شروین شهریاری
قسمت اول
*درخواست از خواننده‌‌ای از طریق تلفن‌: لطفا بررسی مقایسه‌‌ای از سهام گروه بانکی ارائه دهید‌.

پاسخ‌: تجزیه و تحلیل بانک‌ها و موسسات اعتباری از غامض‌ترین موضوعات مالی است، به‌گونه‌ای که تبیین و تشریح کامل وضعیت یک شرکت در این شاخه صنعت نیازمند ده‌ها صفحه بررسی و گزارش است. تحلیل مقایسه‌‌ای نیز مستلزم بررسی مشروحی است، اما در این مختصر کوشیده شده برحسب درخواست خواننده محترم، صرفا چند شاخصه مهم در مورد سه شرکت بانک کارآفرین، بانک اقتصاد نوین و موسسه مالی و اعتباری سینا مورد بررسی قرار گیرد. بدیهی است هدف از ارائه این تحلیل اثبات برتری هیچ یک از این شرکت‌‌ها نبوده، بلکه صرفا یک بررسی اولیه و اجمالی در مورد برخی ابعاد فعالیت این سه شرکت انجام شده است.
۱ - با مراجعه به صورت‌های مالی، نسبت تسهیلات اعطایی به کل دارایی‌های این شرکت‌‌ها مطابق ارقام جدول زیر به دست می‌آید: ( ارقام به درصد )

نسبت‌های مزبور وضعیت نقدینگی این سه شرکت را نشان می‌دهند. محدوده مناسب این نسبت در مورد بانک‌ها به طور میانگین ۶۰تا۷۰درصد است. یک نتیجه احتمالی از مقایسه فوق می‌‌تواند این‌‌گونه باشد‌: بانک کارآفرین در این گروه استراتژی محتاطانه تری داشته و حجم تسهیلات آن از تناسب بیشتری نسبت به کل دارایی‌‌ها برخوردار است‌. به طور کلی بانک کارآفرین از تمرکز صرف بر اعطای تسهیلات اجتناب نموده و همواره بخشی از دارایی‌‌ها را در سایر سرمایه‌گذاری‌‌ها ( نظیر اوراق مشارکت ) متمرکز کرده است‌. این در حالی است که اقتصاد نوین، استراتژی ریسک‌پذیر‌تری داشته و با نرخ رشد بالا در حجم ارائه تسهیلات عمل می‌‌کند‌. «وسینا» نیز از آنجا که با محدودیت‌‌‌های موسسه اعتباری مواجه است، تمرکز خود را بر فعالیت‌‌‌های مشاع قرار داده و این مساله در کنار عدم رعایت الزامات کفایت سرمایه در گذشته موجب شده تا حجم بزرگی از دارایی‌‌ها به ارائه تسهیلات اختصاص یابد و وضعیت نقدینگی ضعیف‌تری نسبت به دو شرکت دیگر را تجربه کند.
همچنین به عنوان یک رویه کلی در مورد دو بانک اقتصاد نوین و کارآفرین می‌‌توان دریافت که حجم ارائه تسهیلات با شتاب بیشتری از رشد دارایی‌‌ها در حال افزایش است‌. البته باید توجه داشت اتکای بانک اقتصاد نوین و کارآفرین صرفا بر درآمد تسهیلات اعطایی قرار ندارد و احتمالا درآمدهای کارمزدی (غیر‌مشاع) قابل‌توجهی نیز وجود دارد. ارقام جدول زیر و روند افزایشی این سرفصل درآمد، صحت این فرضیه را تایید می‌کند:

ارقام جدول به خوبی نشان می‌‌دهند که بانک کارآفرین متناسب با رشد حجم درآمدها، فعالیت غیرمشاع خود را نیز گسترش داده است که این مساله نقطه قوتی برای بانک محسوب می‌‌شود‌. بانک اقتصاد نوین نیز رویه مشابهی داشته، اما نتیجه معاملات ارزی در سال 86 که منجر به زیان شده باعث کاهش حجم درآمدهای غیر مشاع نسبت به کل درآمدها شده است. در مورد «وسینا» نیز به دلایل مورد اشاره (‌محدودیت‌‌‌های موسسات اعتباری ) به طور کلی درآمدهای غیر مشاع سهم قابل توجهی را تشکیل نمی‌‌دهد و اتکای فعالیت شرکت بر همان واسطه گری بازار پول قرار دارد.
۲ - برای سهامداران بانک‌ها بسیار مهم است بدانند که از تسهیلات اعطایی (که ماهیت دارایی برای بانک دارند) چه میزان بازدهی عاید شرکت می‌شود؛ برای سنجش این موضوع از نسبت «بازده ناخالص سود سالانه» استفاده می‌شود که از تقسیم درآمد بهره تسهیلات بر کل تسهیلات اعطایی در هر سال مالی به دست می‌آید:

این نسبت مهم، میزان بازدهی میانگین تسهیلات اعطایی شرکت‌‌ها را نشان می‌‌دهد. همان‌طور که ارقام جدول نشان می‌‌دهند بانک کارآفرین در این گروه رویه باثباتی داشته و البته در سال‌جاری پیش‌بینی یک افزایش قابل ملاحظه در این نسبت را نموده است. علت این مساله نیز عمدتا به تغییر نسبی استراتژی این شرکت و رشد شتاب ارائه تسهیلات با تمرکز بر عقود مشارکتی باز می‌‌گردد.
این نسبت در مورد بانک اقتصاد نوین کمتر از کارآفرین است که البته در تحلیل این مساله باید به رشد چشمگیر حجم کل تسهیلات اعطایی (مخرج کسر) توجه داشت. با مراجعه به صورت‌های مالی «ونوین» در می‌یابیم که تسهیلات اعطایی با نرخ رشدی بیش از صددرصد در سال، در حال افزایش است و از سوی دیگر حرکت به سمت عقود مشارکتی (عمدتا با نرخ 23درصد) به چشم می‌خورد. بدیهی است درآمد حاصل از تسهیلات اعطایی در یک سال مالی، عمدتا در دوره‌های بعدی شناسایی می‌شوند و در مورد نوین، از آنجا که این رشد چشمگیر حجم تسهیلات در هر دوره تکرار شده، نسبت بازده ناخالص سود کاهش یافته است. از این مساله می‌توان نتیجه گرفت که «ونوین» در دوران پرشتابی از رشد خود قرار دارد که ثمر آن را در سال‌های آتی برداشت خواهد نمود؛ به این نحو که با گذشت زمان‏، میانگین بازده وام‌ها در سال‌های آینده افزایش یافته و درآمدهای بانک از محل این سرمایه‌گذاری کنونی در آینده شاهد رشد مناسبی خواهد بود.
در مورد «سینا»، این شرکت کماکان با آثار نامطلوب حجم قابل توجه عقود مبادله‌‌ای که در سال‌‌‌های گذشته اعطا شده مواجه است که این مساله باعث کاهش نسبی بازده ناخالص سود شده که البته «وسینا» با حرکت پر شتاب به سمت افزایش سهم عقود مشارکتی در حال جبران این مساله است.