مهدی حاجی‌وند

«باشگاه راه‌آهن خصوصی شد»؛ خبری که با انتشار خود در ۱۹ تیرماه سال گذشته به قول و قرارهای فراوان درباره خصوصی‌سازی فوتبال ایرانی واقعیت داد. پیش‌تر هیات واگذاری در سوم اردیبهشت سال ۹۰ با عرضه ۱۰۰ درصد سهام باشگاه راه‌آهن از طریق فرابورس به عنوان آغازگر واگذاری باشگاه‌های فوتبال در کشور موافقت کرد. مصوبه‌ای که به سازمان خصوصی‌سازی اجازه می‌داد تا موسسه فرهنگی ورزشی راه‌آهن را به عنوان صف شکن خصوصی‌سازی فوتبال در ایران به بخش خصوصی واگذار کند. آگهی واگذاری سهام این باشگاه اعلان رسمی شد تا ۱۰۰ درصد سهام موسسه فرهنگی ورزشی راه‌آهن (پس از کسر ۵ درصد سهام ترجیحی) به ارزش کل پایه ۵۹ میلیارد و ۱۸۰ میلیون و ۳۵۹ هزار و ۳۱۶ ریال به وکالت از سوی شرکت مادر تخصصی راه‌آهن ج.ا.ایران (به عنوان مالک ۱۰۰ درصد سهام این موسسه)در مزایده ۱۸ اردیبهشت از بدنه دولت جدا شود؛ اما این عرضه به دلیل بررسی مسائل‌ حقوقی نحوه واگذاری از طریق فرابورس انجام نشد.

اساسنامه باشگاه راه‌آهن به صورت موسسه فرهنگی ورزشی بود و به صورت شرکت سهامی نبود. بنابراین نمی توانست اوراق بهادار آن در فرابورس مورد معامله قرار گیرد و تصویب اصلاح اساسنامه موسسه فرهنگی ورزشی راه‌آهن در جلسه ۷ خرداد هیات واگذاری، به عنوان راه حل نهایی حل مشکل واگذاری سهام این باشگاه در فرابورس مطرح شد. با تغییر شخصیت حقوقی موسسه به شرکت سهامی در مجمع فوق‌العاده این باشگاه و نیز اصلاح اساسنامه در اداره ثبت شرکتها، سهامی بودن باشگاه راه‌آهن به ثبت رسید.

با انتشار دومین آگهی، اجازه واگذاری ۱۰۰ درصد سهام شرکت فرهنگی ورزشی راه‌آهن صادر شد که به‌دلیل نبود خریدار، آغاز خصوصی‌سازی باشگاه‌های فوتبال ایرانی ناکام ماند. باشگاهی که در رقابتهای دهمین دوره لیگ برتر فوتبال کشور فانوس به دست بود و برگه زیاندهی چند میلیارد تومانی را نیز در جیب داشت.

سرانجام در ۱۱ تیر توسط هیات واگذاری تصمیم دوباره‌ای گرفته شد تا ۱۰۰ درصد سهام شرکت فرهنگی ورزشی راه‌آهن این بار در ۱۹ تیر واگذار شود. در اعلان جدید ارزش پایه هر سهم از ۵۹ میلیون و ۱۸۰ هزار و ۳۵۹ ریال به ۴۱ میلیون و ۵۰۰ هزار ریال؛ ارزش کل پایه سهام قابل واگذاری از ۵۹ میلیارد و ۱۸۰ میلیون و ۳۵۹ هزار و ۳۱۶ ریال به ۴۱ میلیارد و ۵۰۰ میلیون ریال(کاهش ۸/۱ میلیارد تومانی) و مبلغ سپرده شرکت در مزایده هم از یک میلیارد و ۷۷۵ میلیون و ۴۱۰ هزار و ۷۸۰ ریال به یک میلیارد و ۳۴۵ میلیون ریال کاهش یافت. شرایط آسان تری هم برای جذب خریدار در نظر گرفته شد؛ از جمله این که حداقل درصد پیش پرداخت نقدی از ۲۰ درصد به ۱۵ درصد کاهش و مدت زمان پرداخت اقساط از ۳ به ۵ سال افزایش داده شد تا خریداران پس از خرید این میزان سهام حداکثر ۲۰ روز کاری نسبت به پرداخت ثمن نقدی معامله اقدام کنند. سرانجام در ۱۹ تیرماه سال ۹۰، با عرضه ۱۰۰ درصد سهام باشگاه فرهنگی ورزشی راه‌آهن در فرابورس به ارزش ۴۱میلیارد و ۵۰۰ میلیون ریال، نخستین باشگاه ورزشی در بازار سرمایه واگذار شد. عرضه‌ای که برای آن تنها یک خریدار وارد رقابت شد و بدون رقابت توانست سهام این شرکت را خریداری کند تا باشگاه فرهنگی ورزشی راه‌آهن زیر پرچم بخش خصوصی در یازدهمین دوره لیگ برتر حضور یابد. حضوری که مدیریت بخش خصوصی نیز تاثیری در حرکت این باشگاه غیردولتی نداشت و راه‌آهن عنوانی بهتر از یازدهم در جدول یازدهمین دوره این رقابتها پیدا نکرد. به تازگی هم مالکان این باشگاه، امتیاز راه‌آهن را به یک شرکت هواپیمایی فروخته‌اند تا توپ خصوصی‌سازی فوتبال این بار در باند فرودگاه سرگردان باشد. ... حالا، توقف قطار خصوصی‌سازی در ایستگاه راه‌آهن یک ساله شده است و از واگذاری سهام پرسپولیس و استقلال چیزی جز وعده و وعید به گوش نمی رسد؛ گاهی قرار است سهام سرخابی قطعا در سال ۹۰ واگذار شود و گاهی برند سرخابی ارزش‌گذاری می‌شود، گاهی از احتمال واگذاری سرخابی در نیمه اول سال ۹۱ خبر داده می‌شود و گاهی هم تا پایان سال ۹۳.

تازگی‌ها هم مدیرعامل باشگاه پرسپولیس بدون اطلاع و توجه به ابتدایی‌ترین شرایط و نکات عرضه و واگذاری شرکت‌ها، از آمادگی همه شرایط این تیم برای واگذاری خبر داده است و خواسته تا وزیر اقتصاد اقدام کند. یک مقام مسوول هم از بررسی اساسنامه دو باشگاه پرسپولیس و استقلال در هیات واگذاری خبر داده است و گفته: واگذاری سهام این دو باشگاه منوط به دریافت نظر مکتوب وزیر ورزش است.

از طرف دیگر هم معاون حقوقی، امور مجلس و امور استان‌های وزارت ورزش و جوانان از واگذاری دو باشگاه استقلال و پرسپولیس تا پایان سال ۹۲ به طور کامل به بخش خصوصی خبر داده است. این در حالی است که وزیران دولت دهم در جلسه مورخ ۶ مهر ۱۳۹۰ و به استناد اصل ۱۳۸ قانون اساسی و با توجه به تشکیل وزارت ورزش و جوانان و ضرورت حفظ سهم بخش دولتی در ورزش، سهام دو باشگاه فرهنگی ورزشی پرسپولیس و استقلال را از گروه یک بنگاه‌ها و فعالیت‌های اقتصادی موضوع ماده ۲ قانون اجرای سیاست‌های کلی اصل ۴۴ قانون اساسی به گروه ۲ منتقل کردند تا به جای واگذاری ۱۰۰ درصد سهام این باشگاه‌ها، ۲۰ درصد از سهامشان در اختیار دولت باقی بماند و ۸۰ درصد باقیمانده را به بخش‌های خصوصی، تعاونی و عمومی غیردولتی واگذار کند آن هم تا پایان سال ۹۳.در این که خصوصی‌سازی این دو تیم پرطرفدار وطنی از حساسیت‌های مالی و اجتماعی خاصی برخوردار است و پیش شرط‌ها و پیش نیازهایی دارد که با توجه به وضعیت کنونی دست‌نیافتنی است، شکی نیست اما می‌شود از وعده واگذاری سهام این دو تیم در جهت منافع شخصی و گروهی استفاده نکرد.

وعده خصوصی‌سازی فوتبال ایرانی در حالی تنها دهان به دهان می‌چرخد که باشگاهی چون منچستر در حال تحقق رویای واگذاری ۲۵ تا ۳۰ درصد سهام خود (بالغ بر ۲ میلیارد پوند) در بورس سنگاپور و ۱۰۰ میلیون دلار از سهام خود در بازار سهام نیویورک است و ما همچنان ... . با این شرایط واگذاری سهام دو تیم سرخابی دست‌کم در نیمه اول و حتی تا پایان سال ۹۱ دور از ذهن به‌نظر می‌رسد و توقف قطار خصوصی‌سازی فوتبال در ایستگاه راه‌آهن بیشتر از یک سال به طول خواهد انجامید.