محمود سبزی مدیر طرح و توسعه شرکت بیمه آسیا بدون تردید همه افراد جامعه برای یکبار هم که شده گذرشان به بانک‌ها برای دریافت انواع تسهیلات افتاده است. فارغ از اسناد و مدارک عامی که همه بانک‌ها اقدام به دریافت آنها می‌کنند، یکی از نکات بسیار شایسته در سیستم بانکداری حمایت و پشتیبانی مستقیم و غیر‌مستقیم از سایر بانک‌ها است. در این نوشتار به‌دنبال تشریح شیوه دریافت وام و تسهیلات از نوع خاص برای افراد خاص نیستیم. بلکه درباره تسهیلات عام و خرد بحث می‌کنیم. عموما در تسهیلات خرد یکی از اولین اقدامات بانک‌ها موضوع اعتبارسنجی مشتریان است که در بدو امر با استعلام میزان بدهی‌ها و معوقات و میزان تسهیلات قبلی مشتری آغاز می‌شود. فارغ از اشکالات وارده بر این سیستم درخصوص تنوع استعلام‌ها و تناقض‌های موجود در پاسخ‌های دریافتی از محل استعلام‌ها، این امر تقریبا برای همه مشتریان صورت می‌گیرد. در این مسیر و فرآیند معمولا مشتریان با اقساط معوق در بانک عامل یا سایر بانک‌ها و موسسات متصل به سیستم منسجم بانکداری یا جرایمی روبه‌رو می‌شوند. مشتری در مواجهه با چنین شرایطی باید نسبت به به‌روزرسانی سایر اقساط یا تسهیلات دریافتی به‌منظور برخورداری از شرایط دریافت وام جدید اقدام کند. این امر حتی ممکن است برای بانک ارائه‌دهنده تسهیلات نیز هیچ نوع انتفاعی نداشته باشد، اما به‌صورت غیر‌مستقیم اقدام به همکاری و تعامل با سایر همکاران بانکی خود می‌کنند. اما در صنعت بیمه این اتفاق برعکس صنعت بانکداری رخ می‌دهد. مشتری در صنعت بیمه چندان اعتبارسنجی نمی‌شود. در رشته شخص ثالث به‌عنوان عام ترین رشته و دارای بالاترین سهم عموما از سوی شبکه فروش نمایندگان و کارگزاران (که به‌دنبال جذب مشتری برای دریافت کارمزد بوده و به هر نحو ممکن در صدد خوب نشان دادن بیمه‌گذار می‌باشند) این امر بدون اعتبارسنجی واقعی صورت می‌گیرد. بعضا در برخی از شرکت‌های بیمه موضوع استعلام از بیمه مرکزی درخصوص سوابق خسارتی بیمه‌نامه قبلی صورت نمی‌گیرد یا به‌دنبال ارائه تصویری کم ریسک از مشتری می‌باشند؛ به‌خاطر اینکه موضوع صدور و خسارت در صنعت بیمه متفاوت از یکدیگرند. شبکه فروش (سهم نمایندگان در تولید صنعت تقریبا در حدود ۸۰ درصد است) بنابراین خیلی به‌دنبال رعایت اعتبارسنجی مشتری نمی‌باشند و عمدتا به‌دنبال جذب مشتریان سایر شرکت‌های بیمه‌ای هستند. در صنعت بانکداری مشتری باید در عین تسویه با سایر بانک‌ها تصویر خوب و دارای اعتباری از خود نشان دهد. در حالی که در صنعت بیمه این امر خیلی مشهود نیست؛ چراکه شبکه فروش صرفا به‌دنبال جذب مشتری به هر طریق است و گاه مشتری بد و نامطلوب از نظر ریسک سایر شرکت‌های بیمه‌ای را بدون هیچ سختگیری و اقدامات محدود‌کننده‌ای جذب شرکت بیمه جدید می‌کند. از سوی دیگر ورود نهادهای بیرونی بر این صنعت موجب تشدید فرآیند عدم اعتبارسنجی بیمه‌گذاران شده است. برای مثال، نمونه اخیر رای دیوان عدالت اداری در مورد عدم دریافت جریمه از بیمه‌گذاران خاطی و پر ریسک موجب شده است که بیمه‌گذاران پر خطر با آسایش خاطر اقدام به عدم رعایت قوانین و مقررات رانندگی کنند و در این مسیر در بلند‌مدت صنعت بیمه با خیل عظیمی از بیمه‌گذاران پرریسک و بدون جریمه روبه‌رو خواهد شد. از دیگر تفاوت‌های موجود در سیستم بانکداری و بیمه‌ای تفاوت و شیوه ارائه خدمات در شبکه فروش است. در صنعت بانکداری، ارائه تمامی خدمات به مشتریان از طریق شعب مستقیم بانکی صورت می‌گیرد. به‌عبارتی در سیستم بانکی تمامی کارکنان بانک به‌عنوان افراد حقوق بگیر بانک کار می‌کنند و انتفاع مستقیمی از میزان خدمات غیر‌از پاداش‌ها و کارانه‌های ادواری وجود ندارد. این در حالی است که در صنعت بیمه نزدیک به ۸۰ درصد از خدمات صدور بیمه و بخش قابل ملاحظه‌ای از خدمات خسارتی از سوی شبکه فروش نمایندگان و کارگزاران صورت می‌گیرد که همین امر موجب تفاوت شدید این دو صنعت می‌شود. شبکه فروش غیر‌مستقیم بیمه‌ای سود خود را از محل فروش و صدور بیمه‌نامه به‌دست می‌آورد و از محل میزان خسارت‌های ناشی از انتخاب نامساعد چیزی متضرر نمی‌شود، فقط در برخی از شرایط از دریافت سود مشارکت محروم می‌شود. این در حالی است که به‌خاطر صدور بیمه‌نامه کارمزد خود را پیش‌تر دریافت کرده است. با بررسی‌های به‌عمل آمده از صنعت بیمه شاهد این هستیم که این صنعت بی‌جهت و بی‌دلیل اقدام به رقابت قیمتی یا ارائه تخفیفات غیر‌قانونی و برخلاف سندیکای بیمه‌گران برای جذب مشتری و از دست دادن نزدیک به ۱۰ درصد از کل حق بیمه صادره شخص ثالث در سال‌های اخیر که حدودا معادل۷ هزار میلیارد ریال می‌شود شده است و از همین نقطه اهالی صنعت بیمه سودی معادل ۷۰۰ میلیارد تومان را بدون هیچ دلیلی از دست می‌دهند. این در حالی است که از یکسو رشته شخص ثالث در مرز زیان قرار دارد و از سوی دیگر بیمه‌ای است اجباری و باید همه دارندگان و مالکان خودروهای قابل تردد اقدام به بیمه کردن خودروهای خود کنند و این امر به‌خاطر بی‌تدبیری همکاران صنعت بیمه از دست می‌رود. (سالنامه ۱۳۹۲) در پایان به‌منظور رفع موانع و محدودیت‌های این مساله پیشنهاد می‌شود به‌رغم مشکلات و نواقص موجود در سیستم سنهاب بیمه مرکزی، همه بیمه‌گران نسبت به رعایت سیستم منسجم بیمه‌ای برای مجازات و تنبیه‌های قانونی قرار داده شده در بیمه برای بیمه‌گذاران پر خطر اعمال نمایند. بجا است که بیمه مرکزی در این باره از سیاست‌های محکم و سختگیرانه‌تری در مقابل تمامی بیمه‌گران خاطی استفاده کند. اگر چه تجربه چند ساله اخیر نشانی از رویکرد مناسب بیمه مرکزی در این باره ندارد. وجود یک سیستم منسجم بیمه‌ای یا هسته بیمه‌ای (core insurance)در تمام بخش‌ها و الزام به رعایت آن از سوی تمامی شرکت‌های بیمه‌ای و کنترل و نظارت آن از طریق سندیکای بیمه‌گران و بیمه مرکزی را شاید بتوان یکی از بهترین راه‌های نجات صنعت بیمه از ورطه سقوط در دام عدم توانگری دانست و ابزاری برای کنترل و نظارت محسوب می‌شود.