غلامعلی رحیمی‌- مهدیه علوی *

قیمت آتی‌های گاز طبیعی در بورس آمریکا (آتی‌های ماه اول برای تحویل در ژوئیه 2010) طی دوره 25- 21 ژوئن 2010، از یک روند کاهشی ملایم برخوردار بود. بر این اساس، قیمت آتی‌های گاز طبیعی در بورس نایمکس از حدود 873/4 دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ 21 ژوئن 2010 تا کمتر از 861/4 دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ 25 ژوئن کاهش یافت. قیمت آتی گاز طبیعی در بورس لندن(ICE) نیز برای تحویل در ماه ژوئیه 2010، از یک روند کاهشی برخوردار بوده و از حدود 7293/7 دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ 21 ژوئن تا کمتر از 2155/7 دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ 25 ژوئن 2010 کاهش یافت.
قیمت تک محموله گاز طبیعی در بازار هنری‌هاب از یک روند کاهشی همراه با نوسان برخوردار بود. بر این اساس، قیمت تک محموله گاز طبیعی در بازار هنری‌هاب ابتدا از حدود ۱۳/۵ دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ ۱۶ ژوئن به بیش از ۱۷/۵ دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ ۱۸ ژوئن افزایش یافت، ولی مجددا با ۲۷ سنت کاهش (۲۲/۵ درصد ) به کمتر از ۹/۴ دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ ۲۳ ژوئن رسید. این سطح قیمتی به میزان ۵/۱۹ درصد از قیمت ۰۹/۶ دلار در هر میلیون بی.تی.یو قیمت هنری‌هاب در اوایل سال ۲۰۱۰‌، پایین‌تر است.
قیمت‌های تک محموله گاز طبیعی در بازارهای نیویورک و شیکاگو نیز به ترتیب با 6 و 22 سنت کاهش در هر میلیون بی.تی.یو روبه‌رو بوده و از حدود 51/5 و 12/5 دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ 16 ژوئن 2010 به کمتر از 45/5 و 9/4 دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ 23 ژوئن کاهش یافته است. از سوی دیگر، قیمت تک محموله گاز طبیعی در بازار اروپا (لندن- ICE) با 16 سنت افزایش طی دوره 16 ژوئن الی 23 ژوئن 2010، از حدود 07/6 دلار در هر میلیون بی.تی.یو به بیش از 23/6 دلار در هر میلیون بی.تی.یو طی دوره مذکور افزایش یافته است.
بر اساس برآوردهای اداره اطلاعات انرژی آمریکا میزان ذخایر زیر زمینی عملیاتی گاز طبیعی آمریکا طی هفته منتهی به ۱۸ ژوئن ۲۰۱۰ در حدود ۲۶۲۴ میلیارد فوت مکعب بود که نسبت به هفته قبل از آن بیش از ۸۱میلیارد فوت مکعب افزایش یافته است. این ذخایر به میزان ۱۴ میلیارد فوت مکعب (۵/۰ درصد ) کمتر از میزان مشابه سال قبل در تاریخ ۱۸ ژوئن ۲۰۰۹ بوده و به میزان ۳۰۹میلیارد فوت مکعب (۳/۱۳ درصد) بیشتر از متوسط ۵ سال گذشته (۲۰۰۹- ۲۰۰۵) است. میزان متوسط ذخایر زیر زمینی گاز طبیعی آمریکا طی ۵ سال گذشته در حدود ۲۳۱۵ میلیارد فوت مکعب بوده است. در منطقه شرق، میزان ذخایر طی هفته منتهی به ۱۸ ژوئن به میزان ۵۱ میلیارد فوت مکعب نسبت به هفته قبل از آن افزایش یافته و به میزان ۸۷ میلیارد فوت مکعب (۵/۷ درصد ) از متوسط ۵ سال گذشته این منطقه بالاتر است. ذخایر در منطقه تولیدی ( آلاباما، آرکانزاس، کانزاس، لوئیزیانا و.... ) به میزان ۱۳۰ میلیارد فوت مکعب بالاتر از متوسط ۵ سال گذشته این منطقه؛ یعنی ( ۸۰۵ میلیارد فوت مکعب) بوده و نسبت به هفته قبل از آن نیز به میزان ۱۶ میلیارد فوت مکعب افزایش یافته است. از سوی دیگر سطح ذخایر زیرزمینی عملیاتی گاز طبیعی منطقه تولید به میزان ۶۰ میلیارد فوت مکعب (۶ درصد) از میزان مشابه سال قبل در تاریخ ۱۸ ژوئن ۲۰۰۹ کمتر است.
سطح ذخایر زیر زمینی گاز طبیعی منطقه غرب آمریکا نیز طی هفته منتهی به 18 ژوئن 2010 به میزان 14 میلیارد فوت مکعب نسبت به هفته قبل از آن افزایش یافته و همچنین معادل 92میلیارد فوت مکعب بالاتر از متوسط 5 سال گذشته این منطقه است. به طور کلی سطح ذخایر زیرزمینی عملیاتی گاز طبیعی آمریکا که معادل 2624 میلیارد فوت مکعب می‌باشد، در محدوده تاریخی 5 سال گذشته قرار دارد.


بررسی و تحلیل بازار فرآورده‌های نفتی‌:
قیمت بنزین سوپر بدون سرب در بورس آمریکا (آتی‌های ماه اول)، طی هفته منتهی به ۲۵ ژوئن ۲۰۱۰ از یک روند افزایشی همراه با نوسان برخوردار بود. قیمت بنزین سوپر بدون سرب در بورس نیویورک در ابتدا درپی از بین رفتن هیجان بازار از تصمیم چین برای افزایش انعطاف‌پذیری یوآن و تعدیل پیش‌بینی‌ها از بهبود تقاضای نفت در چین، کاهش معاملات مسکن آمریکا در ماه مه۲۰۱۰، کاهش ارزش سهام در بازارهای جهانی، افزایش ارزش دلار در مقابل یورو، کاهش تقاضای بنزین آمریکا معادل ۹۷ هزار بشکه در روز در هفته منتهی به ۱۸ ژوئن ۲۰۱۰ و همچنین به تبعیت از کاهش قیمت‌های نفت خام، از حدود ۱۴۲۸/۲ دلار به ازای هر گالن در تاریخ ۲۱ ژوئن تا کمتر از ۰۸۲۳/۲ دلار به ازای هر گالن در روز ۲۳ ژوئن ۲۰۱۰ کاهش یافت؛ ولی مجددا به دنبال افزایش خوش‌بینی‌ها نسبت به بهبود اقتصاد آمریکا و در نتیجه بهبود نسبی ارزش سهام در بازارهای جهانی، افزایش نگرانی‌ها از اخلال در عرضه نفت خام خلیج مکزیک به دلیل بروز توفان‌های فصلی و همچنین به تبعیت از افزایش قیمت‌های نفت خام در بازارهای جهانی، تا بیش از ۱۶۷۸/۲ دلار به ازای هر گالن در تاریخ ۲۵ ژوئن افزایش یافت. از سوی دیگر، قیمت سوخت حرارتی در بورس نایمکس با توجه به کاهش تقاضای فرآورده‌های میان تقطیر آمریکا به میزان ۶۱ هزار بشکه در روز در هفته منتهی به ۱۸ ژوئن ۲۰۱۰، افزایش سطح ذخیره‌سازی‌های فرآورده‌های میان تقطیر آمریکا به میزان ۳۰۰ هزار بشکه طی دوره مذکور و همچنین تاثیر سایر عوامل کاهشی مذکور، از یک روند کاهشی همراه با نوسان برخوردار بوده و طی دوره ۲۵-۲۱ ژوئن ۲۰۱۰، ابتدا از حدود ۱۴۵۹/۲ دلار به ازای هر گالن تا کمتر از ۰۵۷۲/۲ دلار به ازای هر گالن در تاریخ ۲۴ ژوئن ۲۰۱۰ کاهش یافت؛ ولی مجددا تا سطح ۱۱۲۲/۲ دلار به ازای هر گالن افزایش یافت.قیمت آتی‌های گازوئیل اروپا نیز از یک روند کاهشی همراه با نوسان برخوردار بوده و در ابتدا از حدود ۲۴۱۲/۲ دلار به ازای هر گالن در تاریخ ۲۱ ژوئن ۲۰۱۰ تا کمتر از ۱۳۲۴/۲ دلار به ازای هر گالن در تاریخ ۲۴ ژوئن کاهش یافت، ولی مجددا تا سطح ۱۶۰۸/۲ دلار به ازای هر گالن در تاریخ ۲۵ ژوئن افزایش یافت. طی هفته مذکور افزایش سطح ذخیره‌سازی‌های فرآورده‌های میان‌تقطیر آمریکا ( معادل ۳۰۰ هزار بشکه)، سوخت جت (معادل ۸۰۰ هزار بشکه) و همچنین کاهش تقاضای بنزین و فرآورده‌های میان تقطیر آمریکا به ترتیب معادل ۹۷ و ۶۱ هزار بشکه در روز در هفته منتهی به ۱۸ ژوئن ۲۰۱۰، از عوامل تضعیف‌کننده قیمت‌های فرآورده‌های نفتی و کاهش سطح ذخیره‌سازی‌های بنزین (معادل ۷۰۰ هزار بشکه) و نفت کوره پسماند (معادل ۱۰۰ هزار بشکه)، از عوامل تقویت کننده قیمت‌های فرآورده‌های نفتی به شمار می‌روند.


روند تغییرات قیمت آتی‌های بنزین، سوخت حرارتی و گازوئیل در بازارهای بورس طی دوره ۲۱ ژوئن الی ۲۵ ژوئن ۲۰۱۰
بر اساس آمار منتشره اداره اطلاعات انرژی آمریکا در روز 24 ژوئن 2010، قیمت‌های تک‌محموله فرآورده‌های نفتی در بازارهای جهانی طی دوره 15 ژوئن الی 22 ژوئن 2010 از یک روند افزایشی همراه با نوسان برخوردار بود. قیمت تک محموله بنزین معمولی در بازار آمریکا ( خلیج مکزیک)، ابتدا با 84/3 سنت افزایش در هر گالن، از حدود 15/201 سنت به ازای هر گالن در تاریخ 15 ژوئن به بیش از 99/204 سنت به ازای هر گالن در تاریخ 17 ژوئن 2010 افزایش یافت، ولی مجددا تا سطح 07/202 سنت به ازای هر گالن در تاریخ 22 ژوئن کاهش یافت. قیمت تک محموله بنزین معمولی در بازار اروپا (روتردام) نیز از چنین روندی برخوردار بود. قیمت تک محموله بنزین معمولی در بازار آسیا ابتدا از حدود 5/198 سنت به ازای هر گالن در تاریخ 15 ژوئن به بیش از 81/208 سنت به ازای هر گالن در تاریخ 21 ژوئن افزایش یافت، ولی مجددا تا سطح 05/204 سنت به ازای هر گالن در تاریخ 22 ژوئن کاهش یافت. قیمت‌های تک محموله سوخت جت و گازوئیل نیز طی دوره مذکور در بازارهای مختلف از چنین روند نوسانی برخوردار بود.
همچنین بر اساس آمارهای امور بین‌الملل شرکت ملی نفت ایران، میانگین بهای هر تن بنزین سوپر بدون سرب در بازار خلیج فارس با ۹ دلار و ۸۰ سنت افزایش نسبت به هفته قبل (۱۶ ژوئن ۲۰۱۰)، طی روز ۲۳ ژوئن ۲۰۱۰ در سطح ۷۱۸ دلار و ۱ سنت قرار گرفت. بر این اساس، هر تن بنزین سوپر بدون سرب در بازارهای مدیترانه ۶۸۷ دلار، شمال اروپا ۶۸۳ دلار و ۵۰ سنت، آمریکا ۷۶۴ دلار و ۳۰ سنت، ژاپن ۷۵۰ دلار و ۴۴ سنت و سنگاپور ۷۳۵ دلار و ۳۰ سنت معامله شده است. میانگین بهای هرتن سوخت جت نیز در بازار خلیج فارس با ۲۰ دلار و ۹۶ سنت افزایش نسبت به هفته قبل، طی روز ۲۳ ژوئن ۲۰۱۰ در سطح ۷۰۱ دلار و ۱۲ سنت قرار گرفت. میانگین بهای هر تن نفت گاز در بازار خلیج فارس با ۲۲ دلار و ۲۷ سنت افزایش نسبت به هفته قبل (۱۶ ژوئن ۲۰۱۰ )، طی روز ۲۳ ژوئن ۲۰۱۰ در سطح ۶۴۸ دلار و ۸۲ سنت قرار گرفت. بر‌اساس آمارهای امور بین‌الملل شرکت ملی نفت ایران، میانگین بهای هرتن نفت کوره در بازار خلیج فارس با ۹ دلار و ۸۲ سنت افزایش نسبت به هفته قبل، طی روز ۲۳ ژوئن ۲۰۱۰ در سطح ۴۴۰ دلار و ۳۸ سنت قرار گرفت.
*کارشناسان بازار انرژی
منبع‌: سایت موسسه مطالعات بین‌المللی انرژی (www.iies.org )