شروین شهریاری
پرسش بدون ذکر نام: از سهامداران داروسازی جابر هستم. با توجه به نزدیکی مجمع سالانه از بین نگهداری یا فروش این سهم کدامیک تصمیم مناسب‌تری است؟

پاسخ: تصمیم در مورد سرمایه گذاری در سهام یک شرکت بستگی به استراتژی هر فرد دارد و نمی‌توان توصیه ای را به صورت کلی مطرح کرد.
اما زمان انتشار گزارش حسابرسی شده سالانه معمولا فرصت مناسبی جهت کنکاش در مورد وضعیت یک شرکت از منظر تجزیه و تحلیل صورت‌ها و نسبت‌های مالی است. در ادامه چند نسبت مالی شرکت داروسازی جابربن‌حیان بر اساس آخرین صورت‌های مالی حسابرسی شده (اسفند ۸۶) به عنوان نمونه به اختصار بررسی شده است :
1 - در جدول زیر مقایسه یکی از نسبت‌های نقدینگی «دجابر» در طول چند دوره مالی اخیر را مشاهده می‌کنید:

همان‌طور که از ارقام جدول پیداست، نسبت جاری مطابق اطلاعات آخرین صورت‌های مالی حسابرسی شده، تغییرات کمی‌را نشان می‌دهد. البته نسبت جاری از متوسط صنعت دارو (حدود1) بالاتر قرار گرفته است. سرمایه در گردش نیز در سال مالی گذشته با رشد مناسبی مواجه شده است (از 5/8 به 4/19میلیارد تومان). از این بررسی کوتاه می‌توان نتیجه گرفت که مشکل نقدینگی خاصی در شرکت وجود ندارد.
در بخش دارایی‌های جاری، حجم موجودی‌های شرکت در سال‌های مالی گذشته قابل توجه بوده که این موضوع نشان‌دهنده نگهداری جانب احتیاط از طرف مدیریت می‌باشد ، چون به نظر نمی‌رسد که با توجه به ماهیت صنعت دارو، شرکت با مشکل فروش مواجه باشد. از طرف دیگر مقایسه هم تراز موجودی کالای « دجابر» در قیاس با اکثر شرکت‌های صنعت دارو نشان می‌دهد که حجم بالای موجودی‌های شرکت، بیشتر در ارتباط با مواد اولیه و بسته بندی بوده که اگرچه در برخی موارد می‌تواند از وقفه در تولید جلوگیری کند، اما از سوی دیگر باعث غیرفعال شدن سرمایه مولد و رکود سرمایه شرکت در این بخش می‌شود. البته سهم موجودی مواد و کالا در دارایی‌های جاری در دو سال گذشته به تدریج رو به کاهش گذارده و از ۲۴‌درصد در سال ۸۵ به حدود ۲۰‌درصد در سال ۸۶ رسیده که تغییر تدریجی مناسبی به نظر می‌رسد.
2 - در بخش نسبت‌های عملیاتی، دو نسبت« گردش دارایی ثابت» و« گردش کل دارایی‌ها» را بررسی می‌کنیم.
نسبت گردش دارایی ثابت، میزان استفاده از دارایی‌های ثابت را اندازه گیری می‌کند و نشان می‌دهد که آیا سرمایه گذاری انجام شده در اموال و ماشین‌آلات و تجهیزات، با ارزش محصولات تولیدی شرکت متناسب است یا خیر.
این نسبت از تقسیم درآمد فروش بر خالص دارایی اموال، ماشین‌آلات و تجهیزات محاسبه می‌شود. نسبت گردش دارایی ثابت در مورد «دجابر» در پایان سال 85 برابر 57/9 بوده که در پایان سال 86 به محدوده 6 افت کرده و از متوسط صنعت ( حدود7) پایین تر قرار گرفته است. البته با توجه به بهره‌برداری از طرح افشانه‌های تنفسی این مساله قابل توجیه است.
از سوی دیگر نسبت گردش مجموع دارایی‌ها که از تقسیم فروش بر کل دارایی‌ها به دست می‌آید، می‌تواند نحوه استفاده مولد یا غیرمولد مدیریت از کل دارایی‌های شرکت در راستای ایجاد فروش را نشان دهد. این نسبت در مورد «دجابر» در پایان سال۸۵ برابر ۰۴/۱ و در پایان سال ۸۶ برابر ۰۱/۱ بوده است که در مقایسه با متوسط صنعت (حدود۹/۰) اندکی بالاتر است.
بررسی این نسبت‌های گردش دارایی، نشان دهنده بازدهی مناسب دارایی‌های شرکت در مقایسه با سایر شرکت‌های صنعت دارو می‌باشد. این موضوع می‌تواند ناشی از مستهلک شدن دارایی‌های شرکت یا مدیریت مناسب در ترکیب دارایی‌ها باشد. بررسی روند خالص ارزش دارایی‌ها در مورد دارو سازی جابر فرضیه اول را تایید نمی‌کند و به نظر می‌رسد مدیریت استفاده کارآمدی از دارایی‌های موجود در راستای اهداف اقتصادی شرکت دارد.
۳ - نسبت بدهی به مجموع دارایی‌ها در مورد داروسازی جابربن حیان در چند دوره مالی اخیر در جدول زیر نمایش داده شده است:

مطابق ارقام جدول، روند کاهنده در این نسبت قابل تأمل است. این مساله نشان می‌دهد که «دجابر» از اهرم‌های مالی و استقراض بهره‌برداری می‌کند و سایر یافته‌ها در ترازنامه نیز صحت این مطلب را تایید می‌کند. به عنوان مثال حجم تسهیلات مالی دریافتی شرکت از ۳ میلیارد تومان در سال ۸۴ به ۸/۷ میلیارد تومان در پایان سال۸۵ و به ۴/۱۲ در صورت‌های مالی حسابرسی شده ۸۶ رسیده است که رشد بالایی را نشان می‌دهد.
در اینجا نیز دو فرض می‌تواند مد نظر قرار گیرد: اول آنکه نحوه وصول مطالبات شرکت در قراردادهای فروش دچار تغییراتی شده است و جابر به فروش‌های مدت دار رو آورده است که همین مساله هزینه مالی ناشی از خرید مواد اولیه را بر شرکت تحمیل کرده است. فرض دیگر اینکه شرکت در راستای اجرای طرح نوسازی کارخانه و طرح توسعه افشانه‌های تنفسی، اقدام به بهره برداری از اهرم‌های مالی نموده است.
در صورت اتکا بر فرضیه دوم می‌توان نگرانی درباره نسبت بدهی مذکور را توجیه کرد؛ به ویژه اگر این موضوع در کنار نسبت‌های عملیاتی (که در قسمت‌های قبل بررسی شد) مد نظر قرار گیرد، می‌توان انتظار داشت که مدیریت شرکت قابلیت بهره بر داری مناسب از اهرم‌های مالی را داشته باشد. پس در مجموع باید رشد نسبت بدهی را در ترکیب آن با توانایی «دجابر» در استفاده از دارایی‌ها تحلیل کرد و احتمالا می‌توان انتظار رشد نسبت‌های سودآوری شرکت در بلند مدت را علی‌رغم رشد بدهی داشت.
Shahriary_sh@yahoo.com