تصمیم درست «شورا»، بورس را نجات داد
گروه بورس- همایون دارابی: بورس اوراق بهادار تهران هفته گذشته همچنان با روند منفی و محدودیت‌های غیر‌عادی مواجه بود که در نهایت به کاهش بیش از 3/2 درصدی شاخص کل منجر شد.
در هفته گذشته معامله‌گران همچنان شاهد اجرای دستورالعمل عجیب محدودیت فروش بودند که این امر تاثیرات منفی شدیدی را بر بازار گذاشته و عملا روند خرید و فروش‌های بازار سهام و نقدینگی سهام را از میان برده بود. محدود ساختن معامله‌گران به فروش ۵۰ تا ۱۰۰هزار سهم- یا معادل ۲ درصد حجم مبنا-موجب خروج معامله‌گران عمده از بازار شده و ترس از ناتوانی در فروش خریدها را متوقف کرده بود. در این شرایط روز دوشنبه شورای بورس در اقدامی قابل تقدیر تصمیم اتخاذ شده را لغو کرد تا بازار پس از یک دوره سه هفتگی از نگرانی و اضطرار به شرایط مکانیزم عرضه و تقاضا بازگردد. در خلال سه هفته گذشته لغو محدودیت‌های فروش از جمله درخواست‌های فعالان حقیقی و حقوقی از سازمان بورس بود که سرانجام از امروز این امر صورت خواهد گرفت. روز چهارشنبه دکتر حسن قالیباف‌‌اصل مدیرعامل بورس اوراق بهادار تهران گفت: با توجه به مقطعی بودن ضوابط جدید و پدیدار شدن نشانه‌هایی از متعادل شدن بازار با هماهنگی انجام شده با سازمان بورس و اوراق بهادار، ضوابط معاملاتی اجرا شده مورخ ۲۶/۱۱/۹۲ از روز شنبه مورخ ۲۴/۱۲/۹۲ لغو شده و کلیه شرایط معاملاتی به قبل از اجرای این مقررات بر‌می‌گردد.
در همین حال اکثر فعالان بازار خواستار آن هستند که با توجه به سکوت عجیب شرکت بورس در مدت اجرای این طرح، باردیگر جایگاه اجرایی شرکت‌های عملیاتی بورس مورد باز‌نگری قرار گیرد. از دیدگاه کارشناسان لازم است شورای بورس در آینده نزدیک محدوده نظارتی و عملیاتی بازار سرمایه را مورد توجه قرار دهد. شرکت‌های عملیاتی بورس ازجمله شرکت بورس، فرابورس و بورس کالا و انرژی به دلیل برخورداری از هیات مدیره و مدیران انتخاب شده توسط فعالان هر بازار حساسیت بیشتری نسبت به شرایط کلی بازار داشته و می‌توانند تصمیم‌های مناسب‌تری را در شرایط متفاوت بازار سرمایه اتخاذ کنند. در همین رابطه مدیر نظارت بر بورس‌ها و بازارهای سازمان بورس و اوراق بهادار با اشاره به مصوبه هیات مدیره سازمان بورس درخصوص لغو ضوابط معاملاتی مربوط به سقف فروش، بروز نشانه‌های تعادل و ثبات در بازار سرمایه و افزایش سطح مشارکت سهامداران بزرگ در بازار را مهم‌ترین عوامل این تصمیم عنوان کرد.
تکانه‌های اقتصاد کلان برای بورس
در کنار تحولات درون بازار سرمایه معامله‌گران با تغییرات اساسی در حوزه اقتصاد کلان مواجهند که همین امر نیز تاثیرات مهمی را بر بازار به همراه آورده است. در مهم‌ترین تغییرات تلاش دولت برای مهار تورم از طریق اتخاذ سیاست انقباضی موضوعی است که آثار قابل توجهی بر بازار خواهد داشت. مهار رشد پایه پولی و افزایش بی‌سابقه نرخ بهره که در قالب اوراق بانک مرکزی و رقابت منفی بانک‌ها صورت گرفته و در همین حال تلاش برای مهار کسری بودجه دولت از طریق افزایش مالیات‌ها و اجرای طرح هدفمندی موجب شده تا تورم رو به کاهش بگذارد، اما این کاهش تورم تاثیرات منفی را بر بخش تولید خواهد داشت. در این شرایط تاثیر منفی سیاست انقباضی و رشد نرخ بهره موجب می‌شود تا نسبت P/E در بازار رو‌ به کاهش بگذارد. همچنین بنگاه‌های اقتصادی که به تازگی از شوک رشد ارز خارج شده‌اند با شوک جدید اجرای مرحله هدفمندی یارانه‌ها و بهره بانکی تسهیلات که اینک به بیش از ۲۸تا ۳۰درصد رسیده است روبه‌رو خواهند شد که همین امر نگرانی جدی را در مورد کاهش تولیدات صنعتی در سال آینده به وجود می‌آورد، چرا‌که در شرایط کنونی یافتن فعالیت اقتصادی که سود تسهیلات بانکی را با ریسک‌های تولید از جمله تعزیرات، بیمه و تامین اجتماعی، پرداخت دستمزد و مالیات پوشش بدهد بسیار سخت است؛ امری که روی دیگر سکه مهار تورم بوده و به تعمیق شدیدتر رکود کنونی منجر خواهد شد. در همین رابطه رئیس‌جمهور گفت: به مردم وعده دادیم در سال آینده تورم را به ۲۵ درصد برسانیم که البته پیش‌بینی‌های برخی از اقتصاددانان ما این است که تورم از این رقم نیز پایین‌تر خواهد آمد.
در عین حال بررسی آمارهای منتشرشده از سوی بانک مرکزی نشان می‌دهد با وجود رشد ۷/۲۱ درصدی نقدینگی در ۱۰ ماه نخست سال‌جاری، حجم پایه پولی در این مدت تنها به‌میزان ۱/۲ درصد افزایش یافته و قسمت عمده رشد نقدینگی، از رشد ۶/۱۹ درصدی ضریب فزاینده پولی در این مدت حاصل شده است. این موضوع برخلاف رویه سال‌های پیش است که عامل اصلی رشد نقدینگی، رشد اجزای پایه پولی (عمدتا بدهی دولت به بانک مرکزی و بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی) بود.
همچنین بررسی‎های انجام‌شده نشان می‌دهد برای تحقق نرخ هدف‌گذاری شده ۲۵ درصدی نقدینگی در پایان سال‌ جاری، این متغیر در دو ماه پایانی سال نباید بیش از ۱۵ هزار میلیارد تومان افزایش پیدا کند، اما با توجه به روال معمول سال‌های گذشته که رشد نقدینگی پایان سال بیشتر از ماه‌های دیگر سال صورت می‌گرفت، احتمالا هدف‌گذاری رشد ۲۵ درصدی نقدینگی در سال ۱۳۹۲، محقق نخواهد شد.
تازه‌ترین آمارهای منتشرشده از سوی بانک مرکزی بیانگر آن است که حجم نقدینگی تا پایان دی ماه سال‌جاری، به رقمی در حدود ۶/۵۶۰ هزار میلیارد تومان رسیده است. در پایان این بازه، میزان پایه پولی نیز به حدود ۶/۹۹ هزار میلیارد تومان رسیده است. مقایسه آمار اخیر از متغیرهای پولی با مقادیر پیشین نشان می‌دهد که رشد نقدینگی در این بازه، بیشتر از طریق رشد پایه پولی رخ داده است. حجم نقدینگی در پایان سال گذشته (اسفند ۱۳۹۱)، به‌میزان ۷/۴۶۰ هزار میلیارد تومان گزارش شده بود؛ بنابراین در ۱۰ ماه نخست سال‌جاری، تقریبا ۱۰۰ هزار میلیارد تومان به نقدینگی موجود در اقتصاد کشور، اضافه شده است.
در همین حال رقابت منفی بانک‌ها در مورد پرداخت سود بانکی بیشتر به سپرده‌ها که در برخی بانک‌ها به ۲۵ درصد رسیده است موجب نگرانی از رشد بی‌ضابطه هزینه تامین سپرده در بانک‌ها شده است.
نگرانی‌های فزاینده در بازارهای جهانی
در بازارهای جهانی نگرانی از وضعیت اقتصادی چین موجب کاهش شدید بهای مواد خام شده است. به دنبال افت بهای سنگ‌آهن بهای فلزات نیز در حال کاهش است و در مقابل بهای طلا در حال افزایش است. رویترز درباره دلایل روند رشد صعودی بهای طلا نوشت، بهای طلا روز چهارشنبه با ۶ درصد رشد به ۱۳۷۵ دلار رسید که بالاترین سطح طی ۴ ماه گذشته را تجربه کرده است و در روزهای پنج‌شنبه و جمعه هم به رشد خود ادامه داد. این در حالی است که شاخص سهام بازارهای بین‌المللی روند معکوسی را به نمایش گذاشته است. کاهش شاخص سهام به‌دلیل نگرانی سرمایه‌گذاران نسبت به کاهش رشد اقتصادی جهان، بحران اوکراین و کاهش رشد اقتصادی چین رخ داده است. در بازار جهانی فلزات بهای مس به کمترین حد خود در ۴ ماهه گذشته رسیده است. بهای مس به ۶هزار و ۴۹۵دلار رسید. بهای سه فلز آلومینیوم، روی و سرب نیز در پایان هفته به ترتیب یک هزار و ۷۰۳دلار، یک‌هزار و ۹۹۳دلار و ۲هزار و ۸دلار بود. در همین حال نگرانی در مورد احتمال کاهش بهای نفت در صورت پایان بحران کریمه نیز وجود دارد. چین به عنوان مصرف‌کننده عمده مواد خام در صورت ورود به دوره رکود و افت اقتصادی تاثیرات مهمی را بر اقتصاد مواد خام خواهد گذاشت.
در بازار چه خبر بود؟
بازار روز چهارشنبه بازار متعادلی بود که در آن انتشار خبر حذف محدودیت‌های معاملاتی از روز شنبه موجب بهبود شرایط معاملات شد و شاخص بدون تجربه افت خاصی در محدوده صفر نوسان کرد. در بازار روز چهارشنبه همچنین نزدیکی پایان سال و باقی ماندن ۴ روز کاری تا پایان سال ۹۲ موجب تاثیر‌گذاری بر روند معاملات شده است. جابه‌جا‌یی‌های بلوکی میان فعالان عمده بازار یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های این روزهای بازار است؛ به گونه‌ای که از ۲۸۲میلیارد تومان معاملات روز چهارشنبه ۱۶۵میلیارد تومان سهم معاملات بلوکی میان سهامداران عمده بود که بخش عمده آن برای شناسایی سود صورت گرفته است. در همین حال با فرا رسیدن روزهای پایانی سال معامله‌گران شاهد افت عرضه‌ها خواهند بود، چرا‌که عرضه کنندگان سهام از روز یکشنبه دیگر قادر به دریافت وجه فروش در سال ۹۲ نخواهند بود.
عرضه‌های اولیه و بوک بیلدینگ
روز چهارشنبه بازار سهام شاهد عرضه سهام دو شرکت کوچک کی بی سی و اعتلای البرز بود. این در شرایطی است که امروز نیز یک شرکت زیر‌مجموعه صنعتی مینو به روی تابلوی فرابورس خواهد رفت. در همین حال شنیده‌ها حاکی از آن است که عرضه‌های صورت گرفته عملا آخرین عرضه‌ها به روش حراج و کشف قیمت است و بازار سرمایه در حال آماده‌سازی خود برای عرضه براساس روش «ثبت پیش درخواست» یا بوک بیلدینگ است. احتمالا عرضه اوراق جدید شرکت پتروریگ - که نخستین عرضه اوراق با کسر قیمت عرضه خواهد شد- و همچنین عرضه نفت سپاهان با این روش صورت خواهد گرفت.
در همین حال در گروه دارویی عرضه سهام کی‌بی‌سی می‌تواند تا ۱۰ تومان روی سود هر سهم گروه سبحان و عرضه اعتلا تا ۳۰ ریال روی سرمایه‌گذاری البرز تاثیر داشته باشد. در گروه دارویی اسوه امروز شاهد توقف نماد برای افزایش سرمایه خواهد بود.
در گروه پتروشیمی خبرهای اولیه از احتمال پذیرش سهام پتروشیمی برزویه، بزرگ‌ترین تولید‌کننده آروماتیک جهان در فرابورس حکایت دارد. انتظار می‌رود هیات پذیرش فرابورس روز یکشنبه این شرکت عظیم را بپذیرد تا راه برای عرضه شرکت‌های زیرمجموعه هلدینگ خلیج‌فارس در بازار سرمایه باز شود. در همین حال همچنان بحث‌ها در مورد حضور خریدار یا خریداران در عرضه بلوکی روز بیست و هشتم اسفند ماه بلوک ۱۷درصدی هلدینگ خلیج فارس ادامه دارد.
در گروه پالایشگاهی سرانجام پرونده افزایش سرمایه ۶۷۸درصدی پالایشگاه تهران به مرحله اجرایی رسیده و اطلاعات این افزایش سرمایه روی کدال قرار گرفته است. در این گروه افزایش سرمایه پالایشگاه اصفهان به جای ۳۰۰درصد شاهد ۱۴۰درصد از محل اندوخته و انباشته در مجمع بود تا پالایشگاه اصفهان هزار میلیارد تومانی شود.
در گروه خودرویی روز چهارشنبه مجمع افزایش سرمایه ایران خودرو با تصویب افزایش سرمایه این شرکت برگزار شد تا این شرکت نیز به سرمایه هزار و ۲۰۰ میلیارد تومان برسد. در این گروه ایران‌خودرو روز چهارشنبه با رشد قیمت در بازگشایی مواجه شد و ایران خودرو دیزل ۹۹۲ ریال زیان برای سال ۹۳ اعلام کرد.
در گروه فلزی مجمع فوق‌العاده کالسیمین افزایش سرمایه ۱۱۲ درصدی این شرکت را تصویب کرد. این شرکت برای سال ۹۳ نیز ۴۸۲ریال سود اعلام کرده است. در این گروه ملی مس نیز حسابرسی سود سال ۹۳خود را به میزان ۱۳ریال افزایش داده است. در گروه غذایی چهارشنبه توسعه صنایع بهشهر با صف خرید همراه بود. در این گروه امروز صنایع غذایی مینو شرق با سود هر سهم ۶۶۸ریال برای سال ۹۳ اعلام کرده است.
در گروه هلدینگ امروز سرمایه‌گذاری غدیر برای برگزاری مجمع سالانه متوقف خواهد
شد. در گروه تجهیزات مپنا سرانجام گزارش پیش‌بینی خود را منتشر کرد تا امروز بازار احتمالا شاهد بازگشایی این نماد باشد. مپنا سود سال ۹۲خود را با افزایش ۷درصدی به ۵۳۰ریال رساند و سود سال ۹۳ را نیز با ۵درصد کاهش ۵۰۱ریال اعلام کرد.
در گروه واسطه‌گری مالی، مجمع سرمایه‌گذاری صنعت و معدن، به تقسیم ۴۵۰ریال از یک هزار و ۱۵۲ریال سود رای داد. بقیه سود برای افزایش سرمایه کنار گذاشته شد. سرمایه‌گذاری ملی نیز با تقسیم ۳۳۰ریال سود از ۶۰۶ریال سود محقق‌شده افزایش سرمایه‌ای ۱۰۰درصدی را در دستور کار قرار داد.
در مجموع بازار روز چهارشنبه بازار متعادلی بود که بدون نوسان خاص شاخص، با ارزش معاملات در کل معادل ۳۷۹میلیارد تومان در بورس و فرابورس شرایط عادی داشت، با این کارنامه در کل هفته ارزش معاملات با افت ۲/۵۲درصدی به هزار و ۳۰۰میلیارد تومان رسید. شمار خریداران نیز با ۸/۱۲ درصد کاهش به ۶۹هزار و ۴۱۰ خریدار رسید و در نهایت شاخص نیز با افت ۳۸/۲ درصدی در هفته گذشته باعث شد که بازدهی بازار به ۱۰۱درصد عقب‌نشینی کند.