گروه بورس- هدیه لطفی: اوراق با درآمد ثابت میهمان‌های نسبتا تازه‌وارد بازار نوپای فرابورس هستند که باوجود قدمت کم، سرمایه‌گذاران علاقه‌مند را به خود جلب کرده‌اند. این اوراق که با نرخ سود ۱۵ تا ۵/۱۷ درصد سالانه قابل خرید و فروش در فرابورس هستند از جریمه معاف بوده و سود روزشمار مناسبی را در مقایسه با سپرده‌های بانکی نصیب سرمایه‌گذاران می‌کنند. سود این اوراق در مقاطع سه ماهه به حساب بانکی سرمایه‌گذاران پرداخت می‌شود. به این ترتیب سرمایه‌گذاران دیگر نیازی به مراجعه حضوری به بانک‌ها ندارند و هزینه‌های ناشر نیز برای انتشار اوراق مشارکت به ‌شدت کاهش می‌یابد.

در گفت‌وگوی زیر که با سید‌مهدی علم‌الهدی، مدیر پذیرش فرابورس صورت گرفته، جزئیات بیشتری در خصوص معاملات اوراق مشارکت و حضور آنها در فرابورس بررسی و تشریح شده است.

تجربه پذیرش اوراق مشارکت در فرابورس را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

با توجه به قانون بازار سرمایه، اوراق مشارکت از دو منشا صدور برخوردار است. نخست؛ همان منشا سنتی است که بانک مرکزی مجوز انتشار اوراق را صادر می‌کند و منشا دیگر سازمان بورس و اوراق بهادار است، که برای بخش دولتی غیربانکی این امکان را میسر می‌کند تا اوراق خود را منتشر کنند.

با توجه به این امر، بحث معاملات ثانویه اوراق مشارکت با تشکیل فرابورس و ایجاد بازار اوراق مشارکت جدی شد و با اختصاص مکانی خاص به این معاملات، خرید و فروش اوراق آغاز شد. به این ترتیب آن دسته از اوراقی که مجوز سازمان بورس را در اختیار داشتند، برای معامله گواهی‌های خود،‌‌مختار به ماندن در فرابورس بودند و در صورت عدم تمایل می‌توانستند اوراق را در شبکه بانکی به فروش برسانند.

اما بعد از تصویب قانون برنامه پنجم توسعه، اوراق مشارکت با منشا بانک مرکزی یا سازمان بورس، ملزم به انتشار و معامله از طریق بازار سرمایه شدند و بازار ابزارهای نوین مالی در فرابورس شکل گرفت.اما به دلیل برخی مشکلات اجرایی این روند به طور کامل عملیاتی نشده و پیش‌بینی می‌شود با شناخت بیشتر ارکان اقتصادی کشور و ورود انواع اوراق جدید، این بازار رونق بیشتری پیدا کند.

با توجه به مفاد بسته پولی ۹۰ چگونه شرکت‌ها موفق به انتشار اوراق با نرخ بالاتر از مفاد بسته از ابتدای سال شده‌‌اند؟

با توجه به اینکه دستورالعمل مزبور درخصوص نرخ اوراق به تازگی ابلاغ شده هنوز اثرات آن بر اوراق کنونی مشهود نیست و در واقع شرکت‌های متقاضی همان مفاد بسته پولی را دنبال می‌کنند. به طوری که طی دو، سه ماه اخیر هیچ تغییری در نرخ‌گذاری سود اوراق مشارکت به وجود نیامده است؛ اما شاید آن دسته از اوراقی که به تازگی درخواست خود را به فرابورس داده‌اند، با نرخ جدید (۱۷ درصد) وارد بازار شوند.

چه هزینه‌ها و کارمزدهایی به انتشار اوراق تعلق می‌گیرد؟

حق پذیره‌نویسی اوراق در بازار سوم فرابورس برابر ۲ در هزار ارزش اسمی اوراق تا سقف ۵۰ میلیون ریال است.

همچنین کارمزد معاملات ثانویه نیز از بابت خرید اوراق ۷ در ده هزار و از فروش ۸ در ده هزار است.

یادآور می‌شود در پذیره‌نویسی اولیه، کارمزد خریدار به عهده ناشر است و خریداران تنها مبلغ اسمی اوراق را پرداخت می‌کنند.

هزینه تمام شده انتشار اوراق ۱۷ درصدی برای شرکت‌های متبوع چقدر است؟

هزینه تمام شده انتشار اوراق در شبکه بانکی زیادتر از انتشار اوراق از طریق فرابورس است، اما مردم تصور می‌کنند اعتماد بیشتری به بانک‌ها وجود دارد و ترجیح می‌دهند که اوراق را از طریق بانک خریداری کنند تا فرابورس! البته این پیش‌فرض مبنای صحیحی ندارد.

استقبال مردم از اوراق مشارکت چگونه بوده است؟

استقبال چندان زیاد نبوده است. هرچند تصور اولیه بر این بود که عده بیشتری به خرید و فروش اوراق از طریق فرابورس می‌پردازند اما در عمل این فرضیه به طور کامل عملی نشد.

علت ضعف مشارکت آنها را در چه می‌دانید؟

چون مردم به دنبال اوراق مشارکت در بورس نیستند و بانک را محل مناسب‌تر و مطمئن‌تری برای خریداری اوراق مشارکت می‌دانند و به این ترتیب حجم بیشتری از معاملات اوراق مشارکت مانند گذشته در خارج از بورس صورت می‌گیرد.

با توجه به تعهد بازارگردانی، در صورت هجوم ناگهانی سهامداران عمده اوراق برای فروش، چگونه می‌توان به تعهدات عمل کرد؟

این اتفاق تاکنون رخ نداده و در دستورالعمل تهیه شده برای اوراق مشارکت، گزینه‌ای برای این رویداد در نظر گرفته نشده است.

آیا قالب فعلی انتشار اوراق مشارکت به خصوص تعهد بازارگردانی غیرقابل تغییر است یا در آینده می‌تواند اوراق بدون تعهد بازارگردانی منتشر شود؟

هر قانون و دستورالعملی در جریان گذشت زمان تغییر کرده و قسمت‌هایی از آن حذف یا به آن افزوده می‌شود، که قالب فعلی نیز دستخوش تغییرات قرار خواهد گرفت و از این قاعده مستثنی نخواهد بود.اما در حال حاضر هیچ برنامه خاصی برای تغییرات اجرایی در انتشار اوراق مشارکت، مدنظر نیست.