روایت داخلی و خارجی از کارنامه بورس

دنیای اقتصاد- بورس اوراق بهادار نخستین هفته کاری خود در سال ۸۹ را با ثبت ۳/۴۰۸ واحد رشد شاخص و رقم زدن ۲۵/۳درصد بازدهی برای سهامداران آغاز کرد. اگر چه معامله‌گران با توجه به عدم حضور بخشی از فعالان بازار با جهش حجم معاملات بازار مواجه نشدند اما همین حضور کم تعداد معامله‌گران مانع از رشد بازار نشد. کارشناسان در تجزیه و تحلیل دلایل رشد بازار و احتمال تداوم آن در هفته‌های آتی برخی از عوامل را مورد توجه قرار می‌دهند. جنب پل حافظ

آغاز خیره‌کننده بورس

گروه بورس- همایون دارابی: بورس اوراق بهادار نخستین هفته کاری خود در سال ۸۹ را با ثبت ۳/۴۰۸ واحد رشد شاخص و رقم زدن ۲۵/۳درصد بازدهی برای سهامداران آغاز کرد.

اگر چه معامله‌گران با توجه به عدم حضور بخشی از فعالان بازار با جهش حجم معاملات بازار مواجه نشدند، اما همین حضور کم تعداد معامله‌گران مانع از رشد بازار نشد. کارشناسان در تجزیه و تحلیل دلایل رشد بازار و احتمال تداوم آن در هفته‌های آتی برخی از عوامل را مورد توجه قرار می‌دهند. در مسائل کلان موثر بر بازار، سخنان رهبر معظم انقلاب در حرم مطهر ثامن‌الحجج(ع) بازتاب گسترده‌ای در محافل اقتصادی کشور داشت. ایشان در این سخنان خاطرنشان کردند: «می‌شود پول را، درآمد را سرمایه‌گذارى کرد. امروز وسایل این کار فراهم است. با فعال شدن بورس‌هایى که در کشور هست، می‌توان سرمایه‌گذارى کرد. همه می‌توانند آنچه را که دارند، در سرمایه‌گذارى‌ها دخالت بدهند.» ایشان در جریان بازدید از طرح موتور ملی و صنعت خودرو‌سازی نیز فرمودند: «فراوانى و ارزانى چیز خیلى خوبى است، اما از آن مهم‌تر و بهتر، رشد صنعت داخلى است؛ قوام‌گرفتن صنعت داخلى است. این درست نیست که ما به دلایل گوناگونى که غالبا هم دلایل واهى است، دروازه را به روى واردات باز کنیم. من بارها به مسوولان - مسوولان گوناگون در بخش‌هاى مختلف دولتى - گفتم: اگر فلسفه‌ شما، منطق شما براى افزایش واردات و تسهیل وارداتِ ساخته‌هاى صنعتى این است که می‌گویید کیفیت مصنوعات داخلى باید بالا برود، خب فشار را روى این بخش بگذارید. سیاست‌هایى وجود دارد که می‌شود وادار کرد، مجبور کرد تولیدکننده‌ داخلى را به اینکه کیفیت را ارتقا بدهد. بدترین گزینه براى بالا بردن کیفیت داخلى این است که ما راه را براى مصنوعات خارجى باز کنیم؛ این، بدترین گزینه است. گزینه‌هاى بهترى وجود دارد براى اینکه ما کیفیت را بالا ببریم.»

بیان این سخنان از سوی مقام معظم رهبری در کنار نام‌گذاری سال ۸۹ به عنوان کار و همت مضاعف سبب شده است که کارشناسان اولویت مسائل اقتصادی را در سال جاری مورد تاکید قرار دهند که این امر می‌تواند زمینه‌ساز توجه بیشتر به بخش اقتصاد کشور باشد. در مسائل سیاسی البته باید مساله پرونده هسته‌ای و ادامه چانه‌زنی‌های ‌گروه ۱+۵ برای صدور قطعنامه جدید را نیز مد نظر داشت. در این زمینه مسافرت جلیلی دبیر شورای امنیت ملی به چین مهم‌ترین تحول روزهای اخیر به شمار می‌رود.

در کنار این حمایت‌های معنوی برخی از تحولات اقتصادی نیز در اوج گیری بازار موثر بوده است. عدم تحرک در بازارهای موازی نظیر بازار مسکن که برخی از کارشناسان انتظار تحرک در آن را برای ابتدای سال ۸۹ داشتند در کنار تداوم رکود دیگر بازارهای موازی نظیر طلا و ارز سبب شده است تا جریان ملموسی از نقدینگی که در سه ماهه پایانی سال ۸۸ به سوی بازار به حرکت درآمده بود، همچنان ادامه یابد. در این میان کارشناسان وزن قابل‌ملاحظه‌ای را برای فعالیت صندوق‌های سرمایه‌گذاری برای جذب نقدینگی به بورس قائل هستند. این صندوق‌ها با ثبت بازدهی‌های مناسب که دامنه‌ای از ۸۵درصد تا ۱۹‌درصد را ثبت کرده‌اند توانسته‌اند به جذب نقدینگی به بازار کمک کنند. هر چند نحوه عملکرد این صندوق‌ها، موجب نگرانی برخی از کارشناسان شده است و لزوم سخت‌گیری بیشتری در مورد تمایلات سفته‌بازانه این صندوق‌ها و مهار ریسک تبدیل صندوق‌ها به صندوق‌های باریسک بالا وجود دارد، اما این صندوق‌ها توانسته‌اند با سرعت بخشی به معاملات، به سطح نقدینگی و نقد شوندگی بازار کمک کنند. در این میان انتقال برخی منابع شرکت‌های سرمایه‌گذاری به صندوق‌های مشاع شرکت‌های کارگزاری نیز نشاندهنده توفیق این ابزار در بازار سرمایه است. این توفیق البته زمینه‌ توسعه این صندوق‌های جدید خارج از شرکت‌های کارگزاری و ایجاد شرکت‌های مستقل اداره صندوق‌ها را براساس لایحه توسعه ابزارها فراهم ساخته است. در همین حال هر چند لایحه بودجه سال ۸۹ توسط ریاست محترم جمهور برای اجرا ابلاغ شده است، اما همچنان بازار در مورد نحوه اجرای بندهای مربوط به طرح هدفمند کردن یارانه‌های با ابهام روبه‌رو است. این امر به ویژه در دو بخش بهای حامل‌های انرژی و همچنین نحوه محاسبه تخفیفات مورد تصویب برای صنایعی نظیر واحدهای پتروشیمی همچنان بازار را با ناپایداری مواجه کرده است.

در همین حال رشد بازارهای جهانی و تقویت نرخ مواد خام از جمله نفت خام سبب ایجاد جو مثبت در بازار سهام شده است. در مهم‌ترین تحول، رشد شتاب دار بهای فولاد و سنگ‌آهن توجه بازار را جلب کرده است. بهای بیلت فولادی در بورس فلزات لندن در بازارهای مدیترانه و جنوب شرق آسیا به ترتیب به ۵۵۰ و ۵۹۰‌دلار در هر تن رسیده است. این در شرایطی است که در آخرین هفته سال ۸۸ بهای ورق مبارکه در حد متوسط ۵۷۰ تا ۵۸۹‌تومان در هر کیلو مورد معامله قرار‌گرفته بود که اینک بهای بیلت خام از این رقم نیز فراتر رفته است. در شرایطی که در سال ۸۸ تلاش‌هایی برای کنترل رشد بهای فولاد صورت‌ گرفت؛ اما با رشد بازار‌های جهانی انتظار می‌رود اولین عرضه‌های شرکت‌های فولادی در بورس کالایی، عرضه‌های توفانی باشد. در صحنه بین‌الملل نیز اگر چه شاخص بالتیک با افت به ۲هزار و ۹۹۸واحد تا حدودی از رشد بیشتر بهای فولاد جلوگیری کرده است؛ اما در مورد سنگ‌آهن این امر فرصتی را برای کسب سود بیشتر تولیدکنندگان سنگ‌آهن فراهم کرده است. بهای سنگ‌آهن با کیفیت بالا در بازار چین برای سنگ‌آهن استرالیا به صورت سیف چین ۱۵۸‌دلار در هرتن، سنگ‌آهن برزیل ۱۶۸تا ۱۷۷دلار و سنگ‌آهن ۶۳درصد هند به قیمت ۱۶۰-۱۶۳دلار در هر تن معامله شده است که این امر رشد ملموسی را نسبت به سال ۸۸ شاهد است. در بازار محصولات فلزی بهای مس در حد ۷۷۰۰دلار در هر تن رقم خورده است، اما رشد قیمت‌ها برای دو فلز آلومینیوم و روی چندان قابل‌ملاحظه نبوده است. برخی از منابع از وجود ظرفیت‌های سنگین تولیدی در بخش روی خبر می‌دهد که می‌تواند مانع از رشد جهشی قیمت باشد. در بازار محصولات پتروشیمی تغییر قابل‌ملاحظه‌ای البته در دو هفته اخیر به جز افت بهای متانول به چشم نخورده است.

در تحول مرتبط با بازار، مهم‌ترین موضوع انتظار معامله‌گران برای راه‌اندازی قراردادهای آتی سهام است که در پیش‌بینی بودجه سال ۸۹ شرکت بورس اوراق بهادار پیش‌بینی شده است. براساس این برنامه نمادهایی شامل سایپا، بانک پارسیان، فولاد مبارکه، ملی مس و صدرا مشمول قراردادهای آتی خواهند بود امری که به معنای ایجاد بازاری دو طرفه‌ در این نمادها خواهد بود.

در کنار این مساله معامله‌گران در انتظار تحولات در فرابورس هستند جایی که انتظار می‌رود عرضه‌های پرشماری در سال جاری در ۴بازار این بورس انجام شود. در همین حال در بازار شایعاتی در مورد عرضه‌های اولیه وجود دارد. کارشناسان بازار همچنین در خلال چند هفته اخیر معاملات به نشانه‌هایی از بروز تقسیم‌بندی بازار به دو بخش شرکت‌های بزرگ و شرکت‌های کوچک و متوسط و بروز رفتارهای ویژه معامله‌گران در هریک از این دو بخش مواجه اند. وجود Large and small cap در بیشتر بورس‌ها شرایطی را به بازار تحمیل خواهد کرد.

در بازار چه خبر بود؟

بازار سهام در نخستین هفته سال ۸۹ حرکتی قابل‌ملاحظه‌ای را به نمایش گذاشت که با پیشروی دو‌گروه معدنی- فلزی و پیمانکاری در ابتدای هفته شروع شده و در پایان هفته نشانه‌هایی از تغییر این صدر نشینی با عقب‌نشینی ‌گروه پیمانکاری و تلاش سه‌گروه بانکی، سرمایه‌گذاری و خودرویی برای کسب صدرنشینی در کنار ‌گروه معدنی- فلزی در بازار رخ داد.

در گروه معدنی- فلزی رشد بهای جهانی فولاد و سنگ‌آهنی به تشکیل صف‌های خرید، سنگین در این‌گروه منجر شد. این صف‌ها که در برخی از روزها با معاملاتی نیز همراه شده، سبب شده است در گروه سنگ‌آهنی ارزش بازار شرکت‌های این‌گروه شامل چادرملو و گل‌گهر به ترتیب به یک‌هزار و ۸۰۷ و یک‌هزار و ۳۷۹‌میلیارد‌تومان برسد که تفاوت ارزش چادرملو و گل‌گهر و همچنین ریسک عدم برخورداری این شرکت‌ها از پروانه بهره‌برداری (که ارزش معدن را قابل تقویم در ارزش دارایی‌های شرکت نمی‌کند) سبب شده است تا کارشناسان بازار با چالش دائمی ارزش بازار و ارزش جایگزینی شرکت‌ها مواجه باشند. در همین حال گل‌گهر با خبر راه‌اندازی رسمی واحد گندله‌سازی این شرکت مواجه است.

همچنین رشد بهای سهام‌گروه معدنی- فلزی به جهش معاملاتی در نمادهای وابسته نظیر سرمایه‌گذاری‌های معادن و فلزات و امید منجر شد؛ به گونه‌ای که سرمایه‌گذاری امید که در اردیبهشت ماه با برگزاری مجمع سالانه خود مواجه خواهد شد بارها تشکیل و فرو ریختن صف خرید را شاهد بود.

در گروه واسطه‌گری مالی رشد ۵۰‌درصدی بازار در سال ۸۸ و حرکت اولیه بازار در سال ۸۹ امیدهایی را برای شرکت‌های سرمایه‌گذاری ایجاد کرده است. برخی از شرکت‌های سرمایه‌گذاری نظیر سرمایه‌گذاری سایپا که در هفته گذشته شاهد توقف نماد بود به مدد رشد بازار سهام با بازگشت سنگین ذخایر کاهش ارزش شرکت مواجه شدند؛ به گونه‌ای که این شرکت نزدیک به ۱۵میلیارد‌تومان بازگشت ذخایر را شاهد است. در همین حال برخی از شرکت‌های سرمایه‌گذاری نظیر سرمایه‌گذاری ملی و سپه نیز در هفته گذشته با تشکیل صف‌های خرید مواجه بودند. از دیدگاه کارشناسان به‌رغم عدم بروز تغییر قیمتی موثر در گروه سیمانی (به عنوان بخش عمده پرتفوی شرکت‌های سرمایه‌گذاری قدیمی بازار)تداوم رشد بازار می‌تواند فرصت عرض اندام را در سال جاری به شرکت‌های سرمایه‌گذاری بدهد. در گروه بانکی عدم تغییر نرخ سود تسهیلات بانکی و حفظ نرخ ۱۲درصد، شرایط باثباتی را در این‌گروه فراهم آورده است. بازگشایی دو نماد بانک کارآفرین و سینا و جهش بیش از ده‌درصدی این دو نماد در هفته گذشته امیدواری‌هایی را برای این‌گروه در سال جاری فراهم کرده است. در این‌گروه شایعاتی در مورد کاهش میزان سپرده قانونی بانک‌ها (در جهت تقویت توان وام دهی بانک‌ها) شنیده می‌شود. در گروه حمل و نقل فروش سهام توکاریل در آخرین مزایده سال ۸۸ سازمان خصوصی‌سازی و خریداری این سهم توسط ساتا مهم‌ترین تحول به شمار می‌رود.

در مجموع بازار در هفته اول سال با رشد مناسب مواجه شد. در کنار بازدهی ۲۵/۳درصدی بازار، شمار خریداران در حدود ۱۳هزار نفر بود که کمتر از متوسط هفته آخر سال بود که نشانه‌ای از عدم حضور برخی از معامله‌گران بوده است. ارزش کل معاملات نیز در هفته گذشته به ۵/۱۱۰میلیارد‌تومان بالغ شد.