شروین شهریاری
درخواست خواننده‌‌ای از طریق تلفن‌: لطفا بررسی مقایسه‌‌ای از سهام گروه بانکی از لحاظ فعالیت بانکداری ارائه دهید‌.

پاسخ: در هفته گذشته در سه مطلب متوالی وضعیت سه شرکت بانک کار آفرین، بانک اقتصاد نوین و موسسه مالی و اعتباری سینا از لحاظ برخی شاخص‌های فعالیت مورد بررسی و مقایسه قرار گرفت. در ادامه وضعیت این سه شرکت از لحاظ فعالیت واسطه‌گری پولی بررسی شده است. بدیهی است هدف از ارائه این تحلیل اثبات برتری هیچ یک از این شرکت‌‌ها نبوده، بلکه صرفا یک بررسی اولیه و اجمالی در مورد برخی ابعاد فعالیت این سه شرکت انجام شده است.
1 -جذب سپرده: جدول زیر روند فعالیت این سه شرکت در زمینه جذب سپرده را در چند سال گذشته نشان می‌دهد: (ارقام به میلیارد تومان)

همانطور که ارقام جدول فوق نشان می‌دهند، بانک اقتصاد نوین از لحاظ جذب سپرده در موقعیت بهتری نسبت به سایرین قرار داشته به طوری که در یک افق زمانی سه ساله نرخ رشد جذب سپرده ای بیش از 100 درصد به طور میانگین داشته که رکورد قابل توجهی محسوب می‌شود. موسسه مالی و اعتباری سینا در این گروه عملکرد ضعیف‌تری داشته و علت این امر نیز به طور عمده به عدم دریافت مجوز از بانک مرکزی باز می‌گردد که رشد جذب سپرده نسبت به بانک‌ها را آهسته تر کرده است. البته بنا بر اظهارات مدیران در مجمع «وسینا»، این مساله در آینده با توجه به دریافت مجوز رسمی فعالیت از بانک مرکزی با بهبود مواجه خواهد شد.
۲ -اعطای تسهیلات: جدول زیر روند فعالیت این سه شرکت در زمینه اعطای تسهیلات را در چند سال گذشته نشان می‌دهد: (ارقام به میلیارد تومان)

همانطور که ارقام جدول فوق نشان می‌دهند، بانک اقتصاد نوین در زمینه اعطای تسهیلات نیز پیش رو بوده و نرخ رشد میانگین ۱۰۰ درصدی موید این مساله است که حجم تسهیلات اعطایی این شرکت در هر سال نسبت به سال گذشته به طور میانگین دو برابر شده که روندی در خور توجه است. موسسه مالی و اعتباری سینا در این زمینه آهنگ کندتری داشته و روند افزایش حجم تسهیلات به ویژه در سال جاری افت محسوسی را شاهد بوده است. علت این مساله نیز به طور عمده به تامین الزامات در راستای هماهنگ شدن با قوانین بانک مرکزی و تودیع سپرده قانونی به منظور دریافت مجوز رسمی مربوط می‌شود. البته این مساله اثر انقباضی بر رشد حجم تسهیلات و درآمد‌‌های شرکت در سال ۸۷ دارد؛ به عنوان مثال میزان رشد حجم تسهیلات اعطایی در سال ۸۷ نسبت به سال ۸۶، ۱۸‌درصد پیش‌بینی شده است، در حالی که رشد سپرده‌‌ها معادل ۳۳‌درصد در نظر گرفته شده است. این در حالی است که در ۳ سال گذشته همواره نرخ رشد تسهیلات اعطایی بیش از سپرده‌‌ها بوده و سهم تسهیلات از کل سپرده‌‌ها به طور مکرر افزایش یافته است. این روند طبیعتا به علت برخی محدودیت‌های «وسینا» در زمینه افزایش حجم تسهیلات اعطایی در سال جاری به منظور تطبیق فعالیت با قوانین بانک مرکزی است. طبیعتا این انتظار وجود دارد که در صورت گذر موفقیت آمیز «وسینا» از این مرحله ، نرخ رشد حجم تسهیلات در آینده با افزایش مواجه شده و با رشد سپرده‌ها هماهنگ شود. بانک کار آفرین نیز در هر دو زمینه جذب سپرده و اعطای تسهیلات، استراتژی محافظه کارانه خود را حفظ کرده‌است که در این خصوص در مطالب گذشته به تفصیل بحث شده است.
3 -تعداد شعب: جدول زیر روند فعالیت این سه شرکت در زمینه گسترش فیزیکی شعب را در چند سال گذشته نشان می‌دهد:

از خلال اطلاعات جدول، اولویت بانک اقتصاد نوین در زمینه گسترش فیزیکی شعبات به خوبی قابل مشاهده است که البته روند افزایش سرمایه‌های مکرر این شرکت نیل به این هدف استراتژیک را میسر کرده است. بانک کارآفرین در این زمینه آهسته عمل می‌کند و به طور کلی استراتژی مدیریت این شرکت بر مبنای گسترش پر شتاب تعداد شعبات بانک قرار ندارد. موسسه مالی و اعتباری سینا نیز در این گروه از مدت‌ها قبل از تعدد و گسترش مناسبی در شعبات خود برخوردار بوده و در حال حاضر مشغول تعطیلی شعبات کم بازده و انتقال آنها به مناطق تجاری و استراتژیک است و به نظر نمی‌رسد در آینده نزدیک افزایش معنا داری را در مجموع تعداد شعبات تجربه کند.
۴ -ترکیب تسهیلات اعطایی: همانطور که مستحضرید، بانک‌ها و موسسات اعتباری دو نوع عقود را در سبد تسهیلات اعطایی خود دارا هستند. عقود مبادله‌ای، بازدهی ثابت داشته و نرخ سود آن توسط بانک مرکزی تعیین و ابلاغ می‌شود که در حال حاضر با توجه به نرخ ۱۳ درصدی ابلاغ شده و هزینه ۲۰ درصدی تمام شده پول برای بانک‌ها (با در نظر گرفتن نرخ میانگین سود پرداختی به سپرده‌ها و حجم سپرده قانونی)، اعطای تسهیلات مبادله ای به معنای تقبل حاشیه زیان برای بانک‌ها است. بنا براین سود آوری بانک به افزایش هرچه بیشتر عقود مشارکتی در سبد تسهیلات اعطایی (که نرخ بازدهی توافقی دارند) وابسته است. در جدول زیر نسبت عقود مشارکتی به کل تسهیلات اعطایی در مورد سه شرکت مورد بحث را مشاهده می‌کنید:
نسبت عقود مشارکتی به کل تسهیلات اعطایی (درصد)

ارقام جدول نشان می‌دهند که بانک کارآفرین اخیرا در زمینه اصلاح ساختار پرتفولیوی تسهیلات پیشتاز بوده و تقریبا به سوی حذف کامل عقود مبادله‌ای از ترکیب تسهیلات اعطایی پیش می‌رود که چنین رویکردی را باید در راستای تدبیر مدیریت شرکت ارزیابی کرد. ترکیب این مساله با توجه به سر رسید کوتاه مدت تسهیلات اعطایی جالب توجه است. گفتنی است مطابق اطلاعات ارائه شده، «وکار» در پایان سال 86، 95 درصد از دارایی‌ها (تسهیلات اعطایی) خود را در بخش با سررسید کمتر از یک سال متمرکز کرده است که این استراتژی (ارائه تسهیلات کوتاه‌مدت) موجب می‌شود تا افزایش حجم وام‌ها تاثیر سریعی بر حاشیه خالص بهره و سودآوری بانک داشته باشد و بدین ترتیب اثر افزایش عقود مشارکتی در سبد تسهیلات اعطایی به سرعت در سودآوری بانک منعکس شود.موسسه مالی و اعتباری سینا نیز تا چند سال پیش به‌طور صرف بر عقود مبادله‌ای متمرکز بوده که با توجه به شرایط جدید و خصوصی‌سازی شرکت، حرکتی شدید و سریع به سمت عقود مشارکتی کوتاه‌مدت را پیش‌بینی کرده تا با افزایش قابل‌ملاحظه حاشیه سود تسهیلات اعطایی سبد خود ، بتواند روند سودآوری خود را حفظ کند.