بازار پول و سرمایه ترکیه هفته گذشته برخلاف بازارهای جهانی که از رشد و تحرک نسبتا خوبی برخوردار بودند، روند ضعیفی داشت.

بورس استانبول هفته گذشته را با رشدی به میزان یک و ۵۷دهم درصد پشت سر گذاشت؛ ولی ارزش لیرترک در قبال دلار و یورو به ترتیب با ۷۷صدم درصد روبه رو شد.

به گزارش ایرنا، ارزش طلا ۴۱صدم درصد کاهش داشت و نسبت سودآوری سرمایه‌گذاری در صندوق‌های سرمایه‌گذاری به طور میانگین به ۱۴صدم درصد رسید. در هفته‌ای که گذشت، نرخ بهره اوراق قرضه ترکیه روند صعودی داشت که موید بالا رفتن هزینه استقراض این کشور است.

هفته گذشته سود چهار ماهه اول سال‌جاری میلادی بانک‌های بزرگ آمریکا که بازارهای جهانی بی‌صبرانه در انتظار آن بود، اعلام شد.

میزان سودآوری این بانک‌ها بیش از انتظار بازارها بود و این دیدگاه که بدترین شرایط برای بازارها دیگر در گذشته ماند طرفدار بیشتری به خود گرفت، نسیم خوش بینی بر بازارهای جهانی حاکم شد و روند رو به صعود به خود گرفتند.

بورس استانبول که همواره تاثیر‌پذیری شدیدی از بورس‌های جهانی دارد، نتوانست متناسب با آن بازارها، حرکت کند و به عبارتی نظاره گر این رشد در بازارهای جهانی شد.بورس‌های آمریکا هفته ماقبل تحت تاثیر اعلام ضرر جنرال موتورز، روند نزولی به خود گرفته بود؛ ولی هفته گذشته گویا با خوش باوری به پایان بحران وام و اعتبار در آن کشور، روند صعودی به خود گرفتند.

بالا بودن میزان سودآوری شرکت‌های بزرگ فن‌آوری ارتباطات مانند گوگل و اینتل و شرکت مالی جی پی مرگان بیش از حد انتظار نیز بر تقویت این جو خوش بینانه در بازارها اثر گذاشت. افزون براین ارزش شرکت‌های انرژی نیز تحت‌تاثیر افزایش شدید قیمت نفت در هفته ماقبل به میزان قابل توجهی رشد کرد.

ولی بورس استانبول، هفته گذشته به‌رغم این تحرک در بازارهای جهانی روند ضعیفی از خود نشان داد. کارشناسان یکی از مهم‌ترین علل این ضعف در بورس استانبول را فضای نامعلوم ایجاد شده ناشی از اقامه دعوی انحلال علیه حزب حاکم آک در دادگاه قانون اساسی ترکیه ارزیابی می‌کنند.

سلیم ایشیکلار کارشناس مسائل اقتصادی در این زمینه می‌گوید: بورس استانبول که تا اواخر سال ۲۰۰۷میلادی رشد نسبتا همسویی با بورس برزیل داشت، اکنون با این بورس ۲۲هزار و ۵۰۰واحد در رقم شاخص فاصله گرفته است.

باید گفت: یکی از عوامل تکنیکی مهم تاثیر‌گذار بر نمود اقتصادی ترکیه و بورس استانبول تعمیق کسری در تراز پرداخت‌ها (تراز ارزی) این کشور ناشی از رشد ۱۲۵درصدی در نرخ نفت در بازارهای جهانی طی ۱۶ماه اخیر می باشد که می‌رود امسال به ۴۵میلیارد دلار برسد. نگرانی از تعمیق کسری در تراز ارزی و چگونگی تامین مالی این کسری به صورت معضلی جدی پیش روی اقتصاد ترکیه ایستاده است. سلیم ایشیکلار می‌گوید: اقامه دعوی برای انحلال حزب همانند نمکی بود که بر زخم اقتصاد ترکیه پاشیده شد. البته برخی از کارشناسان نیز بر این باورند که واکنش بازار ترکیه به ویژه بورس استانبول به تحولات سیاسی و اقتصادی داخلی بستگی دارد.

اما به‌رغم التهابات شدیدی که در بازارهای جهانی وجود دارد، ابراز علاقه کشورهای ثروتمند حوزه خلیج‌فارس و تولیدکننده نفت به بازار استانبول نیز خود جای تامل دارد. به گفته این کارشناسان، خروج سرمایه غربی از بورس استانبول همسو با تشدید بحران وام و اعتبار در آمریکا و سرایت آن به بازارهای اروپایی شدت یافته و تا جایی که سهم خارجی در بورس استانبول برای اولین بار در دوسال اخیر به زیر ۷۰درصد رسید. گفته می‌شود جای خالی این سرمایه را در هفته‌های اخیر صندوق‌های سرمایه کشورهای ثروتمند خلیج‌فارس پر کرده و دوباره سهم خارجی در این بازار به ۷۳درصد درحرکت می‌باشد.

باید گفت با تلاش‌های جدی دولت آنکارا در چند سال اخیر روابط ترکیه با کشورهای منطقه به میزان قابل توجهی توسعه یافته و این کشور ضمن توفیق در مشارکت طرح‌های بزرگ سازه چند میلیارد دلاری در کشورهای حوزه خلیج‌فارس، توانسته میزان قابل توجهی از سرمایه کشورهای منطقه را نیز جذب کند. کارشناسان از رد و بدل شدن سرمایه‌ای بین ۲۰تا ۲۵میلیارد دلار در دوره اخیر در بورس استانبول سخن می‌گویند. لذا می‌توان گفت: اگر این ادعا درست باشد و درچند ماه اخیر سرمایه‌گذاران کشورهای عربی به جای سرمایه‌های غربی وارد بورس استانبول نمی‌شدند، بورس استانبول اکنون وضعیتی بسیار وخیم‌تر داشت. یکی از رویدادهای هفته گذشته اجلاس بانک مرکزی‌ترکیه بود که در خاتمه آن اعلام شد، نرخ بهره‌ها تغییر داده نخواهد شد ولی در هفته‌های پیش رو امکان افزایش آن وجود دارد.

این رویکرد خود موجب شد نرخ بهره اوراق قرضه دولتی در‌ترکیه به مرز ۱۹درصد برسد. نرخ بهره یک شب (اورنایت) بانک مرکزی اکنون ۱۵ و ۲۵صدم درصد است.افزایش قیمت نفت در بازارهای جهانی و رسیدن آن به رقم ۱۲۰دلار در هر بشکه و افزایش قیمت مواد غذایی همسو با کشورهای جهان در‌ترکیه نیز موجب افزایش فشار به تورم ناشی از هزینه تولید شده است.

به هر روی هفته گذشته بورس اوراق‌بهادار استانبول به عنوان قلب بازارهای مالی ‌ترکیه هفته پرنوسانی را پشت سر گذاشت، ولی ارزش سهام در این بازار به طور میانگین یک و ۵۷صدم درصد رشد کرد. در هفته ماقبل نیز ارزش سهام در بورس استانبول یک و ۴۹صدم درصد رشد داشت.

در هفته‌ای که گذشت، ارزش دلار آمریکا در قبال لیرترک ۷۷صدم درصد و یورو ۳۴صدم درصد افزایش داشت. نرخ بهره اوراق قرضه ۲۱ماهه دولتی‌ترکیه در هفته گذشته در حدود ۱۸و ۷۵صدم درصد بود. سود یک هفته‌ای سپرده‌های لیری یک ماهه ۲۶صدم درصد و ارزی ۲۷صدم درصد بود که تغییر چندانی نسبت به هفته‌های ماقبل نداشت. در هفته‌ای که گذشت رقم شاخص بورس استانبول در طول یک هفته با ۶۶۰و ۹۵صدم واحد افزایش از ۴۱هزار و ۹۸۰و ۱۱صدم واحد به ۴۲هزار و ۶۴۱و ۶صدم واحد رسید. در طول هفته گذشته ارزش سهام بخش مالی در بورس استانبول با ۲ و ۶۱صدم درصد بخش صنایع با یک و ۴۵صدم درصد رشد داشت؛ ولی بخش خدمات با ۹۲صدم درصد افت روبه‌رو بود.

در هفته کاری گذشته در بورس استانبول ۳۳۳ اوراق سهام متعلق به شرکت‌ها معامله شد که ارزش ۶۱ اوراق سهام کاهش یافت، ارزش ۲۳۸ اوراق سهام افزایش داشت و ارزش ۳۴اوراق سهام تغییر نکرد. در هفته ماقبل کاری ۳۳۱اوراق سهام متعلق به شرکت‌ها معامله شده بود که ارزش ۵۷اوراق سهام کاهش و ۲۴۱اوراق سهام افزایش یافته بود و ارزش ۳۳ اوراق سهام تغییری نداشت.

در هفته گذشته همچنین نرخ دلار در قبال لیر‌ترک ۷۷صدم درصد افزایش داشت و هر دلار به یک و ۳۱۵۰ده هزارم لیرترک فروخته شد.

در هفته قبل نرخ یورو در بازار‌ ترکیه ۳۴صدم درصد افزایش داشت و به ۲ و ۷صدم درصد لیرترک جدید فروخته شد.