امید بانکی

اجرای طرح هدفمند کردن یارانه‌ها را به درستی یک «جراحی شجاعانه و ضروری» برای اقتصاد ملی خوانده‌اند که منافع پرشمار آن در بلندمدت همچون شفاف‌سازی ساختار کلان اقتصاد کشور، بهینه‌سازی توزیع ثروت در جامعه و جلوگیری از هدر رفتن منابع ملی ارزش تحمل پاره‌ای دشواری‌ها در دوران نقاهت پس از جراحی را برای دولت و مردم دارد. یکی از مهم‌ترین بخش‌های اجرایی این طرح، تخصیص و واریز یارانه نقدی به حساب معرفی شده توسط سرپرست هر خانوار است که مسوولیت خطیر انجام آن به وزارت رفاه و تامین اجتماعی واگذار شده است. متاسفانه مسوولان اجرایی این طرح در وزارت رفاه اهمیت ابعاد فنی موضوع را به درستی ارزیابی نکرده و بدون مشورت گرفتن از بانک‌ها، به عنوان بازوی عملیاتی طرح، فرآیندی را برای تعیین و معرفی شماره حساب توسط سرپرستان خانوارها طراحی کردند که باعث بروز مشکلات زیادی در نخستین گام‌های انجام طرح شده است.

نخستین معضلی که در اجرای طرح هدفمند کردن یارانه‌ها در همین مرحله نخست به چشم می‌خورد، پایه‌ریزی غلط کار در وزارت رفاه، تغییرات چندباره روش انجام کار و عدم اطلاع‌رسانی شفاف و دقیق از سوی این وزارتخانه برای روشن ساختن اذهان مردم است.

یکی از مهم‌ترین مشکلاتی که متقاضیان در همان ابتدای روند دریافت یارانه نقدی با آن مواجه می‌شوند، ثبت اطلاعات مربوطه در سایت refahi.ir است . بخش اعظم یارانه‌بگیران را ساکنان شهرهای کوچک و روستاییان کشور تشکیل می‌دهند که دسترسی‌شان به اینترنت بسیار محدود است و ممکن است حتی نتوانند در مدت زمان تعیین شده توسط وزارت رفاه اطلاعات خواسته شده را وارد سامانه کنند.

مشکل بزرگ دیگر عدم هماهنگی وزارت رفاه با سامانه‌های اطلاعاتی بانک‌ها و عدم به روز رسانی به موقع اطلاعات مربوط به شماره حساب متقاضیان توسط وزارت رفاه است که باعث شده است بسیاری از شهروندانی که طی هفته‌های اخیر اقدام به افتتاح حساب در بانک‌ها کرده‌اند پس از مراجعه به سایت refahi.ir با مشکل معتبر شناخته نشدن شماره حسابشان در سامانه وزارت رفاه مواجه شوند که بالطبع به سردرگمی‌و نارضایتی آنان انجامیده و به اشتباه بانک‌های عامل مقصر در بروز این مشکل شناخته می‌شوند.

شاید راهکار مورد نظر بانک‌ها در این مورد، می‌توانست بسیار راهگشاتر باشد، به این ترتیب که هر یک از سرپرستان خانوار در یک بازه زمانی مشخص (ترجیحا یک‌ماهه) برای افتتاح حساب به شعبه بانک مورد نظر خود مراجعه و فرم تقاضای افتتاح حساب ویژه این طرح را تکمیل می‌کردند. سپس هر بانک اسامی‌افراد متقاضی را جمع‌بندی، یکپارچه‌سازی و براساس مناطق جغرافیایی دسته‌بندی می‌کرد و اطلاعات متقاضیان براساس شماره ملی (به عنوان یک شناسه انحصاری و معتبر شهروندان) در گذرگاه مربوط به آن بانک در سایت وزارت رفاه ثبت می‌شد. وزارت رفاه نیز پس از تایید مشخصات و صلاحیت دریافت یارانه توسط فرد ثبت‌نام شده، اسامی ‌را به بانک مورد نظر اعلام می‌کرد تا نسبت به افتتاح یک حساب الکترونیک ویژه برای واریز یارانه نقدی اقدام لازم از سوی بانک عامل صورت گیرد، چرا یک حساب ویژه ؟ به این دلیل که کنترل مبالغ تخصیص یافته در این طرح را برای بانک‌ها و دستگاه‌های نظارتی ذی‌ربط میسر می‌سازد و مهم‌تر آنکه تمام شهروندان اطمینان یابند که بروز اشتباهات احتمالی موجب تضییع هیچ حقی از آنان نخواهد شد.

قطعا شکل دادن یک روند تعاملی میان شبکه بانکی کشور و وزرات رفاه و تامین اجتماعی می‌توانست و می‌تواند از تلخ شدن کام مردم در نخستین گام‌های این طرح بزرگ و آینده‌ساز اقتصاد ملی جلوگیری کند، امری که متاسفانه در استان‌های بوشهر ، اصفهان، کرمانشاه و ... به سبب ناهماهنگی‌ها شاهد آن بودیم. بی‌گمان تعامل مثبت دستگاه‌های اجرایی با بانک‌ها علاوه بر شفاف ساختن عملکردها و تسهیل پاسخگویی به هموطنان، حقوق و احترام نهادهای خدمت‌رسان به مردم را در قبال یکدیگر حفظ می‌کند.