تغییر نحوه انتخاب رییس کل بانک مرکزی، آری یا نه؟

گروه بازارپول- حدود ۴۰تن از نمایندگان مجلس شورای اسلامی طرحی را در دست تهیه دارند که براساس آن، رییس کل بانک مرکزی پس از این مستقیما از سوی ریاست جمهوری منصوب نخواهد شد بلکه با معرفی ریاست کل بانک مرکزی توسط رییس‌جمهور به مجلس، بالاترین مقام پولی کشور از نمایندگان مردم رای اعتماد خواهد گرفت. به گفته یک نماینده مجلس شورای اسلامی این طرح پس از پایان بررسی بودجه سال ۸۶ در مجلس مطرح خواهد شد. موافقان این طرح معتقدند با این سازوکار، رییس کل بانک مرکزی استقلال بیشتری نسبت به دولت خواهدداشت و در برابر مجلس نیز پاسخگو می‌شود. استقلال بانک مرکزی سال‌ها است که مورد بحث و بررسی کارشناسان قرار دارد. اهمیت استقلال بانک مرکزی به دلیل نقش بانک‌های کشور در اقتصاد ملی است. در سال‌های پس از انقلاب، بانک‌ها، محور توسعه کشور بوده‌اند و همیشه دولت‌ها به این بنگاه‌های اقتصادی به چشم ابزارهایی برای پیشبرد اهداف اقتصادی و سیاسی نگریسته‌اند. پس از اعلام خبر مربوط به طرح نمایندگان، طبق معمول بازار اظهارات موافق و مخالف رونق گرفته است.

یک عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس در این خصوص می‌گوید: چنانچه انتخاب رییس کل بانک مرکزی نیز مانند وزرا شود، نمایندگان مردم را قادر به پاسخ خواستن از مقام مذکور می‌کند. اصغر گرانمایه‌پور به خبرگزاری فارس گفت: در شرایط فعلی چنانچه مشکلی در مورد نظام بانکی وجود داشته باشد. نمایندگان مجلس مجبورند از وزیر اقتصاد یا رییس‌جمهور توضیح بخواهند در حالی که با تغییر نحوه انتخاب،‌ به طورقانونی و به شکل مستقیم از خود رییس کل بانک مرکزی سوال خواهد شد. این عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس معتقد است، این اقدام تاثیر خاصی بر استقلال بانک مرکزی نخواهد داشت بلکه به ضابطه‌مند و فعال‌تر شدن بانک منجر خواهد شد. اما فرید ضیاالملکی، مدیر عامل اسبق بانک اقتصاد نوین و عضو فعلی هیات مدیره بانک خصوصی سامان، دخالت مجلس در انتخاب رییس کل بانک مرکزی به روش وزرا را مناسب نمی‌داند. به گفته وی این امر از استقلال بانک مرکزی می‌کاهد.

ضیاالملکی به خبرگزاری فارس گفت: در حال حاضر رییس کل بانک مرکزی توسط رییس‌جمهور به عنوان رییس مجمع عمومی بانک‌ها انتخاب می‌شود ولی با نظر نمایندگان مجلس، از احتمال استیضاح برخوردار می‌شود که این مساله در هیچ کجای جهان رایج نیست. وی گفت: در آمریکا رییس بانک مرکزی هر ۵سال و رییس‌جمهور هر ۴سال یکبار انتخاب می‌شود که این خود به استقلال بانک مرکزی کمک می‌کند اما با پیشنهاد جدید نمایندگان مجلس شورای اسلامی، انتخاب به روش وزرا، استقلال بانک مرکزی را کمرنگ می‌کند. عضو هیات مدیره بانک سامان افزود: اینکه رییس کل بانک مرکزی زیر سیطره مجلس درآید به نفع نظام بانکی نیست. به گفته ضیاالملکی در تمام دنیا روسای بانک مرکزی کشورها مستقل هستند و در ایران نیز نباید اسباب عدم استقلال آنها را فراهم آورد چرا که این عدم استقلال بر بازارهای پولی کشور تاثیر منفی می‌گذارد.

یک عضو دیگر کمیسیون برنامه و بودجه مجلس هم می‌گوید: بانک مرکزی نباید تحت تاثیر هیچ یک از لایه‌های مدیریتی و اجرایی کشور باشد.

مرتضی تمدن اظهارداشت: بانک مرکزی یک نهاد و سازمان پولی فرابخشی است که باید فراتر از یک سازمان، وزارتخانه و حتی نظرات رییس‌جمهور عمل کند.

وی افزود: هرقدر رییس بانک مرکزی از جایگاه محکمتر و با ثبات تری برخوردار باشد، قطعا قوام و دوام و اطمینان بخشی سیاست‌های پولی بیشتر افزایش می‌یابد.

این عضو کمیسیون برنامه و بودجه خاطر نشان کرد: به لحاظ بین‌المللی در برخی کشورهای جهان، رییس کل بانک مرکزی در حد یک وزیر دارای اختیار است و از نظر موقعیتی، جایگاهی با شکل و شمایل وزیر، برخوردار است.

وی که خود از موافقان تغییر نحوه انتخاب رییس کل بانک مرکزی است، گفت: بانک مرکزی مرکز تصمیمات و اجرای سیاست‌های پولی دولت است و باید جایگاه آن نیز در روند تصمیمات و اجرای سیاست‌های پولی حفظ شود.

تمدن یادآور شد: باید ترتیبی اتخاذ کرد که با تغییر نحوه انتخاب وی، رییس کل بانک مرکزی نیز مانند رییس دیوان محاسبات از طریق مجلس انتخاب شود.

وی افزود: این کار به هیچ وجه به زیان دولت نیست و قطعا دولت‌ها نیز دوست دارند تا نظام بانکی یا در واقع بانک مرکزی کشورشان از استقلال در تصمیم‌گیری برخوردار باشد.

این عضو کمیسیون برنامه و بودجه گفت: این اقدام نه تنها بعد نظارتی مجلس را در ارتباط با بانک مرکزی (و عدم عدول این بانک از حدود اختیارات) افزایش می‌دهد، بلکه اقتدار و ارتقای جایگاه بانک مرکزی را به دنبال دارد.