غلامعلی رحیمی - مهدیه علوی *
قیمت‌های آتی‌ گاز طبیعی در بورس آمریکا (آتی‌های ماه اول برای تحویل در ماه آوریل ۲۰۱۲) طی دوره ۲ مارس الی ۹ مارس ۲۰۱۲ از یک روند کاهشی همراه با نوسان برخوردار بود.

بر این اساس به‌رغم کاهش سطح ذخایر زیرزمینی عملیاتی گاز طبیعی آمریکا معادل 80 میلیارد فوت مکعب طی هفته منتهی به 2 مارس 2012، به دلیل رکورد تاریخی سطح ذخایر زیرزمینی گاز طبیعی آمریکا (که به میزان 6/43 درصد معادل 739 میلیارد فوت مکعب بالاتر از میزان مشابه سال قبل است) و همچنین کاهش 22/3 درصدی مصرف گاز طبیعی آمریکا در هفته منتهی به 7 مارس 2012، قیمت‌های آتی گاز طبیعی در بورس نایمکس، از حدود 48/2 دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ 2 مارس 2012 به 32/2 دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ 9 مارس 2012 کاهش یافت.
از سوی دیگر، قیمت‌های آتی‌ گاز طبیعی در بورس لندن(ICE) برای تحویل در ماه آوریل۲۰۱۲، از یک روند افزایشی همراه با نوسان برخوردار بوده و از حدود ۱۷/۹ دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ ۲ مارس ۲۰۱۲ به ۳۴/۹ دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ ۹ مارس ۲۰۱۲ افزایش یافت.
مصرف گاز طبیعی آمریکا در هفته منتهی به 7 مارس 2012 نسبت به هفته قبل از آن به میزان 22/3 درصد کاهش یافته که در این میان بیشترین کاهش مربوط به مصرف بخش خانگی و تجاری با 37/5 درصد کاهش است. میزان کل تقاضای گاز طبیعی در مقایسه با هفته منتهی به 29 فوریه 2012 45/3 درصد کاهش نشان می دهد. همچنین طی دوره 29 فوریه الی 7 مارس 2012، میزان واردات گاز طبیعی آمریکا از طریق خط لوله از کانادا به میزان 93/1 درصد افزایش یافته، در حالی که واردات LNG به میزان 81/34 درصد کاهش یافته است.
واردات گاز طبیعی از کانادا و واردات LNG در مقایسه با میزان مشابه سال قبل به ترتیب در حدود ۱۹/۸ درصد افزایش و ۵۳/۶۸ درصد کاهش نشان می‌دهد. تولید بازاری گاز طبیعی آمریکا طی دوره مذکور ۶۹/۰ درصد کاهش داشته که در مقایسه با میزان مشابه سال قبل معادل ۴۹/۷ درصد بیشتر است.
بر اساس گزارش موسسه بیکر، تعداد دکل‌های حفاری چرخشی گاز طبیعی آمریکا در هفته منتهی به 2 مارس 2012 در حدود 691 دکل بوده است که در مقایسه با هفته قبل از آن به میزان 19 دکل کاهش نشان می‌دهد. از سوی دیگر، تعداد دکل‌های حفاری در بخش نفت ( که شامل تولید گازهای همراه نفت نیز می‌شود) طی دوره مذکور به میزان 28 دکل افزایش یافته و در سطح 1293 دکل فعال قرار گرفته است.
قیمت تک محموله گاز طبیعی در بازار هنری‌هاب از یک روند کاهشی برخوردار بوده و از ۴۵/۲ دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ ۱ مارس ۲۰۱۲ به کمتر از ۲۴/۲ دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ ۷ مارس ۲۰۱۲ کاهش یافت.
این سطح قیمتی به میزان 1/70 درصد از قیمت 5/7 دلار در هر میلیون بی.تی.یو قیمت هنری‌هاب در اوایل سال 2010، پایین‌تر است. قیمت تک محموله گازطبیعی در بازار نیویورک نیز از یک روند کاهشی برخوردار بوده و از 68/2 دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ 1 مارس 2012 ، با 24 سنت (9/8 درصد) کاهش به کمتر از 44/2 دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ 7 مارس 2012 کاهش یافت.
همچنین قیمت تک محموله گازطبیعی در بازار شیکاگو از یک روند کاهشی برخوردار بوده و از ۵۱/۲ دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ یک مارس ۲۰۱۲ به ۳۲/۲ دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ ۷ مارس ۲۰۱۲ کاهش یافت.
قیمت تک محموله گازطبیعی در بازار کالیفرنیای جنوبی از یک روند کاهشی برخوردار بوده و با 19 سنت کاهش (01/7 درصد)، از حدود 68/2 دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ 29 فوریه 2012 به 49/2 دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ 6 مارس 2012 کاهش یافت. قیمت تک محموله گازطبیعی در بازار تورنتوی کانادا نیز از یک روند کاهشی برخوردار بوده و با 15 سنت کاهش (15/5 درصد)، از حدود 91/2 دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ 29 فوریه 2012 به 76/2 دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ 6 مارس 2012 کاهش یافت.
همچنین قیمت تک محموله گاز طبیعی در بازار اروپا (ICE) از یک روند کاهشی برخوردار بوده و با ۲۲ سنت کاهش (۳۲/۲ درصد) طی دوره ۲۹ فوریه الی ۶ مارس ۲۰۱۲، از حدود ۴۷/۹ دلار در هر میلیون بی.تی.یو به ۲۵/۹ دلار در هر میلیون بی.تی.یو کاهش یافت.
قیمت تک محموله گاز طبیعی در بازار انگلیس (NBP) طی دوره 20 فوریه الی 27 فوریه 2012 به میزان 67 سنت (4/7 درصد) افزایش یافته و از 04/9 دلار در هر میلیون بی.تی.یو به 71/9 دلار در هر میلیون بی.تی.یو رسیده است. قیمت تک محموله LNG در بازار جنوب شرق اروپا نیز طی دوره مذکور از یک روند افزایشی برخوردار بوده و با 5 سنت افزایش از 95/9 دلار در هر میلیون بی.تی.یو به 10 دلار در هر میلیون بی.تی.یو رسیده است.
همچنین قیمت تک محموله LNG در بازار شمال شرق آسیا طی دوره ۲۰ فوریه الی ۲۷ فوریه ۲۰۱۲ از یک روند افزایشی برخوردار بوده و با ۵۰ سنت افزایش (۴/۳ درصد)، از ۷/۱۴ دلار در هر میلیون بی.تی.یو به ۲/۱۵ دلار در هر میلیون بی.تی.یو افزایش یافته است.
بر اساس برآوردهای اداره اطلاعات انرژی آمریکا میزان ذخایر زیرزمینی عملیاتی گاز طبیعی آمریکا طی هفته منتهی به 2 مارس 2012 در حدود 2433 میلیارد فوت مکعب بود که نسبت به هفته قبل از آن بیش از 80 میلیارد فوت مکعب کاهش یافته است. این ذخایر به میزان 739 میلیارد فوت مکعب بیشتر از میزان مشابه سال قبل در تاریخ 2 مارس 2011 بوده و به میزان 792 میلیارد فوت مکعب (3/48 درصد) بیشتر از متوسط 5 سال گذشته (2011- 2007) است.
میزان متوسط ذخایر زیر زمینی گاز طبیعی آمریکا طی ۵ سال گذشته در حدود ۱۶۴۱ میلیارد فوت مکعب بوده است. در منطقه شرق، میزان ذخایر طی هفته منتهی به ۲ مارس ۲۰۱۲ نسبت به هفته قبل از آن به میزان ۶۰ میلیارد فوت مکعب کاهش یافته و در سطح ۱۱۱۴ میلیارد فوت مکعب قرار گرفته است ولی به میزان ۳۳۳ میلیارد فوت مکعب (۶/۴۲ درصد) از متوسط ۵ سال گذشته این منطقه بیشتراست. ذخایر در منطقه تولیدی (آلاباما، آرکانزاس، کانزاس، لوئیزیانا و.... ) به میزان ۳۵۲ میلیارد فوت مکعب بالاتر از متوسط ۵ سال گذشته این منطقه یعنی ۶۱۵ میلیارد فوت مکعب بوده و نسبت به هفته قبل از آن به میزان ۷ میلیارد فوت مکعب کاهش یافته است.
بررسی و تحلیل بازار فرآورده‌های نفتی
قیمت بنزین سوپر بدون سرب در بورس آمریکا (آتی‌های ماه اول)، طی هفته منتهی به ۹ مارس ۲۰۱۲ از یک روند افزایشی همراه با نوسان برخوردار بود. بر این اساس، طی هفته گذشته به دنبال انتشار برخی اخبار و اطلاعات مثبت در مورد اقتصاد آمریکا نظیر بهبود آمار بخش مشاغل آمریکا، آتش‌سوزی در یکی از واحدهای میدان نفتی سینکرود کانادا و کاهش حدود ۳۰ درصد از تولید روزانه ۳۵۰ هزار بشکه‌ای نفت ماسه‌ای این میدان، آتش‌سوزی در خط لوله صادرات نفت کانادا به آمریکا، کاهش سطح ذخیره‌سازی‌های بنزین آمریکا معادل ۴۰۰ هزار بشکه در هفته منتهی به ۲ مارس ۲۰۱۲، ناآرامی‌های سیاسی در منطقه خاورمیانه و نگرانی معامله‌گران از بروز اختلال در مبادی استراتژیک حمل و نقل نفت خام و همچنین به تبعیت از بازار نفت خام، قیمت بنزین سوپر بدون سرب از ۲۷/۳ دلار به ازای هر گالن در تاریخ ۲ مارس ۲۰۱۲ به ۳۳/۳ دلار به ازای هر گالن در روز ۹ مارس ۲۰۱۲ افزایش یافت.
البته طی دوره مذکور انتشار برخی اخبار و اطلاعات نظیر کاهش تقاضای بنزین آمریکا معادل 101 هزار بشکه در روز در هفته منتهی به 2 مارس 2012، افت سفارش‌های خرید کالاهای صنعتی در آمریکا و همچنین افزایش ارزش دلار در مقابل یورو، از عوامل تضعیف کننده قیمت بنزین در بازار آمریکا بوده و موجب نوسان قیمت بنزین در این بازار شد.
قیمت سوخت حرارتی نیز در بورس نایمکس با توجه به عوامل افزایشی مذکور و همچنین کاهش سطح ذخیره‌سازی‌های فرآورده‌های میان تقطیر آمریکا معادل ۹/۱ میلیون بشکه در هفته منتهی به ۲ مارس ۲۰۱۲، از یک روند افزایشی همراه با نوسان برخوردار بوده و از ۲۰۱/۳ دلار به ازای هر گالن در تاریخ ۲ مارس ۲۰۱۲ به ۲۶۳/۳ دلار به ازای هر گالن در روز ۹ مارس ۲۰۱۲ افزایش یافت.
البته طی دوره مذکور، کاهش تقاضای فرآورده‌های میان تقطیر آمریکا معادل 128 هزار بشکه در روز در هفته منتهی به 2 مارس 2012، از عوامل تضعیف‌کننده قیمت سوخت حرارتی در بازار آمریکا به شمار رفته و موجب نوسان قیمت در این بازار شد.
همچنین قیمت‌های آتی‌ گازوئیل اروپا طی دوره مذکور، به رغم تشدید نگرانی درباره وضعیت اقتصادی اروپا، پیش‌بینی افت ۳/۰ درصدی اقتصاد حوزه یورو در سه ماه چهارم سال ۲۰۱۲ و همچنین ناامیدی از پیشرفت برنامه مبادله اوراق قرضه یونان، به دلیل نگرانی‌ها از کمبود واقعی عرضه نفت خام از سوی کشورهایی مانند یمن، سوریه، نیجریه و دریای شمال و همچنین پیش‌بینی اداره اطلاعات انرژی آمریکا مبنی بر کاهش ۸۰ و ۱۷۰ هزار بشکه‌ای در روز در پیش‌بینی تولید نفت خام کشورهای غیر عضو اوپک در سال‌های ۲۰۱۲ و ۲۰۱۳ با توجه به اختلالات اخیر عرضه نفت در سودان جنوبی، یمن و دریای شمال، از یک روند افزایشی همراه با نوسان برخوردار بوده و از ۲۸/۳ دلار به ازای هر گالن در تاریخ ۲ مارس ۲۰۱۲ به بیش از ۳۵/۳ دلار به ازای هر گالن در تاریخ ۹ مارس ۲۰۱۲ افزایش یافت.
به طور کلی طی دوره مذکور کاهش سطح ذخیره‌سازی‌های بنزین آمریکا معادل 400 هزار بشکه، فرآورده‌های میان تقطیر معادل 9/1 میلیون بشکه و همچنین سوخت جت معادل 8/1 میلیون بشکه، از عوامل تقویت کننده قیمت فرآورده‌های نفتی و از سوی دیگر، افزایش سطح ذخیره‌سازی‌های نفت کوره پسماند آمریکا معادل 100 هزار بشکه و همچنین کاهش تقاضای بنزین و فرآورده‌های میان تقطیر آمریکا به ترتیب معادل 101 و 128 هزار بشکه در روز در هفته منتهی به 2 مارس 2012 از عوامل تضعیف‌کننده قیمت فرآورده‌های نفتی در بازار آمریکا به شمار می‌روند. بر اساس آمار منتشره امور بین‌الملل شرکت ملی نفت ایران در روز 7 مارس 2012، قیمت‌های تک محموله فرآورده‌های نفتی در بازارهای جهانی طی دوره 29 فوریه الی 6 مارس 2012، عمدتا از یک روند افزایشی برخوردار بودند.
بر این اساس، قیمت تک محموله بنزین سوپر بدون سرب با رشد ۷۴/۷ دلاری در هر تن به ۹۰/۱۱۳۰ دلار رسید همچنین گازوئیل و نفت کوره در بازار خلیج فارس به ترتیب به میزان ۵۸/۳ و ۱۳/۲۰ دلار به ازای هر تن متریک طی دوره مذکور افزایش یافته و به قیمت ۹۸/۹۸۶ و ۷۶/۱۰۶۱ دلار هر تن رسید، در حالی که قیمت تک محموله سوخت جت به میزان ۱۲/۳ دلار به ازای هر تن متریک طی دوره مذکور کاهش یافته و در بازار خلیج فارس به ۲۹/۷۳۶ دلار رسید.
*کارشناسان بازار انرژی