حال و آینده کانون کارگزاران در گفت‌وگو با دبیرکل

گروه بورس- علیرضا باغانی: همزمان با تصویب و اجرای قانون جدید بازار سرمایه مصوب سال ۱۳۸۴ و با تشکیل دستگا‌ه‌های نظارتی و اجرایی بازار سرمایه تشکل‌های خودانتظام بازار هم فعالیت خود را به طور جدی‌تری آغاز کردند. فعالیت تشکل‌های خودانتظام به قبل از تصویب قانون جدید بازار اوراق بهادار بازمی‌گردد، زمانی که کانون سهامداران حقیقی به عنوان بزرگ‌ترین تشکل خودانتظام بازار سرمایه در بورس تهران به دفاع از حقوق سهامداران جزء در مجامع و برگزاری دوره‌های آموزشی اقدام می‌کرد، اما پس از تشکیل سازمان بورس این تشکل به دلایل نامعلومی از فعالیت منع شد و دو کانون جدید در بازار سرمایه به وجود آمد؛ یکی کانون کارگزاران و دیگری کانون‌ نهادهای مالی. کانون کارگزاران با ۱۰۸ عضو یکی از فعال‌ترین تشکل‌های خودانتظام بازار سرمایه محسوب می‌شود.

در مطلب «گفت و شنود» امروز با روح‌الله میرصانعی دبیرکل کانون کارگزاران به بررسی آخرین تحولات این تشکل صنفی نشسته‌ایم.

او در این گفت‌وگو ضمن ترسیم شمای کلی از فعالیت‌های این کانون از درخواست عضویت تشکل متعلق به کارگزاران در کمیته تخلفات و کمیته تایید صلاحیت حرفه‌ای مدیران نهادهای مالی خبر می‌دهد:

تاریخچه‌ای از فعالیت کانون کارگزاران بیان کنید.

کانون کارگزاران بورس و اوراق بهادار براساس بند ۵ ماده ۱ قانون بازار اوراق بهادار مصوب آذرماه، در فروردین ۱۳۸۶ پس از برگزاری مجمع عمومی موسس و انتخاب اعضای اولین شورای کانون تشکیل شد.

از مهم‌ترین اهداف کانون کارگزاران می‌توان به ایجاد یک بازار عادلانه و رقابتی، اعتلای روابط حرفه‌ای بین اعضا، بهبود و گسترش خدمات به سرمایه‌گذاران از طرف اعضا، افزایش دانش تخصصی اعضا، ارتقای اعتبار کارگزاران نزد سرمایه‌گذاران و در نهایت تنظیم روابط بین اعضای کانون با یکدیگر اشاره کرد.

مهم‌ترین اقدامات و تصمیمات کانون کارگزاران تاکنون چه بوده است؟

کانون به عنوان یک تشکل صنفی که منافع بحق اعضای خود را پیگیری می‌کند، در عمر چند ساله به مشکلات زیادی رسیدگی نموده است و در راستای برطرف کردن آن‌ها اقداماتی انجام داده است. به عنوان مثال تدوین و تصویب ضوابط بازاریابی و تخفیفات در راستای حذف رقابت منفی در صنعت کارگزاری، مذاکره با بورس اوراق بهادار تهران به منظور عدم افزایش بیش از حد حق دسترسی کارگزاران، پیگیری مشکلات کارگزاران در خصوص تامین نیروی انسانی حرفه‌ای و رسیدگی به مشکلات کارگزاران درخصوص نرم‌افزارهای مورد استفاده آنان از اقدامات کانون در این حوزه است.

کانون همچنین به افزایش دانش حرفه‌ای اعضا و اشخاص وابسته با برگزاری دوره‌های آموزشی اهتمام دارد، برگزاری دوره‌های آمادگی آزمون گواهینامه‌های حرفه‌ای، بازدید از بورس‌های بین‌المللی و امکان ادامه تحصیل اشخاص وابسته به اعضا در دوره‌های MBA، Post MBA و DBA از اقدامات کانون در این حوزه به شمار می‌رود.

همچنین کانون در راستای حمایت از حقوق سرمایه‌گذاران و با هدف ساماندهی، حفظ و توسعه بازار شفاف، منصفانه و کارآی اوراق بهادار و کالا همکاری گسترده‌ای را با سازمان بورس دارد. در این راستا می‌توان به مشارکت جدی کانون در زمینه تدوین مقررات بازار سرمایه و حضور نمایندگان کانون در هیات‌های پذیرش اوراق بهادار و کالا، کمیته گواهینامه‌های حرفه‌ای، هیات مدیره بورس و فرابورس و شرکت سپرده‌گذاری اشاره کرد.

کانون کارگزاران به منظور بررسی و رسیدگی به اختلافات بین فعالان بازار سرمایه، کمیته سازش تشکیل داده که اختلافات اکثر کارگزاران، سرمایه‌گذاران و سایر فعالان بورس را در آن رسیدگی می‌کند. طبق اطلاعات آماری حدود ۹۰ درصد پرونده‌های وارده به این کمیته منجر به سازش می‌شود و صرفا ۱۰ درصد آن به عدم سازش و ارسال به هیات داوری منجر می‌شود.

تعداد اعضا، تعداد جلسات و ساختار سازمان کانون کارگزاران و نحوه تعیین آن چگونه است؟

تعداد اعضای کانون کارگزاران در حال حاضر ۱۰۸ شرکت کارگزاری است که شامل تمامی شرکت‌های کارگزاری فعال و دارای مجوز در بورس‌ها و بازارهای خارج از بورس هستند.

کانون کارگزاران برای تعامل بیشتر با اعضای خود اقدام به برگزاری گردهمایی ماهانه نموده است که علاوه بر بررسی مسائل حرفه‌ای صنعت کارگزاری باعث نزدیکی بیشتر اعضای کانون شده است.

آیا دستورالعمل‌های کانون کارگزاران از ضمانت اجرایی برخوردار است؟ نظارت بر حسن اجرای آنها چگونه است؟ با متخلفین چگونه برخورد می‌شود؟

مطابق با بند ۶ ماده ۱ قانون بازار اوراق بهادار، تشکل‌های خودانتظام می‌توانند برای تنظیم فعالیت‌های حرفه‌ای خود و انتظام بخشیدن به روابط بین اعضا، ضوابط و استانداردهای حرفه‌ای و انضباطی را که لازم می‌داند، وضع و اجرا کنند. طبق مفاد اساسنامه کانون، این ضوابط پس از استعلام از سازمان بورس و اوراق بهادار و با نظر مساعد آن سازمان، برای کلیه اعضای کانون لازم‌الاجرا خواهد بود. نظارت بر اجرای این ضوابط هم توسط واحدهای بازرسی و امور اعضای بورس‌ها و بازارهای خارج از بورس انجام می‌پذیرد و با متخلفین، مطابق دستورالعمل رسیدگی به تخلفات اشخاص موضوع ماده ۳۵ قانون بازار اوراق بهادار برخورد می‌شود و تخلف آن‌ها در مراجع رسیدگی به تخلفات رسیدگی می‌شود.

رابطه و تعامل کانون کارگزاران با سازمان بورس از چه طریقی انجام می‌شود؟ آیا کانون در این خصوص کاستی مشخصی احساس می‌کند؟

کانون از طریق حضور نمایندگان خود در کمیته‌ها، هیات‌ها و... تعامل با سازمان بورس و نهادهای تصمیم‌ساز در بازار سرمایه را دنبال می‌کند اگرچه سطح همکاری‌های فی‌مابین گسترده است، ولی کافی نیست و کانون کارگزاران خواهان مشارکت بیشتری در بازار است. به همین منظور، تقاضای خود را جهت عضویت در مراجع رسیدگی به تخلفات و کمیته تایید صلاحیت‌های حرفه‌ای مدیران نهادهای مالی به سازمان بورس ارائه داده است. ضمنا جهت تقویت فعالیت‌های موجود، پیشنهاد عضویت سبدگردان‌ها، مشاوران سرمایه‌گذاری‌ و پردازشگران اطلاعات مالی در کانون کارگزاران به سازمان بورس داده شده است. به دلیل اینکه کارگزاران نیز می‌توانند چنین مجوزهایی را اخذ کنند، عضویت این دسته از نهادهای مالی در کانون کارگزاران، اشتراک منافع بین کلیه اعضا را در پی دارد.

درخصوص انحصار در سیستم نرم‌افزاری برای کارگزاران و غیررقابتی بودن هزینه آنها استراتژی کانون چه بوده است؟ آیا می‌توان شرکت جدیدی با مشارکت کارگزاران به منظور انحصارشکنی تاسیس کرد؟

یکی از مشکلات اعضای کانون درخصوص نرم‌افزارهای Back office، online و صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک این است که اعضای کانون از پشتیبانی نرم‌افزارها، هزینه‌های آنها و در اختیار قرار گرفتن اطلاعات کارگزاران و مشتریان آنها نزد شرکت‌های نرم‌افزاری نگرانی‌هایی دارند که بدین منظور کارگروه فناوری اطلاعات در کانون شکل گرفته و به این مشکلات رسیدگی می‌کند. یکی از راهکارهای پیشنهادی مشارکت اکثریت کارگزاران با سقف حضور یک یا دو درصدی در سهام یک شرکت نرم‌افزاری جدید یا یکی از شرکت‌های نرم‌افزاری موجود است که باعث تقویت بنیه مالی آن شرکت می‌شود و می‌توان انتظار توسعه فعالیت و رقابت بیشتر را در این حوزه شاهد باشیم. البته این پیشنهاد در حال بررسی است و کانون در این زمینه هنوز به جمع‌بندی نهایی نرسیده است.

با توجه به وضعیت خاص معامله‌گران آیا کانون برای تعریف شرایط متفاوت برای بازنشستگی آنها برنامه خاصی دارد؟

در حال حاضر کانون در حال تحقیق بر روی وضعیت بازنشستگی کارگزاران در سایر کشورهاست که پس از تکمیل تحقیقات، درخواست کانون به منظور سخت و زیان‌آور شناختن فعالیت معامله‌گران و مدیران عامل شرکت‌های کارگزاری و کم شدن سن بازنشستگی آنان به سازمان تامین اجتماعی ارائه خواهد شد. به نظر می‌رسد به دلیل بار مسوولیت و اضطراب غیرمتعارف که به معامله‌گران و مدیران عامل شرکت‌های کارگزاری وارد می‌شود، همانند کارگزاران فعال در سایر کشورها باید سن بازنشستگی آنها کاهش یابد.

مکانیزم رتبه‌بندی کارگزاران از سوی کانون چگونه است؟ و آیا برنامه‌ای برای بازبینی آن وجود دارد؟

امتیازدهی کانون به کارگزاران به چهار موضوع شامل پرداخت به موقع حق عضویت، حضور پرسنل شرکت‌های کارگزاری در دوره‌های آموزش کانون حضور مدیران شرکت‌های کارگزاری در گردهمایی‌های ماهیانه و انجام مکاتبات سازنده و پاسخ به نظرسنجی‌های کانون اختصاص دارد، البته با توجه به نظرات اعضا ممکن است تغییراتی در این ضوابط انجام گیرد.

با توجه به تخلفات برخی مشتریان و سواستفاده از اعتبار کارگزاران چرا کانون برای تشکیل بانک اطلاعاتی مشتریان که حداقل میزان بدهکاری مشتری به سایر کارگزاران را به طور یکپارچه به کارگزاران ارائه دهد، اقدام نکرده است؟

این امر نیازمند انجام کار کارشناسی و وضع مقررات خاصی است. چراکه دریافت اطلاعات مشتریان کارگزاران توسط کانون دارای اشکال است و ممنوع‌المعامله کردن مشتریان بدهکار توسط کارگزاران نیز حکم قضایی می‌خواهد، ولی به منظور ساماندهی این بخش می‌توان لیست سیاهی تشکیل داد و به کارگزاران توصیه کرد که در انجام معاملات برای این مشتریان دقت و احتیاط لازم را انجام دهند.

موضع کانون کارگزاران در مورد عدم توسعه شبکه کارگزاری (به دلیل عدم اعطای مجوزهای جدید) چیست؟

به نظر می‌رسد اگر کارگزاری‌های موجود فعالیت خود را توسعه دهند، پاسخگوی نیازها هستند و مشکلی از بابت فعالیت شبکه کارگزاری در کشور وجود ندارد. بنابراین، کانون درباره عدم اعطای مجوزهای جدید به متقاضیان لزوما موضع منفی ندارد.