به سوی افراط

گروه بورس- همایون دارابی: بازار دادوستد سهام در هفته گذشته به‌رغم تاثیر سنتی ماه محرم روند رو به بهبودی را به نمایش گذاشت هرچند که در برخی از نمادهای وابسته به بازارهای جهانی همچنان روند اصلاح قیمت فرسایشی ادامه دارد. در هفته گذشته بازار سهام در شرایطی شاهد ادامه روند اصلاح قیمت فرسایشی برخی از نمادها بودند که معامله‌گران در انتظار حضور بازارگردان در نمادهای سنگ‌آهنی، تحولات این گروه را دنبال می‌کردند. در این بخش احتمال حضور دکتر قنبری، مدیرعامل بانک سپه در هیات‌مدیره شرکت بورس با اهمیت قابل‌ملاحظه‌ای از سوی کارشناسان بازار دنبال می‌شود. این حضور در صورت رخداد می‌تواند تاثیر موثری بر شرایط نمادهای سنگ‌آهنی و همچنین سرمایه‌گذاری‌های وابسته به جای بگذارد. هرچند در گذشته تجربه معرفی دکتر شافعی از سوی سرمایه‌گذاری غدیر در هیات‌مدیره اولیه با برخی مسائل بروز کرد، اما به نظر می‌رسد این مسائل تکرار نگردد.

با حضور دکتر قنبری ترکیب هیات‌مدیره شرکت بورس می‌تواند پل ارتباطی قوی با بازار پول به‌دست آورد که باید منتظر ماند و دید در این بخش تغییرات مدیریتی چگونه رقم می‌خورد. در مسائل مدیریتی بازار سرمایه، تحولات چند هفته اخیر به ویژه انتقاداتی که نسبت به مدیران بازار صورت گرفته است، نشانه‌های واضحی از خروج منتقدان از تعادل و حرکت به سوی افراط را به نمایش می‌گذارد.

به نظر می‌رسد رکود بازار و افت شاخص سبب شده است که برخی از مسائل شخصی در قالب انتقاداتی مطرح شود که در شرایط کنونی نیز حتی قابل دفاع نمی‌باشد. در هر صورت ساختار هر دوره رکود، معمولا با چنین انتقاداتی همراه است که با پایان دوره رکود عملا فراموش می‌شوند.

از سویی با نزدیک شدن موعد انتقال قدرت در کاخ سفید، مسائل سیاسی به ویژه پرونده هسته‌ای کشورمان می‌تواند به موضوعی مهم در تحولات بازار تبدیل شود.

در داخل کشور نیز مسائل سیاسی مرتبط با انتخابات آتی ریاست جمهوری به صورت مشخص در حال شکل‌گیری است که به سنت همیشگی این تحولات رکود نسبی فعالیت‌ها را در بازار سرمایه به همراه دارد. در این میان آخرین جابه‌جایی‌ها در دولت و سازمان‌های تاثیرگذار بر بورس نیز موضوعی است که قابل توجه است که در این میان شایعات مربوط به تغییرات در تامین اجتماعی از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است.

در کنار تحولات سیاسی، در حوزه اقتصادی در هفته گذشته سرانجام طرح تحول اقتصادی رو‌نمایی شد که با خود بحث‌های فراوانی را به همراه آورد. اعلام فرض‌هایی در تغییر شدید بهای حامل‌های انرژی سبب شد که کارشناسان بازار به ارزیابی شرایط شرکت‌های بورسی در شرایط قیمتی با فرض تحقق یک سوم تغییرات در هر سال نمایند که این بررسی حکایت از احتمال زیان‌دهی اکثر صنایع انرژی‌بر در صورت تحقق این تغییرات قیمتی دارد. در صورتی که اجرای طرح تحول با شرایط جبران زیان‌های وارده به صنایع همراه نشود، تصویب این طرح در مجلس می‌تواند شوک قیمتی را به برخی از نمادهای عمده بازار وارد سازد که باید منتظر ماند و دید مجلس در برخورد با این طرح چه تدبیری خواهد اندیشید. در مرحله نخست به نظر نمی‌رسد مجلس بدون تغییرات اساسی این لایحه را به تصویب برساند، اما در هر حال تهدید فشار این لایحه همچنان بر سر بازار سرمایه خواهد بود. از سویی در کنار مساله طرح تحول اقتصادی کارشناسان بازار دلیل دیگری نیز برای رصد تحولات مجلس شورای اسلامی در چند هفته آتی دارند و آن بحث لایحه بودجه سالانه دولت است. افت بهای نفت و کاهش درآمدهای نفتی کشورمان از محل کاهش بهای فروش و کاهش میزان تولید سبب خواهد شد تا دولت در بودجه سال آینده با شرایط دشواری برای نزدیک ساختن درآمدها و هزینه‌های خود مواجه باشد. در این میان افت درآمد دولت در چند ماه اخیر به تاخیر در پروژه‌های عمرانی و همچنین طلب سنگین پیمانکاران از دولت منجر شده است که این موضوع سبب تعمیق رکود اقتصادی کشور در ماه‌های آتی شود.

در همین شرایط نامشخص بودن نحوه برخورد دولت با بحران جهانی سبب شده است تا آمار نگران‌کننده‌ای در مورد تاثیرات این بحران بر اقتصاد کشور منتشر شود. در این میان فوری‌ترین نگرانی در مورد بخش فولادسازی کشور است جایی که بر اساس برخی آمار منتشره انباشت فولاد در کشور چین در حد ۶۳میلیون تن گزارش شده است سرازیر شدن صادرات در قیمت پایین سبب شده است که علاوه‌بر کاهش احتمال بازگشت بازار آهن، شرکت‌های داخلی با انباشت موجودی مواجه شوند.

این نگرانی که در هفته گذشته در سخنان مدیرعامل ذوب آهن اصفهان بار دیگر تجلی یافت، سبب شده است تا شرکت‌های فولادی در صف اول برخورد با بحران جهانی قرار گیرند که عدم حمایت از این صنایع از طریق تعیین تعرفه‌های مناسب و حتی وعده برای فرارسیدن موج ارزانی، نگرانی کارشناسان را ایجاد کرده است.

با عبور از صنایع فولادی صنایع خودرویی و پتروشیمی دومین صنایع کشور خواهند بود که با بحران جهانی درگیر شده‌اند. هرچند که در این بخش مشکل، تنها کاهش بهای جهانی است و واردات، تهدید فوری به شمار نمی‌رود، اما افت فروش و کاهش درآمد سبب شده است این صنایع نیز خود را در آستانه بحران دریابند.

در صنعت خودرو اعلام برنامه‌های فروش اقساطی خودرو‌های خارجی در کنار افزایش فروش‌های اعتباری خودروسازان داخلی، نشان از بروز مشکل در این صنعت دارد. صنایع پتروشیمی نیز که با افت بهای فروش در بازارهای جهانی مواجهند با فشار بهای تمام شده ناشی از عدم کاهش بهای مواد اولیه از سوی دولت مواجهند.

با توجه به این شرایط بخش واقعی اقتصاد کشور در آستانه درگیری در بحران اقتصادی بین‌المللی منتظر اقدامات واقعی دولت است که عدم توجه دولت به این بخش می‌تواند شرایط بازار سرمایه را برای مدت طولانی با گزارش‌های ناامیدکننده شرکت‌های بورسی مواجه سازد. در سطح بازارهای بین‌المللی، شرایط قیمتی همچنان به نفع تولیدکنندگان مواد خام نیست. البته در این بخش با توجه به تعطیلات ایام کریسمس شرایط قیمتی چندان قابل اتکا نیست و کارشناسان بازار در انتظار پایان تعطیلات هستند تا بازار شکل واقعی خود را بازیابد. در این میان البته قیمت‌های بعد از تعطیلات برای ارزیابی شرایط در سه ماه نخست سال میلادی جدید از اهمیت بالایی برخوردار خواهد بود.

در کنار شرایط اقتصادی در داخل بازار سرمایه تحولات مهمی در حال رقم خوردن است که اعلام انتشار اوراق مشارکت رایان سایپا مهم‌ترین تحول در این بخش است. هرچند که نحوه انتشار این اوراق به‌ویژه نحوه قطعه‌بندی اوراق سبب شده است تا عرضه این اوراق از سوی کارگزاران بورس و در روی تابلو با مشکل مواجه شود و در این بخش به نظر می‌رسد نحوه برداشت بخش بازار اولیه بورس همچنان نسبت به شرایط بازار ثانویه از همخوانی کافی برخوردار نیست، اما به هر حال پس از سال‌های تعطیلی این بخش، بازگشایی مسیر انتشار اوراق مشارکت می‌تواند به نفع بازار سرمایه باشد.

در این میان پرسشی که همچنان باقی است، این است که چرا در شرایط کنونی بازار اوراق مشارکت با هویتی مستقل در بازار و با بهره‌گیری از بستر نرم‌افزار جدید ایجاد نمی‌شود؟ در حالی که کارگزاران بانکی آماده عرضه اوراق مشارکت دولتی (با توجه به معافیت این اوراق از ثبت در نزد سازمان) در بازار ویژه اوراق با حداقل کارمزد هستند، اما تاکنون شرایط برای این امر فراهم نشده است. در گذشته بیان این مساله که اوراق مشارکت در شعب بانک بدون کارمزد بازخرید می‌شوند و پرداخت کارمزد در شبکه کارگزاری موجب عدم اقبال برای خرید و فروش اوراق مشارکت در بورس می‌شود، موجب عدم عرضه اوراق مشارکت در بورس می‌شد که این امر در حال حاضر با توجه به افت هزینه‌های معاملاتی کارگزاران با توجه به توانایی نرم‌افزار، می‌تواند تا حد فوق العاده‌ای کاهش یابد. این امر در صورت همراهی مسوولان بازار می‌تواند به راه‌اندازی بازار اوراق مشارکت به عنوان یک گزینه تنوع بخش به بازار سرمایه منجر شود.در بازار سرمایه همچنین معامله‌گران با پدیده تعجب‌برانگیز افزایش گزارش‌های با مدت زمانی نامتداول هستند. انتشار گزارش‌های ۷ یا ۸ماهه سبب شده است معامله‌گران نتوانند این گزارش‌ها را با شرایط دوره‌های گذشته مقایسه کنند که به نظر می‌رسد این شرایط نیاز به توجه دارد.

در بازار چه خبر بود؟

معامله‌گران به‌رغم فرارسیدن ماه محرم به دلیل کف‌های قیمتی تاریخی برخی از نمادها، شرایط برگشتی را به صورت ناقص به تماشا نشسته‌اند. در این میان اگر چه هفته جاری به دلیل تعطیلی قابل توجه پایان هفته به مناسبت ایام شهادت سیدالشهدا امام حسین (ع) نمی‌توان انتظار تحول چشمگیری را داشت، اما بازار مستعد جمع‌آوری صف‌های فروشی است که قیمت سهام آنها افت چشمگیری را تجربه کرده‌اند.

در این میان حرکت در سه نماد ملی مس، پتروشیمی خارک و پالایشگاه نفت اصفهان نشان از امکان آغاز موج جمع‌آوری صف‌های فروش به ویژه در نمادهای سنگ‌آهنی دارد که افت قیمتی فرسایشی آنها در حال حاضر قیمت آنها را به شرایطی رسانده است که در ۱۴ماه اخیر بی سابقه بوده است. البته بلاتکلیفی مدیریتی در سهامداران عمده نیز در این افت بی‌تاثیر نبوده است.در این میان البته تزریق نقدینگی از سوی سرمایه‌گذاران عمده می‌تواند به بهبود شرایط بازار کمک کند که در این بخش بازار به انتظار طولانی مدت کمک دولتی مانده است، کمکی که آنقدر به طول انجامیده که باورپذیری آن سخت است.

در بازار چهارشنبه معامله‌گران در گروه بانکی به عنوان یکی از فعال‌ترین گروه‌های سهام در هفته گذشته شاهد توقف دو نماد بانک پارسیان برای انتخاب هیات‌مدیره و مالی و اعتباری سینا برای تصویب افزایش سرمایه جهت رسیدن به سطح ۲۰۰میلیارد تومان بودند. این افزایش سرمایه برای تبدیل این موسسه به بانک از اهمیت بالایی برخوردار است، هرچند که اعلام این افزایش سرمایه نیاز به مجوز بورس دارد. در گروه برقی، نمادهای این گروه تحت تاثیر افت بهای مس به عنوان مهم‌ترین عنصر هزینه تمام شده این شرکت‌ها با اقبال نسبی مواجه بودند. تاثیر مبهم افت بهای مس در میان مصرف‌کنندگان سبب شده که مس باهنر نیز با صف خرید همراه شود.

در گروه ساختمانی، سرمایه‌گذاری ساختمان در آستانه برگزاری مجمع با صف خرید همراه شده است.

در نماد مخابرات ایران به نظر می‌رسد این شرکت بازگشایی نماد را در چند هفته آینده شاهد باشد. در این نماد معامله‌گران با سخنان دکتر زارعیان مدیر روابط عمومی این شرکت مواجهند که از رسیدن شمار مشترکان همراه اول به ۳۰میلیون مشترک در دهه فجر امسال خبر داده است.

شرکت آینده همچنین با کاهش بهای سیم کارت اعتباری رقابت در این بخش را تشدید خواهد کرد که انتظار می‌رود این رقابت پس از گذشت دهه محرم تشدید شود.

در گروه سیمانی، برخی شایعات حکایت از احتمال آزادسازی صادرات سیمان دارد. به دنبال برگزاری جشن خود کفایی تولید سیمان، معامله‌گران امید‌وار هستند که شرایط برای آزاد سازی سیمان فراهم شود. صادرات سیمان مهمترین موضوع برای گذار شرکت‌های سیمانی از تاثیرات طرح تحول اقتصادی و همچنین رکود بازار ساختمان است.

در مجموع، بازار سرمایه در هفته گذشته با وضعیت بهتری مواجه شد که این امر در آمار کلان بازار منعکس شده است. تعداد کدهای صادره با ۱۸۰درصد رشد، دفعات معاملات با ۵۰درصد و حجم دادوستدها البته با توجه به معامله سهام عدالت با رشد قابل‌ملاحظه‌ای مواجه شد.میزان معاملات اوراق مشارکت نیز از رقم صفر در دوهفته قبل به ۳۷۰برگه در هفته گذشته رسید. شاخص نیز البته با تاثیر نمادهای مشمول ضوابط رفع گره‌های معاملاتی ۴/ ۱۳۹واحد افت کرد تا بازدهی شاخص از ابتدای امسال ۱۴/۱۴درصد افت کرده‌باشد.