حمیدرضا آریان‌پور: دلار که سال بسیار خوبی را پشت‌سر گذاشته است، نخستین روز کاری سال جدید میلادی را هم با رکوردزنی فوق‌العاده‌ای شروع کرد تا پرسش‌های تازه‌ای پیرامون این ارز جهانی شکل بگیرد. شاخص دلار که این ارز را در برابر ۶ ارز عمده (یورو، پوند استرلینگ، ین ژاپن، فرانک سوئیس، دلار کانادا و کرون سوئد) مقایسه می‌کند، در آخرین روز کاری سال ۲۰۱۳ به ۰۴/۸۰ و در آخرین روز کاری سال ۲۰۱۴ به ۲۸/۹۰ واحد رسید تا در بیشتر مقاطع سال گذشته میلادی در بالاترین سطح در ۴ سال گذشته نوسان کرده باشد، اما شاخص دلار روز جمعه، دوم ژانویه و در نخستین روز کاری سال ۲۰۱۵ میلادی به بالاترین سطح در بیش از ۹ سال گذشته رسید. شاخص دلار در این روز به رقم ۱۶/۹۱ واحد رسید که از بهار ۲۰۰۶ تجربه نشده است.

رشد ۱۲ درصدی ارزش دلار ایالات‌متحده در سال ۲۰۱۴ ناشی از دو واقعیت اقتصادی بود. اول احیای قوی بزرگ‌ترین اقصاد جهان که آمریکا را در نهایت به رونق رساند و دوم وضعیت نابسامان دیگر اقتصادهای عمده جهان که با تحت فشار قرار دادن ارزهای عمده، دلار آمریکا را تقویت می‌کرد. دلار به‌ویژه از جولای ۲۰۱۴خیز گرفت تا حتی به نگرانی در داخل آمریکا تبدیل شود.

رشد قابل توجه روز جمعه عمدتا ناشی از سقوط یورو به دلیل جدی شدن آغاز سیاست‌های تسهیل کمی از سوی بانک مرکزی اروپا بود، گرچه این تنها عامل خیز دلار در نخستین روز کاری سال جدید میلادی نبود. یورو جمعه در پی سخنان ماریو دراگی، رئیس بانک مرکزی اروپا به کمترین ارزش در ۵/۴ سال گذشته رسید تا دلار هم از نگرانی‌های قاره سبز نفع بیشتری ببرد، ولی سقوط یورو همه عوامل خارجی را پوشش نمی‌دهد. به قول کیت جاکس، استراتژیست ارشد بانک «سوسیته جنرال»، «تقاضا برای دلار چیزی ورای افت ارز واحد اروپایی است». او معتقد است: «آرام گرفتن اقتصاد چین، ضعف قیمت‌های نفت خام و تاثیر آن بر گروهی از ارزها و اخبار هفته گذشته مبنی بر خروج سرمایه از بازارهای نوظهور همه بر تقویت دلار اثرگذار بوده‌اند.»

با چنین شروعی در سال و در واقع با توجه به بازگشت اقتصاد ایالات‌متحده به شرایط پیش از بحران، باید انتظار داشت که این ارز جهانی در سال ۲۰۱۵ نیز به ترکتازی خود ادامه دهد. با توجه به رکود اقتصاد ژاپن، قرار گرفتن اروپا درآستانه رکود و کند شدن شتاب اقتصادی چین دلار باز هم سال خوبی را خواهد داشت، اما پرسش مهم میزان رشد آن است. دنیس گارتمن، کارشناس اقتصادی به «ضعف اقتصادهای نوظهور و سیاست‌های واگرای پولی اقتصادهای جهان» اشاره می‌کند. در حالی که فدرال رزرو با بازگشت رونق به اقتصاد آمریکا، در ماه اکتبر به برنامه خرید اوراق قرضه یا همان «تسهیل کمی» پایان داد، بانک مرکزی اروپا و بانک مرکزی ژاپن به دنبال آغاز تسهیل کمی در حوزه‌های اقتصادی وابسته به خود هستند. گارتمن در گفت‌وگویی با «سی‌ان‌بی‌سی» می‌گوید: «به گمان من بازار دلار تازه رو به افزایش است، البته تعدیل‌هایی در این مسیر صورت خواهد گرفت.»

اما بوریس شلوسبرگ، مدیر اجرایی بخش سیاست‌گذاری در موسسه مدیریت دارایی BK می‌گوید: بازار بیش از اندازه به «تئوری پادشاهی دلار» روی خوش نشان داده است: «داستان دلار در سال ۲۰۱۵ افت‌و‌خیزهای بیشتری خواهد داشت. ممکن است افت یورو در برابر دلار ادامه داشته باشد، اما ین می‌تواند در برابر دلار رشد کند.» افت یورو در حالی جلب توجه می‌کند که این ارز واحد از ابتدای سال جدید، لیتوانی را نیز به عضویت پذیرفته تا ۱۹ عضوی شود. در مورد یورو کمتر خوش‌بینی‌ای وجود دارد، اما تعداد کسانی که رشد دلار را بیش از اندازه می‌دانند هم کم نیستند.

برخی از کارشناسان آمریکایی نگران تاثیر دلار قوی بر رشد این کشور هستند، اما نگرانی‌ها به آمریکاییان محدود نمی‌شود. چنان که آمبروز ایوانس پریشارد، دبیر گروه تجارت بین‌الملل روزنامه تلگراف می‌گوید: «اقتصاد بسته آمریکا می‌تواند از پس خیز دلار و افزایش نرخ‌های بهره برآید، اما بسیاری از اقتصادهای جهان نمی‌توانند.» انقباضی شدن سیاست پولی در آمریکا در کنار تقویت بیشتر دلار می‌تواند تمام بازارهای مالی جهان را که به نرخ‌های بهره نزدیک به صفر عادت کرده‌اند، تحت‌تاثیر قرار دهد. حالا با عبور شاخص دلار از مرز ۹۰ واحد، برخی از رسیدن این شاخص تاثیرگذار به رقم ۱۰۰ سخن می‌گویند.

حرکت شاخص دلار به سوی 100 واحد؟