رقبای قدیمی بانک‌های خصوصی در کسوت جدید

فاطمه بهادری

موسسات مالی و اعتباری سال گذشته را با تطبیق گذراندند، ساماندهی این موسسات که میراث مظاهری رییس کل سابق بانک مرکزی است، در زمان حضور بهمنی با مقررات بانک مرکزی بیشتر منطبق شدند تا سال ۸۹ را به عنوان رقبای جدید بازار پولی خصوصی آغاز کنند. ۱۱ موسسه مالی و اعتباری که تا دو سال پیش صندوق‌های قرض‌الحسنه یا تعاونی‌های اعتباری قدرتمندی در نوع خود بودند در حال حاضر یا موسسه مالی و اعتباری هستند یا به بانک تبدیل شده‌اند. از پذیره‌نویسی‌های چند موسسه مانند ایرانیان، قوامین یا مهر در ابتدای امسال که بگذریم، سال جاری سال بسیار متفاوتی برای بانک‌های خصوصی است تا با رقبای نه چندان جدید، اما با چهره‌ای متفاوت روبه‌رو شوند. موسساتی که تا پیش از این با تجارب بانکداری آشنا بودند و از این پس با تجربه‌ای بالاتر به نسبت بانک‌های خصوصی تازه تاسیس به فعالیت ادامه خواهند داد، رقبای متفاوت‌تری هستند. گرچه نمی‌توان از بانک‌های دولتی خصوصی شده نیز چشم پوشید. این چهره جدید بازار، با تثبیت نرخ سود برای سومین سال موجب می‌شود تا بانک‌ها با سیاست‌های متفاوتی در سال جدید فعالیت کنند.

ایرانیان، مهر، قوامین، مولی‌الموحدین، ثامن‌الائمه، انصار، شهر، عسگریه، میزان، کارسازان آینده و مشیز موسساتی هستند که یا مجوز خود را در روزهای پایانی سال گذشته دریافت کرده‌اند و به زودی پذیره‌نویسی خواهند داشت یا در سال جاری مجوز تبدیل شدن به بانک را از شورای پول و اعتبار دریافت خواهند کرد.

براساس آمارهای موجود با احتساب نقدینگی ۲۰۰ هزار میلیارد تومانی، ۱۵ درصد از نقدینگی کشور در اختیار نه موسسه مالی و اعتباری است.

این در حالی است که آمار مربوط به تسهیلات اعطایی بانک‌های خصوصی و موسسات اعتباری نشان می‌دهد که تسهیلات اعطایی توسط موسسات فوق با بانک‌های خصوصی برابری می‌کند.

جمع کل منابع نه موسسه مالی و اعتباری حاکی از رقم ۳۰۵ هزار میلیارد تومانی این موسسات در کنار مصارف ۲۳۵ هزار میلیارد تومانی آنها تا پایان بهمن ماه سال ۱۳۸۸ است.

اما این موسسات در تعداد شعب و کارکنان از بانک‌های خصوصی پیشی گرفته‌اند. در حالی که بازار پولی کشور پذیرای حدود یک هزار شعبه و حدود دوازده هزار کارمند بانک‌های خصوصی است، موسسات مالی و اعتباری ذکر شده دارای سه هزار شعبه و۲۰ هزار کارمند هستند.

ارائه آمار مربوط به موسسات دارای مجوز تطبیق و تغییر از آن جهت است که رقابت بر سر نرخ‌های سود بانکی که بسته پولی در سال گذشته دست مجوز دارها را بست، به محلی برای کسب سود بیشتر توسط موسسات بدون مجوز تبدیل شد.

این رقابت نابرابر، بانک مرکزی را وادار کرد تا در سال‌جاری تدابیر موثرتری را برای نظارت در نظر بگیرد. به گفته محسن عباسی مدیر اداره نظارت بر موسسات پولی غیر بانکی بانک مرکزی، تعاونی‌های اعتباری که به دریافت مجوز از بانک مرکزی اقدام نکرده‌اند با معرفی به دستگاه‌های قضایی در سال جدید با آنها برخورد محکمی ‌می‌شود.

فارغ از این ۸۰ درصد از بازار غیرمتشکل پولی در اختیار موسسات مالی و اعتباری است.

مهر

موسسه مهر متعلق به بنیاد تعاون بسیج است.

این موسسه در سال گذشته شاهد تغییر مدیر عامل خود بود. به گونه‌ای که مدیریت عاملی این موسسه از شفیع زاده به نتاج منتقل شد که تا پیش از آن مدیریت موسسه انصار را در اختیار داشت. منابع این موسسه ۳ هزار و ۱۷۰ میلیارد تومان و مصارف آن ۲ هزارو ۲۸۰ میلیارد تومان در پایان خردادماه سال ۸۷ بوده که تا پایان شهریورماه ۷ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان بوده است.

این رقم در پایان بهمن ماه سال ۸۸ به ۸ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان افزایش یافت تا در فاصله یک ساله بیش از ۱۰۰درصد افزایش را شاهد باشد. مصارف این موسسه در زمان یاد شده به ۵ هزار و ۷۰۰ میلیارد تومان رسیده است.

موسسه فوق با ۷۰۰ شعبه دارای بالاترین شعب در بین موسسات و بانک‌های غیردولتی است.

ایرانیان

مدیرعامل این موسسه داوودعباسی است. این موسسه نیز متعلق به بنیاد تعاون ارتش است. منابع این موسسه در آخرین آمار یک هزار و ۲۰۰ میلیارد تومان بوده است. این موسسه نیز مجوز پذیره نویسی خود را از بانک مرکزی دریافت کرده است. این موسسه پیش از این به عنوان صندوق تعاونی بتاجا (بنیاد تعاون ارتش جمهوری اسلامی) و صرفا در قالب سیستم پرداخت طرح حکمت عمل کرده و در تاریخ ۱۵ اردیبهشت ماه سال ۸۷ با کسب موافقت اصولی از بانک مرکزی، مجوز تبدیل آن از صندوق به موسسه صادر شده است. به این ترتیب از این پس منابع مالی و اعتباری ارتش به جای واریز در بانک‌های عامل کشور در این موسسه به کار گرفته خواهد شد. پس از دریافت مجوز از بانک مرکزی زمان پذیره‌نویسی سهام این موسسه به زودی انجام می شود. با راه‌اندازی این موسسه، تمام شعب صندوق تعاون بتاجا به شعب این موسسه تبدیل می شوند و تنها صندوق تعاون مسکن حکمت همچنان به فعالیت خود ادامه می دهد.

قوامین

موسسه قوامین دارای منابع به میزان سه هزار و ۸۰۰ میلیارد تومان تا پایان خردادماه سال ۸۷ بوده که در پایان شهریور ماه ۸۸ به ۷ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان رسیده است. منابع این موسسه تا پایان بهمن ماه به ۸ هزار و ۲۰۰ میلیارد تومان و مصارف آن به ۶ هزار و ۸۰۰ میلیارد تومان رسیده است. این موسسه متعلق به بنیاد تعاون ناجا است و مدیر عاملی آن برعهده خطیبی است.

ثامن الائمه

موسسه مالی و اعتباری ثامن الائمه در پایان شهریور ماه سال گذشته ۵ هزار میلیارد تومان منابع داشته است. این رقم در خرداد ماه سال قبل از آن ۲ هزار و۲۶۰ میلیارد تومان بوده و در بهمن ماه گذشته به ۵ هزار و ۷۰۰ میلیارد تومان رسیده است. مصارف آن نیز به ۴ هزار و ۴۰۰ میلیارد تومان رسیده است. تعداد شعب این موسسه ۵۲۰ شعبه است.

شهر

شهرداری تهران طی سال‌های گذشته با ایجاد این نهاد مالی و با چشم اندازی که بتواند این نهاد را از یک تعاونی اعتباری محدود در درون سازمان به یک بانک معتبر مبدل کند، حمایت خود را از نهاد تعاونی اعتباری گسترش داد.

تعاونی اعتباری شهر با هدف تامین نیازهای مالی پرسنل شهرداری، حمایت مالی از پروژه‌های عمرانی و شهری و ارائه انواع خدمات بانکی به آحاد مردم در شهر تهران گسترش پیدا کرد.

بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران در تاریخ ۴ خردادماه سال گذشته مجوز تبدیل این تعاونی به موسسه مالی و اعتباری را صادر کرد.

موسسه مالی و اعتباری شهر ۲۱ بهمن ماه ۸۷ در مراسمی به صورت رسمی فعالیت خود را آغاز کرده است. این موسسه در زمستان سال گذشته به بانک تبدیل شد. مدیرعامل این موسسه درخشنده است و سهامداران آن شهرداری‌های کلانشهرها هستند. منابع این موسسه در پایان شهریور ماه ۸۸به یک‌ هزار میلیارد ریال رسیده است.

عسگریه

موسسه عسگریه متعلق به بخش خصوصی و مرکز آن در مشهد است. این تعاونی با ۱۲۰ شعبه، ۶۲ میلیارد تومان منابع و ۴۷ میلیارد تومان مصارف تا پایان خردادماه سال ۸۷ داشته است. منابع موسسه ۴۵۰ میلیارد تومان تا پایان شهریور ماه ۸۸ بوده و در پایان بهمن ماه به دو هزار میلیارد تومان رسیده است. مصارف آن نیز یک هزار و۳۰۰ میلیارد تومان بوده است. مدیرعامل این تعاونی اعتباری جوادی است.

میزان

سهامدار موسسه میزان بخش خصوصی پرسنل دادگستری استان خراسان است. این موسسه در پایان خردادماه سال ۸۷ به میزان ۲۷ میلیارد تومان منابع جذب کرد و ۲۳ میلیارد تومان مصارف داشت. این موسسه تا پایان شهریور ماه سال گذشته ۷۰۰ میلیارد تومان منابع داشته است. این رقم در بهمن ماه گذشته به ۶ هزار میلیارد تومان رسید و مصارف آن نیز به ۵ هزار و۸۰۰ میلیارد تومان رسیده است. تعداد شعب این موسسه، ۱۰۵ شعبه است.

انصار

این موسسه با منابعی در حدود ۲ هزار و ۷۰۰ میلیارد تومان در پایان خردادماه سال ۸۷ روبه‌رو بوده که در پایان شهریور ماه سال گذشته ۵ هزار میلیارد تومان و در پایان بهمن ماه ۴ هزار و۸۰۰ میلیارد تومان منابع داشته است. مصارف موسسه نیز ۴ هزار و۴۰۰ میلیارد تومان بوده است. این موسسه نیز دارای حدود ۶۰۰شعبه است که به تازگی مجوز پذیره نویسی برای تبدیل شدن به بانک را از بانک مرکزی دریافت کرده است. مدیرعامل این موسسه نیز در سال گذشته تغییر کرد و در حال حاضر مدیر عامل آیت ابراهیمی ‌است.

کارسازان آینده

کارسازان آینده یکی دیگر از ۱۱ موسسه دارای مجوز اولیه برای تطبیق با مقررات بانک مرکزی است. این تعاونی اعتباری متعلق به بخش خصوصی و دارای ۱۲۰ شعبه است. کارسازان آینده در پایان بهمن ماه گذشته دارای ۴ هزار میلیارد تومان منابع و یک هزار و۸۰۰ میلیارد تومان مصارف بوده است.

مولی‌الموحدین

تعاونی اعتباری مولی الموحدین متعلق به بخش خصوصی استان خراسان دارای ۲۲۰ شعبه است. این تعاونی اعتباری در پایان خردادماه سال ۸۷ دارای ۵۶۰ میلیارد تومان منابع و ۴۹۸ میلیارد تومان مصارف بوده است. تا پایان شهریور ماه ۸۸ میزان منابع این موسسه به ۱۰۵۰ میلیارد تومان رسیده است. این رقم در بهمن ماه گذشته به یک هزار و۶۰۰ میلیارد تومان و مصارف آن به یک هزار میلیارد تومان رسیده است. مدیر عامل این تعاونی اعتباری، صمیمی است.

مشیز

موسسه مشیز متعلق به بخش‌خصوصی استان کرمان است که منابع و مصارفش به ترتیب در پایان خردادماه سال ۸۷، ۱۲۸ میلیارد تومان و ۸۹ میلیارد تومان بوده است. این موسسه با۶۵ شعبه تا پایان شهریور ماه سال گذشته۲۰۰ میلیاردتومان منابع داشته است که تا پایان بهمن ماه به دو هزار میلیارد تومان رسیده است. مصارف آن نیز به یک هزار و۴۰۰ میلیارد تومان رسیده است.