثار خود را بر اقتصاد کشور گذاشته و منجر به رکود اقتصادی شده است واز طرف دیگر بالا بودن نوسانات تورم عدم امکان برنامه‌ریزی برای بنگاه‌های اقتصادی را ایجاد می‌کند به همین جهت دولت سیاست خود را بر کنترل تورم گذاشته است. صالح‌آبادی ادامه داد: البته این مساله به‌زودی اثر خود را بر روند بنگاه‌ها و شرکت‌ها نشان نمی‌دهد، زمان می‌برد تا اثر مثبت خود را نشان دهد اما به هر حال وقتی تورم کاهش یابد و پایدار شود، می‌تواند بر نرخ سود نیز تاثیر بگذارد و آن را کاهش دهدکه این عامل نیز از طرف دیگر بر P/E بورس تاثیر می‌گذارد.

صالح‌آبادی تاکید کرد: سیاست‌ها باید به سمت خروج از رکود اقتصادی باشد وگرنه بدون خروج از رکود اقتصادی نمی‌توان مشکلات کمبود نقدینگی بنگاه‌های اقتصادی را حل کرد.

وی به مشارکت حقوقی‌ها در بازار اشاره کرد و عدم مشارکت حقوقی‌ها را دور از واقعیت دانست و گفت: اتفاقا با راه‌اندازی بازار بلوک، حقوقی‌ها تمایل نشان داده‌اند که همکاری لازم را در جهت حمایت از بازار انجام دهند چراکه اعتقاد دارند در بازار خرد نمی‌توانند به خوبی عمل کنند؛ اما در بازار بلوک با آزادی بهتر می‌توانند عمل کنند بنابراین این‌گونه نیست که آنها نخواهند از بازار حمایت کنند.

وی به آمار متنشر شده از سوی سازمان در مورد مشارکت حقوقی‌ها اشاره کرد و گفت: این آمارها نشان می‌دهد حقوقی‌های بازار در مقاطع مختلف چه رفتاری از خودشان نشان دادند و این آمارها نشان می‌دهد که رفتار حقوقی‌ها باثبات بوده است و این‌گونه نبوده که یکباره به شکل افراطی خرید کنند یا در مقطعی از خرید کردن امتناع کنند و بیشتر فروشنده باشند.

وی مساله کمبود نقدینگی شرکت‌ها در بورس را به عنوان یک مشکل اصلی مدنظر قرار داد و گفت: برای جبران کمبود نقدینگی سازمان بورس برنامه‌هایی دارد تا حداقل بتواند تا حدودی این مساله را رفع کند البته ابعاد مساله گسترده است و نیازمند خروج از رکود اقتصادی است با این حال پیگیری‌هایی انجام شده تا سازمان خصوصی‌سازی فعلا عرضه‌های خرد در بورس انجام ندهد چراکه اگر عرضه‌های خرد برای مدتی متوقف شود حداقل نقدینگی فعلی شرکت‌ها زیاد مصرف نمی‌شود.

صالح‌آبادی در پایان به چشم‌انداز بازار اشاره کرد و گفت: کسی نمی‌تواند آینده را پیش‌بینی کند؛ چرا‌که بازار سرمایه اصولا بازار همراه با ریسک است بنابراین گاهی هم روند صعودی را طی می‌کند و گاهی دچار افت می‌شود؛ اما این شرایط هیچ‌کدام ثابت نیستند. وی ادامه داد: با وجود نوسانات، این بازار با دید بلندمدت جزو بهترین بازارهای کشور بوده و از آنجا که رشد بورس به تحولاتی که در آینده در صنعت و تولید کشور اتفاق می‌افتد بستگی دارد می‌توان گفت با توجه به برنامه‌هایی که دولت برای خروج از رکود دارد انتظار می‌رود شرایط بورس نسبت به گذشته بهتر شود.