* مهدی یوسفی

همان‌طور که استحضار دارید کمتر بانکی است که امروزه در کشور جهان سومی خودمان برخلاف تمام دنیا شلوغ نباشد. . . . مشتری پس از مدتی زیاد ایستادن در صف، سند و چک مسافرتی را تحویل تحویلدار می‌دهد ناگهان این جواب تحویلدار برمخاطرات وی خواهد افزود که این چک پول فلان بانک است نمی‌توانیم نقدی به حساب ببریم باید نقد کنی یا وصولی بیاوری، پس این همه صف و اتلاف وقت، همه باد هوا ... تازه جالب اینکه تکریم ارباب رجوع از این نقطه آغاز خواهد شد که مشتری باید برای تبدیل به اصطلاح شبه‌پول خود به بانک‌های مختلف مراجعه و با سبدی از اسکناس برگردد و باز دوباره شلوغی و نوبت و صف طولانی و...

اینجا است که تابلوی شعار «همیشه، همواره، پیوسته حق با مشتری است» جلوه‌گری خواهد کرد البته این مسائل برای مدیریت ارشد و عناصر ستادی نظام بانکی غیرملموس‌تر بوده و بیشتر عناصر صف را آزار خواهد داد. «وحال خود شما قضاوت کنید نباید در صحت و سقم ندای تکریم ارباب رجوع تردید کرد.»

باور بفرمایید در نظام بانکی بیشتر رنگ‌ها جلوه‌گری و حکومت می‌کنند تا نفس و ماهیت عمل اگر مثال فوق را فرض بگوییم حال اثبات فرضیه:

بین ایران‌چک ۱۰۰۰۰۰۰ریالی با رنگ سبز و چک‌پول ۱۰۰۰۰۰۰ریالی با رنگ قرمز یا مشکی و یا هر رنگ دیگر، چه فرقی وجود دارد که آن یکی مقبول تمام بانک‌ها و این یکی مکروه و حال باور نمودید که جایگاه تکریم ارباب رجوع در تفاوت رنگ‌ها است.

بارها و بارها مشتری این سوال را از حقیر نموده است و بنده نیز برای افراد زیادی این سوال را مطرح نموده‌ام که علت تفاوت چک‌پول‌ها در چیست؟

اما متاسفانه نه جواب درستی داده و نه جواب درستی را دریافت نموده‌ام. اما شاید برای این باشد که چون اطلاعات ایران‌چک در شبکه وجود دارد احتمال نقد نمودن ایران چک‌های سرقتی کاهش می‌یابد در صورتی که همزمان با اطلاعات ایران‌چک‌ها اطلاعات چک‌پول‌ها را نیز می‌توان وارد شبکه نمود تا احتمال سرقتی بودن آن نیز کاهش یابد.

این تبعیضات باعث شده که مشتری هنگام انتقال وجه بین بانک‌ها که در راس آنها بانک پاسخگو وجود دارد، واقعا عزادار خواهد شد، اما چه کند که:

آنچه شیران را کند رو به مزاج

احتیاج‌ است، احتیاج‌ است، احتیاج

واقعا اگر بانک‌های خصوصی نبودند چه کسی بانک‌های دولتی را از این خواب زمستانی بیدار و آنها را وادار به تکریم ارباب رجوع می‌نمود، البته بانک‌های دولتی هم حق دارند که کسالت این خواب زمستانی را در خود حفظ کنند چرا که وجود سپرده‌های دولتی و انحصاری و تخصصی بودن برخی از آنها باعث پشتگرمی آنها شده است.

و خدای ناکرده زبانم لال باعث ایجاد این تفکر گردیده است که هر چه قدر مشتری هم سر بدود باز هم خانه نیازش اینجا است. آمار بگیرید: بسیاری از نقل و انتقال وجه نقد بین بانک‌ها، حضور افراد در بانک‌ها و سرگردانی مشتری ناشی از تبدیل چک‌های مسافرتی بانک‌ها به همدیگر است.

حال تا قبل از رسیدن به E.B - یا همان بانکداری سال‌های گذشته جهان دومی‌ها که سال‌ها بسترسازی لازم است «با توجه به موازی کاری بانک‌ها و ارگان‌ها» باید چاره‌ای اندیشید تا شاید مرهمی باشد بر هزینه‌های بانکی، وقت به ثمن بخس از دست رفته مردم، مجادلات گروه صف و مشتری در پذیرش و عدم پذیرش این شبه پول‌ها به نظر بنده به عنوان قطره‌ای از اقیانوس عظیم نظام بانکی که سال‌ها است این مشکلات را از نزدیک مشاهده می‌کنم این است که در میان این همه تکالیف بانک مرکزی به بانک‌ها این تکلیف هم اضافه شود که بانک‌ها چک پول‌های همدیگر را قبول نمایند که از مزایای آن عبارتند از:

الف. مشتری در انتقال ۵۰۰۰۰۰۰ریال می‌تواند به جای ۱۰ فقره ایران چک ۵۰۰۰۰ ریالی یا ۵ برگ ایران چک ۱۰۰۰۰۰۰ریالی از یک برگ چک پول ۵۰۰۰۰۰۰ریالی استفاده نماید و از ایران چک‌های ریزتر در پرداخت حقوق کارکنان و تنخواه‌گردان‌ها و... استفاده نمود.

ب. کاهش هزینه بانک‌ها در چاپ، صدور و ابطال واقعا بیش از اندازه ایران چک توسط بانک‌ها که در برخی از موارد صحنه‌های ناراحت کننده‌ای را ایجاد می‌نماید در برخی موارد چند صد برگ ایران چک به سریال در بانکی صادر و در کمتر از یک ساعت در بانک دیگر باطل می‌گردد.

ج. کاهش جابه‌جایی وجه نقد توسط مردم: چرا که یک بازاری ابتدا باید چک پول‌های مختلف خود را تبدیل و سپس به بانک عامل خود مراجعه نمانید ولی با این طرح مطمئن است که همه چیز در همه جا پذیرفته شده است و اما معایب طرح: باعث ایجاد چک پول محوری شده و استفاده از چک رمزدار بین بانکی را کاهش خواهد داد. واقعا گناه مشتری چیست که X ریال چک پول فلان بانک برای واریز به حساب طرح سپاس پذیرفته شده نیست، مگر مشتری به حساب خودش واریز وجه نمی‌کند؟! همین مورد را در یک بانک خصوصی جست‌وجو و مقایسه کنیم. باور بفرمایید در برخی موارد موسساتم الی گوی سبقت را در تکریم ارباب رجوع از بانک‌های دولتی ربوده‌اند و یا گناه مشتری چیست که با چک پول فلان بانک نمی‌توان فیش حج ثبت‌نام کرد و یا گناه مشتری چیست که بانک ملی چک رمزدار را نمی‌تواند به گونه‌ای به حساب شهرداری یا شرکت نفت یا حج اوقاف و.... واریز نماید که مشتری از ماحصل این واریز رسید نقدی داشته باشد لازم به ذکر است که ارگان‌های فوق رسید نقدی را می‌پذیرند رسید انتقالی برای آنها مورد قبول نیست و حال مشتری بیچاره از بانک‌های دیگر چقدر وجه نقد یا ایران چک تهیه نماید؟! و هزاران مورد دیگر که همگی هیچ فایده‌ای جز آزار شبکه بانکی، مشتری، کارمند و... .

البته برای جلوگیری از سوءاستفاده احتمالی از این شبه پول‌ها می‌توان سیستمی را ایجاد کرد تا این شبه پول همانند ایران چک‌ها توسط دستگاه و ماشین باطل شوند مانند برخی بانک‌ها.

البته ظریفی می‌گفت که پذیرش این شبه پول‌ها باعث ایجاد ارقام باز و ایجاد مانده در شبکه بین بانکی خواهد شد که به نظر بنده این مبالغ در مقابل مبالغ بالای چک‌های رمزدار و مبالغ شبکه شتاب ناچیز است.

کارمند بانک تجارت بابلسر