یادداشت
از درآمدهای مشاع تا غیرمشاع در بانکداری امروز
سیستم کسب درآمد در بانک‌ها در حال تغییر و دگرگونی است. به نحوی که سهم کسب درآمد از محل ارائه خدماتی مانند اعتبار اسنادی، خدمات ارزی، ضمانت‌نامه‌های بانکی، خدمات بانکداری الکترونیک اعم از صدور کارت، صورتحساب، انتقال وجه و... تحت عنوان غیرمشاع مورد توجه قرار گرفته است. تعریف از درآمد در موسسات خدماتی: در موسسات خدماتی، وجوه حاصل از انجام خدمات قابل ارائه به مشتریان را که سبب افزایش دارایی و حقوق صاحبان سهام می‌شود، درآمد می‌نامند. افزایش درآمد موجب ورود پول یا ایجاد مطالبات ناشی از ارائه خدمات می‌شود. درآمد نقدی هنگامی کسب می‌شود که همزمان با ارائه خدمات، بهای اولیه آن به‌صورت نقدی از مشتری اخذ شود.
در حالتی دیگر ممکن است بهای خدمات ارائه شده در حین انجام آن دریافت نشود و به بعد موکول شود. به هرحال اهمیت ایجاد درآمد هنگامی بارزتر می‌شود که به این نتیجه رسیده‌ایم که رشد و تحقق اهداف موسسات گوناگون به افزایش درآمد وابسته است. با توجه به توضیحات بالا و خدمات ارائه شده در موقعیت حال حاضر توسط بانک‌ها، مکانیزم کسب درآمد بانک‌ها را می‌توان در دو دسته کلی طبقه‌بندی نمود: 1- درآمدهای مشاع 2- درآمدهای غیرمشاع.
درآمدهای مشاع: بخشی از درآمد بانک است که به واسطه مشارکت با افراد به دست می‌آید. دریافت سپرده‌های مدت دار از مشتریان، سرمایه‌گذاری سپرده‌ها در کسب‌وکارهای مختلف و ارائه تسهیلات مدت‌دار به مشتریان سبب ایجاد درآمدی برای بانک می‌شود که این درآمد ناشی از اختلاف نرخ سود سپرده‌ها و تسهیلات اعطایی و همچنین سود حاصل از سرمایه‌گذاری‌ها است. در سال‌های قبل به دلیل وجود تفاوت زیاد بین نرخ سود دریافتی با سود پرداختی بانک‌ها و رغبت آنها به جذب منابع بلندمدت، سپس پرداخت منابع جذب شده در قالب تسهیلاتی که می‌توانست تا حداکثر ۲۴ درصد سود نصیب بانک کند، بر عزم بانک‌ها برای کسب درآمد از این محل می‌افزود، اما در حال حاضر و با توجه به سیاست‌های جدید دولت مبنی بر کاهش نرخ سود تسهیلات بانکی این سوال مطرح می‌شود: آیا بانکداران به دنبال سیاست پیشین یعنی به‌دست آوردن حداکثر درآمد از محل مابه‌التفاوت نرخ سود هستند؟ با کمی دقت در می‌یابیم که جهت‌گیری بانک‌ها تغییر یافته و شاید دسترسی به منابع بلندمدت (گران‌قیمت) از اهداف اصلی آنها محسوب نشده و جذب هر چه بیشتر منابع ارزان قیمت در دستور کار قرار گرفته است. سوال دیگری که ذهن بانکداران
را به خود مشغول داشته است این است: چه راهی برای افزایش روند سودآوری بانک‌ها وجود دارد ؟ پاسخ به این سوال در کسب درآمد نقدی (کارمزد) از محل ارائه خدمات نوین بانکداری مستتر است (درآمدهای غیرمشاع)
درآمدهای غیرمشاع: دسته‌ای دیگر از درآمدهای بانک است که به واسطه دریافت کارمزد خدمات ارائه شده و ارائه مشاوره‌های مالی و سرمایه‌گذاری حاصل می‌شود. از جمله این درآمدها: 1- خدمات اعتبار اسنادی 2- خدمات ضمانت‌نامه بانکی 3-خدمات بانکداری الکترونیک 4-خدمات ارزی 5-کارمزد نگهداری اسناد و اوراق بهادار مشتریان 6- صدور انواع چک‌ها و... اهمیت این درآمد (غیرمشاع) را باید در تفاوت آن با درآمدهای مشاع جست‌وجو نمود و این تفاوت را اینگونه می‌توان بیان نمود که اگر در کسب درآمدهای مشاع که ناشی از اختلاف نرخ سود سپرده‌ها و تسهیلات اعطایی و همچنین سود حاصل از سرمایه‌گذاری‌ها است و با توجه به بهای تمام شده پول که از دو آیتم اصلی: 1- هزینه‌های تخصیص منابع (بهره‌ای) 2- هزینه‌های غیرپولی (شامل هزینه‌های اداری، پرسنلی و هزینه مطالبات ) تشکیل شده است. در نتیجه با معوق شدن تسهیلاتی که بانک‌ها درآمد خود را مخصوصا در سال‌های قبل بر سود کسب شده از آنها متمرکز نموده‌اند نه‌تنها آن هزینه‌ها پوشش لازم پیدا نمی‌کند بلکه هزینه‌های دیگر تحمیل شده ناشی از این معوقات را که در حال حاضر به عنوان بیماری سیستم بانکی محسوب می‌گردد، تحمیل بانک‌ها
می‌نماید و از ارزش آن درآمد (مشاع) کاسته شده و اهمیت آن را کم‌رنگ‌تر می‌نماید، اما در مقابل درآمدهای غیرمشاع به عنوان یک درآمد نقدی تاثیر بیشتری در سودآوری بانک‌ها از خود نشان می‌دهد که باعث شده بانک‌ها با پی بردن به اهمیت این درآمد (غیرمشاع) با تبلیغات خدمات متنوع خود رقابت خود را در کسب سهم بیشتر از این نوع درآمد در بازار را شروع نمایند و با نگاهی کوتاه به صورت‌های مالی ارائه شده بانک‌ها که نشان دهنده افزایش درآمدهای غیرمشاع هر سال نسبت به سال قبل آنها بوده حاکی از تلاش بانک‌ها در به‌دست آوردن این نوع درآمد می‌باشد. بنابراین برای ایجاد شرایط درآمدزای مطلوب در بانکداری امروز این نوع درآمد (غیرمشاع) را باید با برنامه‌ریزی صحیح و بلندمدت در بانک‌ها بیش از پیش ایجاد و تقویت نمود.
Esmaeelnia_mostafa@yahoo.com
ارسال نظر