حضور دولت به عنوان سهامدار بانک‌های دولتی مانع بحران در نظام بانکی است.

عباس هشی، اقتصاددان در گفت‌وگو با «ایلنا» از عواملی می‌گوید که در ارزیابی وضعیت بانک‌های دولتی موثرند: نسبت کفایت سرمایه، نقدشوندگی مانده تسهیلات، میزان مطالبات مشکوک الوصول و سود از جمله عوامل مهم در تشخیص وضعیت بانک است.

او برای روشن شدن وضعیت شبکه بانکی به نکاتی اشاره می‌کند و می‌گوید: بانک‌های دولتی به دلیل این که دولت مالک آنها است مجری اوامر دولت هستند؛ به طوری که ناچارند بخش عمده‌ای از تسهیلات خود را بر اساس عقود مبادله‌ای و نرخ سود ۱۲ درصد پرداخت کنند. پس از نظر کسب درآمد بامشکل مواجهند.

هشی می‌افزاید: مشکلی که در بانک‌های دولتی وجود دارد این است که دولت به جای مدیر عامل بانک‌ها بر توزیع منابع نقش مهمی دارد و همین امر منجر به پرداخت تسهیلات به شرکت‌های وابسته دولت می‌شود که در صورت معوق شدن اقساط دریافتی، با دستور دولت تمدید می‌شوند.

به گفته وی در بانک‌های دولتی در صورت کسری منابع، بانک مرکزی منابع مالی مورد نیاز آنها را تامین می‌کند که نرخ سود آن ۳۴ درصد است، در صورتی‌ که حداکثر نرخ سود دریافتی در عقود مشارکتی مثل مضاربه ۱۸ تا ۲۰ درصد است، بنابراین بانک‌های دولتی مجبورند از طریق بانک‌های خصوصی کسری منابع خود را جبران کنند. نبود سیاست تشویق و تنبیه در بانک‌های دولتی نیز منجر به این می‌شود که مدیران بانک‌های دولتی به دنبال کسب سود نباشند؛ زیرا دولت به دنبال حساب‌خواهی از آنان نیست.

این اقتصاددان به نکات بیشتری در این‌باره اشاره می‌کند: عدم دریافت به‌موقع تسهیلات، منجر به شکل‌گیری مطالبات معوق می‌شود. مشکوک‌الوصول شدن تسهیلات پرداختی می‌تواند کاهش سود را به دنبال داشته باشد.

به گفته هشی، مشکل اصلی بانک‌ها در به وجود آمدن مطالبات معوق، عدم نظارت بانک مرکزی بر تسهیلات پرداختی است. در سایر کشورها بانک‌ها متقاضیان تسهیلات را با توجه به گردش عملیات فروش صاحبان کسب‌وکار ارزیابی کرده و سپس تسهیلات مورد نیاز آنان را پرداخت می‌کنند. افرادی نیز که طرحی را به بانک پیشنهاد کنند بر اساس صورت‌های مالی حسابرسی شده وام می‌گیرند. با این همه سخت‌گیری و نظارت بانک‌هایی وجود دارند که ورشکسته می‌شوند؛ در حالی‌که در ایران هیچ کنترل و نظارتی بر پرداخت توسط بانک مرکزی وجود ندارد.

به گفته این اقتصاددان همه این عوامل نشان‌دهنده وضعیت نابسامان بانک‌ها است. هشی در ادامه از خطری می‌گوید که بانک‌ها را به دلیل کمبود نقدینگی تهدید می‌کند، وی ادامه می‌دهد: ممکن است بانک‌ها برای تامین نقدینگی مورد نیاز از بانک‌های دیگر تسهیلات دریافت کنند و با جذب سپرده سود وام‌هایی را پرداخت می‌کنند که پیشتر از شبکه بانکی دریافت کرده بودند. همین مساله به بحران کمبود نقدینگی بانک‌ها دامن می‌زند.

به گفته این اقتصاددان، می‌توان نتیجه گرفت که بانک‌ها با امداد غیبی سرپا هستند. در اقتصاد دولتی که شبه‌دولتی‌ها در کنارش رشد کرده‌اند، موضوعی به نام ورشکستگی معنایی ندارد. این پدیده همواره در اقتصادهای باز مشاهده شده است.