آیا تقاضای زغال‌سنگ به دوران گذشته بازمی گردد؟
محیط زیست یا سوخت؟
زهرا اولادی - طی یک سال اخیر جهان شاهد تغییر و تحولات اقتصادی زیادی بود و بحران مالی ناشی از اجرای طرح ریاضت اقتصادی در حوزه یورو، مبادلات اقتصادی و تجاری میان کشورها را با نوسانات زیادی مواجه کرد. طبق بررسی‌های سایت معدن و توسعه، بخش معدن و صنایع معدنی نیز در این مدت، همانند سایر بخش‌ها، شاهد وقایع و رویدادهای بسیاری بوده و متاثر از این بحران‌ها دستخوش تغییرات محسوسی شده است. هر چند مازاد عرضه و رکود تقاضا موجب شده تا قیمت جهانی زغال‌سنگ در یکی از پایین‌ترین سطوح خود در سال‌های اخیر قرار گیرد اما چه بازار چین و چه اروپا نمی توانند تقاضا را از عرضه بالاتر نگه دارند، چرا که بازارهای داخلی در ابهام است و صادرات کشورهای بزرگ تولیدکننده زغال‌سنگ بالا است. عرضه بالا و نبود تقاضا و افزایش هزینه‌های دادوستد بر تولیدکنندگان زغال‌سنگ فشار آورده و احتمالا کاهش تولید تنها راه چاره است. فعالان حامی محیط زیست طی دهه‌های اخیر تلاش‌های بسیاری برای تشویق دولت‌ها در استفاده از منابع انرژی پاک به کار بسته‌اند و طی این مدت به موفقیت‌هایی نیز دست یافته‌اند.
این بررسی همچنین می‌افزاید: روند گرم‌تر شدن کره زمین، بسیاری از کشورها، کارخانه‌ها و صنایع تولیدی را به سمت سوخت هسته‌ای یا دیگر سوخت‌های هیبریدی سوق داده، اما آمارهای رسمی نشان می‌دهد هنوز هم استفاده از زغال‌سنگ در صدر جدول منابع تامین انرژی جهان قرار دارد. بهای ارزان زغال‌سنگ بر میزان تقاضا از سوی بازار کشورهای نوظهور اقتصادی افزوده و بهره‌مندی از سوخت‌های پاک به موضوع اجلاس مختلف رهبران سیاسی محدود شده است. در هند، چین و کشورهای پهناور آسیای جنوب‌شرقی هنوز هم استفاده از زغال‌سنگ بین ۶۵ تا ۷۰ درصد از منابع تامین انرژی این مناطق را تشکیل می‌دهد، حتی پیش‌بینی می‌شود به دلیل رکود عمیق مالی در اروپا و آمریکا، کشورهای درگیر بحران همچنان علاقه چندانی به سرمایه‌گذاری در بخش توسعه انرژی‌های پاک نداشته و به واردات گسترده زغال‌سنگ ادامه دهند.
افزایش صادرات زغال‌سنگ در استرالیا
بر اساس اطلاعات این گزارش و طبق بررسی مرکز خدمات فولاد ایران، با وجود کاهش تولید زغال‌سنگ در استرالیا به دلیل وقوع حوادث طبیعی در این کشور، در کل صادرات زغال‌سنگ استرالیا در سال گذشته رشدی ۳ درصدی را تجربه کرد. همچنین برآورد شده که حجم سالانه صادرات این کشور به‌طور متوسط ۵ درصد بالا رفته و تا سال ۲۰۱۶ به ۲۱۹ میلیون تن برسد. با افزایش عرضه زغال‌سنگ در استرالیا، کانادا، موزامبیک و مغولستان طی ۴ سال آینده، کمبود موجودی این محصول جبران شده و احتمالا قیمت این محصول تا سال ۲۰۱۶ به ۱۶۹ دلار هر تن خواهد رسید.
کاهش تولید زغال‌سنگ شمال چین در سال گذشته
به گزارش مرکز خدمات فولاد ایران، ظرفیت تولید زغال‌سنگ در منطقه شانکسی در شمال چین که بزرگ‌ترین تولیدکننده این محصول در این کشور است، طی سال گذشته میلادی کاهش یافت. به دنبال این امر عرضه زغال‌سنگ به بازار کاهش خواهد یافت و قیمت نقدی این محصول در چین رشد بیشتری را تجربه خواهد کرد.
این گزارش همچنین می‌افزاید: صادرات زغال‌سنگ روسیه امسال به دلیل مشکلات به وجود آمده در حمل‌ونقل ریلی این کشور رشد اندکی را تجربه خواهد کرد. پیش‌بینی می‌شود صادرات زغال‌سنگ روسیه طی سال ۲۰۱۲ تنها یک دهم افزایش یافته و به ۸۰ میلیون تن برسد. این احتمال وجود دارد که حتی صادرات زغال‌سنگ روسیه امسال با کاهش نیز مواجه شود. زغال‌سنگ تولیدی در روسیه از طریق خطوط ریلی این کشور به بازارهای صادراتی ارسال می‌شود که بروز مشکلاتی در سیستم ریلی روسیه صادرات زغال‌سنگ این کشور را با مشکل مواجه کرده است. کاهش قیمت زغال‌سنگ در بازارهای جهانی نیز ممکن است به صادرات روسیه در این حوزه آسیب بزند.
هند در پی شکار معادن زغال‌سنگ جهان
این گزارش با استناد به آمارهای متال بولتن اعلام می‌کند، صنعت زغال‌سنگ هند از نظر ذخایر چهارمین و از جنبه میزان تولید سومین در جهان به شمار می‌آید. زغال‌سنگ یکی از منابع اولیه انرژی در این کشور است. هند در حال حاضر با کمبود شدید ذغال سنگ مواجه است و همواره کمبود داخلی این کشور از طریق واردات تامین می‌شود. نخست وزیر هند برای پرکردن این فاصله دستور داد که شرکت‌های داخلی رو به واردات این ماده حیاتی آورند تا ۲۰ سال صنعت برق این کشور با کمبود مواجه نشوند و از افزایش قابل توجه قیمت انرژی در این کشور جلوگیری شود. دفتر نخست وزیری تمام وقت با بحران زغال‌سنگ درگیر است تا به صورت اورژانس این مساله را حل و فصل کند و در نتیجه ظاهرا در حال حاضر قیل و قال صنعت برق خصوصی تا حدی کاهش پیدا کرده است.
شرکت CIL یکی از بزرگ‌ترین شرکت‌های داخلی در واردات مواد معدنی هند از اوایل ژانویه سال ۲۰۱۲ سیستم قیمت‌گذاری زغال غیر کک شوی خود را بر اساس ارزش ناخالص حرارتی (GCV) تغییر داده است. این در حالی است که تا دسامبر سال ۲۰۱۱ این شرکت از ارزش حرارتی مفید (UHV) در سیستم قیمت‌گذاری خود استفاده می‌کرد تا قیمت زغال‌سنگ غیرکک شوی خود را تامین کند. مکانیسم اصلاح شده بر خلاف مکانیسم قبلی با سیستم جهانی هماهنگ‌تر می‌باشد و قیمت‌های زغال‌سنگ عیارهای‌های متوسط قیمت‌گذاری شده با این روش احتمالا شدیدا افزایش پیدا خواهند کرد . بخش اعظم این زغال‌سنگ توسط صنایع غیراصلی از جمله کارخانه‌های تولید آهن اسفنجی و سیمان مصرف می‌شود. طبق محاسبات انجام شده هزینه زغال‌سنگ بالغ بر ۲۵ درصد کل هزینه بهره برداری واحدهای آهن اسفنجی را شامل می‌شود (که این امر با توجه به عواملی چون فاصله کارخانه از معدن متغیر می‌باشد). به همین صورت سهم هزینه‌های زغال‌سنگ در کل هزینه‌های بهره برداری از یک کارخانه سیمان بالغ بر ۳۰ درصد تخمین زده می‌شود. از این رو افزایش احتمالی شدید در قیمت گریدهای زغال‌سنگ روی کل ساختار هزینه‌های واحدهای آهن اسفنجی و کارخانه‌های سیمان تاثیر بسزایی خواهد گذاشت. علاوه بر این، چون قیمت‌ها برای بخش‌های غیراصلی بالاتر هستند و با توجه به سناریوی کمبود زغال‌سنگ که در سال‌های اخیر در کشور هند غالب است، اکثر بخش‌های صنعتی با قیمت‌های بالای زغال مواجه هستند و سیستم جدید نمی‌تواند چندان هزینه‌های بهره‌برداری واحدهای صنعتی را کاهش دهد. بخش نیروگاهی بزرگ‌ترین مصرف‌کننده زغال غیر کک شو در هند است که حدودا ۷۳ درصد حجم مصرف را در سال مالی ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۱ به خود اختصاص داد. افزایش قیمت زغال نگرانی‌های شدیدی را در این بخش ایجاد کرده و به گفته کارشناسان در آینده‌ای نه چندان دور شاهد افزایش شدید قیمت انرژی در این کشور خواهیم بود.
صادرات زغال‌سنگ در ایران
کشور ایران از نظر حجم تولید نمی‌تواند یکی از کشورهای صادرکننده زغال‌سنگ به‌خصوص به کشورهای دوردست باشد. با این وجود بازار محدودی برای زغال‌سنگ ایران طی سال‌های اخیر از طرف کشور ترکیه ایجاد شده است. به علت عدم وجود منابع سوخت نفتی در کشور ترکیه، عمده انرژی مورد نیاز از طریق زغال‌سنگ تامین می‌شود. اکثر نیاز زغال‌سنگ ترکیه از طریق واردات تامین می‌شود. به این جهت کشورهای همسایه ایران تمایل دارند به علت کمتر بودن هزینه حمل و نقل، از زغال‌سنگ حرارتی ایران استفاده کنند.
پیش‌بینی مصرف زغال‌سنگ در جهان تا ۲۰۳۰
بر اساس گزارش IEO (سازمان انرژی بین‌المللی)، مصرف زغال‌سنگ در جهان تا سال ۲۰۳۰ تقریبا دو برابر می‌شود. براساس ارزیابی‌های انجام شده، مصرف زغال‌سنگ در کشورهای OECD (کشورهای خارج از مجموعه کشورهای توسعه یافته)، تا ۸۱ درصد افزایش می‌یابد. سهم زغال‌سنگ از مجموع انرژی مصرفی جهان نیز تا سال یاد شده به ۲۷ درصد افزایش می‌یابد. بر اساس این گزارش، مصرف جهانی زغال‌سنگ هم در این سال، تقریبا با دو برابر افزایش به ۶/۱۰ میلیارد تن می‌رسد. مصرف زغال‌سنگ تا سال ۲۰۱۵، به‌طور متوسط در هر سال ۳ درصد افزایش می‌یابد، سپس این روند کاهش می‌یابد و به میانگین ۲ درصد در هر سال از ۲۰۱۵ تا ۲۰۳۰ می‌رسد. GDP جهانی و روند کلی مصرف انرژی نیز در نیمه اول این زمان‌بندی پیش‌بینی شده به خاطر رشد آهسته و کند اقتصادی در کشورهایnon - OECD آسیا، با سرعت بیشتری رشد می‌کنند. تجارت بین‌المللی زغال‌سنگ به ۱۱۲۲ میلیون تن در سال ۲۰۳۰ خواهد رسید، اما چون بیشترین افزایش در مصرف زغال‌سنگ، در هر دو بخش تولید و مصرف برای کشور چین پیش‌بینی شده، تجارت بین‌المللی زغال‌سنگ به ۱۱ درصد در سال ۲۰۳۰ کاهش می‌یابد.
ارسال نظر