رضا صبری امروزه با توجه به نوآوری‌های گسترده در عرصه بانکداری و به موازات آن بحران‌های مالی و بانکی، سیستم‌های نظارتی و مقررات مرتبط با آن در بانک را هم با چالش‌های ذیل روبه‌رو کرده است: * قوانین و مقررات جدید و تاثیر بر عملیات بانک‌ها

* پیچیده‌تر شدن عملیات بانکی و در نتیجه دشوارتر شدن عملیات نظارت

* فناوری اطلاعات و مجازی شدن فرآیندها

* مدیریت ریسک و تاثیر آن بر امر نظارت

* تغییر رویکرد نظارت از کشف به جلوگیری

اقدام بانک مرکزی در راستای اصلاح روش نظارتی خود بر بانک‌های کشور از روش سنتی به نظارت مبتنی‌بر ریسک یک اقدام تحسین برانگیز است. متعاقب این تصمیم بانک مرکزی، تغییر در رویکرد نظارتی در بانک‌ها و موسسات مالی و اعتباری کشور از رویکرد بازرسی سنتی به حسابرسی داخلی مبتنی‌بر ریسک، امری ضروری و اجتناب‌ناپذیر است. طی بررسی به عمل آمده در سیستم بانکی کشور در شرایط حاضر ساختار حسابرسی داخلی در بانک‌های ایران به سه شکل است:

دسته اول: برخی از بانک‌ها دارای واحد حسابرسی داخلی مستقل زیر نظر کمیته حسابرسی بوده و گزارش‌های خود را به هیات‌مدیره بانک ارائه می‌دهند.

دسته دوم: برخی از بانک‌ها دارای مدیریت حسابرسی و بازرسی بوده که واحد حسابرسی داخلی زیر نظر مدیر بازرسی فعالیت کرده و گزارش‌های خود را به مدیرعامل یا مدیر امور ناظر بر بازرسی ارائه می‌دهند.

دسته سوم: فاقد واحد حسابرسی داخلی بوده و فقط دارای بازرسی می‌باشند.

ضرورت ایجاد و تقویت جایگاه و استقلال حرفه‌ای حسابرسی داخلی در بانک‌ها

با توجه به نقش ارزنده‌ای که حسابرسی داخلی در ارکان راهبری شرکتی، مدیریت ریسک و کنترل‌های داخلی به‌ویژه در بانک‌ها دارد و دامنه فعالیت حسابرسان داخلی در بانک‌ها بر خلاف بازرسی که فقط قوانین و مقررات (اهدف رعایتی) را بررسی می‌نمایند، شامل بررسی اثربخش و کارآیی عملیات (اهداف رعایتی)، گزارشگری صورت‌های مالی (اهداف گزارشگری) و رعایت قوانین و مقررات (اهداف رعایتی) نیز می‌شود. با توجه به اهمیت حسابرسی داخلی در بانک‌ها باید حسابرسان داخلی بانک‌ها از قابلیت حرفه‌ای کافی و جایگاه و استقلال مناسب برخوردار باشند تا قادر به رسیدگی کلیه‌ حوزه‌های فعالیت بانکی باشند و با تغییر نقش خود از بررسی بخش‌های مالی با ارائه خدمات اطمینان بخشی و مشاوره‌ای نقش ارزنده‌ای در راهبری شرکتی، مدیریت ریسک و کنترل‌های داخلی بانک‌ها داشته باشند.

نقش حسابرسی داخلی بانک‌ها در راستای نظارت ناظرین بانک مرکزی

مطابق رهنمود کنترل‌های داخلی توسط کمیته بال، کلیه ناظران بانکی باید کار واحدهای حسابرسی بانک‌های تحت نظارت خود را ارزیابی کنند. این کار از طریق برگزاری جلسات دوره‌ای، ارزیابی‌های حضوری یا گزارش‌دهی به ناظران انجام می‌شود. به‌منظور تبادل نظر در مورد عملکرد واحد حسابرسی داخلی و یافته‌های آن بخش، به‌خصوص در زمینه‌هایی که ریسک قابل‌ملاحظه‌ای را نشان می‌دهد، ناظران جلسات مشورتی با حسابرسان داخلی تشکیل دهند. ناظران، گزارش‌های حسابرسی داخلی را به‌منظور شناسایی مشکلات کنترلی و زمینه‌های بالقوه ریسک بررسی می‌کنند. ایجاد یک واحد حسابرسی داخلی اثربخش و کارآ دارای استقلال و جایگاه حرفه‌ای در بانک‌های کشور علاوه‌بر کمک به مدیران ارشد بانک‌ها در راستای نظارت و نظام راهبری بانک به واحدهای نظارتی خارج از بانک مانند بانک مرکزی می‌تواند اطمینان دهد که آیا بانک از یک سیستم کنترل داخلی اثربخش برخوردار است و همچنین بانک مرکزی را در راستای نظارت خود بر بانک‌ها ازجمله نحوه رعایت قوانین و مقررات بانک مرکزی توسط بانک‌ها کمک خواهد کرد. ایجاد یک واحد حسابرسی داخلی اثربخش در بانک‌های کشور بدون هماهنگی و حمایت بین سه گروه ذی‌نفع شامل هیات‌مدیره و مدیران ارشد بانک‌ها به عنوان دریافت‌کننده خدمات حسابرسی داخلی، حسابرسان داخلی بانک‌ها به عنوان ارائه‌دهنده خدمات حرفه‌ای حسابرسی داخلی و حمایت و الزام نهادهای نظارتی مانند بانک مرکزی و سازمان بورس اوراق بهادار به عنوان نهادهای ناظر و قانون‌گذار جهت استقرار حسابرسی داخلی در بانک‌ها امکان‌پذیر نمی‌باشد.