گروه بورس- یکی از مسائل مهمی که ذهن سرمایه‌گذاران را از دیرباز به خود مشغول داشته، این است که چه سهامی را برای سرمایه‌گذاری انتخاب کنند. هدف نهایی تمامی افرادی که در سهام سرمایه‌گذاری می‌کنند، کسب سود مناسب است. حال سوال اساسی این است که سهام برتر کدام است و با چه معیارهایی می‌توان آن را شناسایی کرد؟ کارشناسان در پاسخ به این سوالات نظرات مختلفی بیان می‌کنند و هر کدام برای رسیدن به پاسخ، پیش فرض‌های گوناگونی را مطرح می‌نمایند. در این راستا به سراغ علیرضا قدرتی استاد دانشگاه و مدیر پرتفوی تامین آتیه کارکنان بانک‌ها رفته‌ایم تا نحوه تعیین سهام برتر را از زبان او بشنویم.

به نظر شما تعریف سهام برتر و معیارهای انتخاب آن چیست؟ به طور کلی دو دسته نظریه برای انتخاب سهام وجود دارد. یکی نظریه فاندامنتال و دیگری نظریه تکنیکال. طرفداران هر یک از این نظریات روش‌های مختلفی را برای رسیدن به هدف خود دنبال می‌کنند. روش غالب سرمایه‌گذاران ایرانی جهت انتخاب سهام، تحلیل فاندامنتال است. در این روش، انتخاب سهام تابعی از شناخت وضعیت کلی حاکم بر یک صنعت، خاص و یا کل بازار است. به‌این معنی که سرمایه‌گذار برای اینکه بداند بهترین سهام برای سرمایه‌گذاری کدام است، می‌بایست به ترتیب تحلیل درستی از بازار، صنعت و شرکت داشته باشد. در غیر این صورت مجبور خواهد بود به روش‌های غیر‌علمی نظیر پیروی از شایعات، دنباله روی از دیگران، تکیه بر حدس و گمان و... متوسل شود. اساس روش تحلیل بنیادی بر تعیین ارزش ذاتی سهام و مقایسه ارزش ذاتی با ارزش بازاری آن (قیمت سهام) قرار دارد. هر چقدر ارزش ذاتی بالاتر از ارزش بازار باشد، مطلوبیت سهام بیشتر است و بالعکس؛ بنابراین، شاید بتوان گفت «ارزش ذاتی» اصلی‌ترین معیار در تشخیص سهام برتر می‌باشد.

معیارهای سهام برتر را چگونه باید در مورد سهم مورد نظر تحلیل کرد و تشخیص داد؟ از معیارهای دیگر برای انتخاب سهام برتر می‌توان به موارد نظیری وضعیت چرخه عمر صنعت، عملکرد تاریخی، وضعیت رقابت موجود، چشم‌انداز آتی صنعت، سود‌آوری و رشد سود‌آوری آینده شرکت، ثبات نسبی سودآوری شرکت، نسبت سود تقسیمی هر سهم، قابلیت نقد شوندگی، ترکیب ترازنامه، ساختار تامین مالی شرکت، میزان ریسک پذیرفته شده در مقابل بازدهی حاصله، تحلیل هزینه و منفعت یا تحلیل ریسک و بازدهی سهم، طول عمر شرکت و میزان استهلاک دارایی‌های آن، نحوه انتشار اطلاعات از سوی شرکت، نسبتP/E و P/D سهام اشاره کرد.

جناب قدرتی؛ در بین شاخصه‌های انتخاب سهام به نظر شما کدام یک از همه مهم‌تر است؟ به نظر می‌رسد که هیچ یک از این معیارها نمی تواند به تنهایی شاخصه مناسبی جهت تشخیص سهام برتر باشد. بنابراین، لازم است در انتخاب سهام تمامی این معیارها را در نظر گرفت.

برخی P/E و رشد سودآوری را معیارهای اصلی خرید سهام می‌دانند. نظر شما در مورد این سه نسبت چیست؟ آنچه امروزه به عنوان معیار اصلی انتخاب سهام در میان فعالان بازار سرمایه ایران رواج دارد، معیارP/E یا شاخص قیمت به سود است. آنچه که اهمیت دارد این است که در بطن شاخص P/E معیارهایی نظیر نسبت تقسیم سود، رشد سودآوری و ثبات آن و میزان ریسک سهام نهفته است. از این رو می‌توان شاخص P/E را معیار نسبتا مطلوبی دانست. یکی دیگر از معیارهای مهم در انتخاب سهام برتر، تحلیل هزینه - منفعت یا تحلیل ریسک و بازده است. این ارزیابی در شناخت زمان خرید و فروش می‌تواند کمک شایانی به سرمایه‌گذاران کند. در صورتی که بازدهی مورد انتظار بتواند به حد مطلوبی پاسخگوی ریسک پذیرفته شده باشد، خرید سهام توصیه می‌شود و برعکس. در هر صورت ارزش ذاتی سهام مهم‌ترین معیار در تصمیم‌گیری است. جهت تعیین ارزش ذاتی سهام می‌توان از روش‌های مختلفی نظیر مدل ارزش‌گذاری مبتنی بر دارایی، مدل تنزیل سود نقدی، مدل تنزیل جریان‌های نقدی آزاد سهام و مدل‌های ارزش‌گذاری نسبی استفاده کرد.

پس از شناسایی سهام برتر و خرید آن چگونه زمان فروش را تشخیص دهیم؟ تعیین استراتژی فروش یا خروج یکی دیگر از مسائل مهم است که سرمایه‌گذاران باید همیشه آن را مد‌نظر داشته باشند. بسیاری از سرمایه‌گذاران سهام خوبی را انتخاب می‌کنند ولی برنامه خاصی برای آینده سهام خود ندارند. تعیین استراتژی خروج نیز رابطه‌ای مستقیم با ارزش ذاتی سهام دارد. علاوه بر این، در خرید و فروش سهام توجه به ریسک سیستماتیک بازار عامل مهمی برای زمان خروج یا ورود به یک سهم است.