حساب‌های قرض‌الحسنه، چالش بانکداری اسلامی در ایران
حوزه پولی و بانکی طی سال‌های اخیر یکی از بحث‌برانگیز‌ترین حوزه‌های اقتصادی کشور بوده است و فراز و نشیب‌ها و تغییر و تحولات فراوانی را از سر گذرانده است. دولت نهم و شخص رییس‌جمهور از ابتدای فعالیت خود، با بیان اینکه ریشه بسیاری از مشکلات اقتصادی عملکرد و سیاست‌گذاری‌های نادرست سیستم بانکی کشور است، توجه و تمرکز ویژه‌ای در مورد سیاست‌های پولی و بانکی و چگونگی رفتار نظام بانکداری از خود نشان دادند که برخورد مستقیم با مدیران یک بانک خصوصی، تغییر تعدادی از مدیران بانک‌های دولتی، تغییر رییس کل بانک مرکزی در حوزه اجرایی و اعمال سیاست‌هایی مانند کاهش نرخ سود تسهیلات بانکی، تاسیس صندوق مهر رضا و بانک قرض‌الحسنه از جمله راهبردهای استفاده شده در حوزه سیاست‌گذاری بوده است.
به گزارش ایسنا، یکی از تازه‌ترین تصمیمات دولت که در راستای ساماندهی نظام بانکی کشور به تازگی ابلاغ شده است، بانک‌ها را ملزم می‌کند تا ۹۵درصد منابع قرض‌الحسنه خود را صرف اعطای تسهیلات قرض‌الحسنه کنند؛ چرا که تا پیش از این به نظر می‌رسید بانک‌ها عمده منابع حاصل از سپرده‌گذاری‌های قرض‌الحسنه را صرف ارائه تسهیلات با نرخ سود بالا می‌کنند و به این ترتیب درآمد هنگفتی عاید آنها می‌شود.
شاهد این نظر هم تبلیغات و جوایز متنوع، رنگارنگ و گاه عجیب و غریب برای سپرده‌گذاران قرض‌الحسنه است که از فرط تکرار چشم و گوش جامعه را پر کرده است.
جایزه‌های آن چنانی به جای اجر امور اخروی
قرض دادن مسلمانان به یکدیگر اگر با هدف گره‌گشایی و بدون چشم داشت و سودآوری باشد، از جمله بزرگترین و ارزشمندترین عبادات به حساب می‌آید. سنت حسنه قرض‌الحسنه که از گذشته در میان مردم مسلمان کشورمان رواج داشته و حتی در اقوام و دوستان و همکاران در قالب تشکیل صندوق‌های قرض‌الحسنه کوچک به آن عمل می‌شود، در دهه گذشته به یکی از منابع تامین منابع برای بانک‌ها تبدیل شده است. به گونه‌ای که با وعده پرداخت جوایز
اغوا کننده که به عقیده برخی نتیجه‌ای جز ترویج اشرافیت و رقابت‌های بی حاصل ندارد، این سنت زیبا را به روشی برای خیال‌پردازی و راهی برای پیمودن مسیر صد سال در یک شب مبدل کرده‌اند، به گونه‌ای که امروزه تنها چیزی که از سپرده‌گذاری قرض‌الحسنه
مد نظر نیست، ثواب اخروی آن است.
نگاهی گذرا به آنچه بانک‌ها در تازه‌ترین دوره قرعه کشی‌های خود به عنوان جایزه تبلیغ می‌کنند گویای این مدعی است.
بانک تجارت: ۱۰۲۸ دستگاه خودرو ریو، ۲۱۲۸ کمک هزینه سفر زیارتی حج عمره
بانک مسکن: ۵ واحد مسکونی با کلید طلایی، اسکناس دو‌هزار تومانی به ارتفاع برج میلاد برای ۷۰ نفر، ۵۰۰ دستگاه خودرو
ام وی ام
بانک ملت: ۲۲۰۰ دستگاه تندر ۹۰
بانک ملی: ۳۵۰میلیارد ریال به بیش از ۵۵۵هزار نفر ، ۱۱۰۰ دستگاه خودرو تندر۹۰، دو‌هزار سرویس طلا، بانک کشاورزی: ۱۷۰۰ دستگاه پژو ۲۰۶، ۲۰۰۰ کمک هزینه سفرهای زیارتی ، ۲۰۰۰ سکه نیم بهار آزادی بانک اقتصاد نوین: چندین خودرو خارجی و واحد مسکونی
در کنار این تبلیغات اغوا کننده، نگاهی به وضعیت سپرده‌های قرض‌الحسنه و تسهیلات ارائه شده، از این محل از سوی بانک‌ها جالب توجه است. با یک حساب ساده می‌توان نتیجه گرفت که با وجود تبلیغات بسیار و سپرده‌گذاری‌های بسیاری از مردم به امید کسب یکی از این جوایز شانس برنده شدن بسیار اندک است. چرا که تعداد جوایز بزرگ نسبت به افراد سپرده‌گذار اندک است و شانس برنده شدن یک به چندصد‌هزار است! از سوی دیگر سپرده‌های پس انداز قرض‌الحسنه بانک‌ها طی سال‌های ۱۳۷۰ تا پایان ۱۳۸۴ با ۵/۹۱۳۶۱میلیارد ریال افزایش از ۶/۱۸۶۸میلیارد ریال به ۱/۹۳۲۳۰میلیارد ریال رسیده است.
این در حالی است که کل سپرده‌های غیر دیداری بانک‌ها از ۶/۱۴۹۸۷میلیارد ریال در سال ۷۰ به ۶۰۳۱۰۰میلیارد ریال افزایش یافته است. بنابراین سهم سپرده‌های قرض‌الحسنه از کل سپرده طی این سال‌ها از ۰۲/۱۰درصد تا ۷۷/۱۶درصد در نوسان بوده است و سهم اعتبارات قرض‌الحسنه از کل اعتبارات اعطایی بانک‌ها بین ۶/۳ تا ۲/۷درصد حرکت کرده است در حالی که بنا بر قانون عملیات بانکداری بدون ربا بانک‌ها موظفند دست کم ۱۰درصد از سپرده‌های خود را صرف پرداخت تسهیلات قرض‌الحسنه کنند. در همین راستا و بر اساس اعلام بانک مرکزی در دی‌ماه سال ۸۶ سهم تسهیلات قرض‌الحسنه در بانک‌ها و موسسات اعتباری ۲/۳درصد بوده است به طوری که در بانک‌های تجاری ۱/۴درصد، بانک‌های تخصصی ۳/۲درصد و بانک‌های غیر دولتی و موسسات اعتباری ۴/۰درصد بوده است. بسته سیاست‌های پولی و بانکی بانک مرکزی که در ابتدای سال جاری سیاست‌های قرض‌الحسنه را به وضوح تشریح کرده است، هر چند در این راستا یک گام مهم برداشته؛ اما به اعتقاد کارشناسان تا بازگرداندن قرض‌الحسنه به جایگاه واقعی آن باید تلاش‌های بیشتری انجام شود.
نکته قابل توجه درباره فعالیت قرض‌الحسنه بانک‌ها در این است که وقتی بانک قرض‌الحسنه با تبلیغات زیاد تاسیس شد، عنوان می‌شد که کار قرض‌الحسنه از این پس فقط تنها در اختیار این بانک قرار می‌گیرد؛ اما به اعتراف رییس کل بانک مرکزی ایده اولیه درباره این بانک هنوز محقق نشده است.
قرض‌الحسنه مغایر با بانکداری اسلامی شده است
علی قنبری ـ کارشناس اقتصادی ـ درباره سپرده‌های قرض‌الحسنه‌ها معتقد است: سپرده‌های قرض‌الحسنه جنبه ثواب و معنوی خود را از دست داده و معلوم نیست این سپرده‌ها صرف چه کارهایی می‌شود.
وی ادامه داد: در حال حاضر بانک‌ها با در نظر گرفتن جوایز بزرگ برای سپرده‌های قرض‌الحسنه این کار خیرخواهانه را به یک لاتاری تبدیل کرده و بانک داری اسلامی را به چالش کشانده‌اند.
به اعتقاد وی باید از مسوولان پرسیده شود که چه سودی باعث می‌شود تا یک عده از بانک‌ها این گونه موجودی مردم را تلف کرده و آن را صرف هزینه‌های تبلیغاتی می‌کنند و این در حالی است که همین تبلیغات هزینه‌های زیادی را برای بانک‌ها به وجود آورده و موجب می‌شود تا منابع بسیار زیادی از مردم به هدر رود.
این کارشناس اقتصادی تصریح کرد: زمانی که به همین بانک‌ها برای بنگاه‌های زودبازده، ازدواج و ... تقاضای وام داده می‌شود هزاران دلیل برای پرداخت نکردن وام آورده می‌شود و در نهایت از پرداخت آن طفره می‌روند.
ارسال نظر