موسسات مالی و اعتباری ر راستای نیاز‌های کشور به‌وجود آمده‌اند

فاطمه بهادری

پس از انتصاب مظاهری به سمت ریاست کل بانک مرکزی، تغییر در سیاست‌های پولی و بانکی جدی‌تر شد. یکی از تغییرات مدنظر مظاهری، مجوزدار کردن موسسات مالی و اعتباری بود. این پافشاری باعث شد تا پس از مدتی فرمانده کل سپاه، اختیارات خود در مورد مراحل دریافت مجوز در دو موسسه انصار و مهر را به رییس کل بانک مرکزی واگذار کند تا این موسسات زیر نظر مظاهری هرچه سریع‌تر مجوزشان را دریافت کنند.

موسسه انصار یکی از این موسسات است که سال ۸۶ را با تغییر مدیرعامل سپری کرد. نتاج مدیرعاملی است که هم‌اکنون در این موسسه فعالیت می‌کند. وی که دارای دکترای حسابداری است بیش از هشت سال از عمرش را در حوزه پولی و بانکی، بیش از ۲۰سال را در حوزه حسابداری و حسابرسی تجربه کرده و حدود ۱۸ سال هم‌تجربه آموزشی در دانشگاه‌ها را دارا است.

سابقه عضویت وی در هیات‌مدیره موسسه انصار، مهر و قوامین و مسوولیت وی برای حل مشکلات صندوق‌های بحران‌زده قرض‌الحسنه، بهانه‌ای بود برای پرسش و پاسخی نسبتا کوتاه.

سابقه فعالیت موسسات مالی و اعتباری به چه زمانی بازمی‌گردد؟

این موسسات در دهه اول پس از انقلاب شکل گرفتند و پیشروترین آنها موسسه مالی و اعتباری بنیاد (سینا) بود.

این موسسات در ابتدا با عنوان موسسه اعتباری غیربانکی در قانون آورده شده‌اند تا این که در قانون تنظیم بازار غیرمتشکل پولی با شکل جدیدی معرفی شدند و بانک مرکزی رسما اعلام کرد که موسسات باید با شرایط جدید به ثبت برسند. تا به حال تنها موسسه توسعه با شرایط جدید وفق داده شده است.

بعد از قانون تنظیم بازار غیرمتشکل پولی، موسساتی مانند سینا، مهر، انصار و قوامین از بانک مرکزی موافقت اصولی گرفتند و یکی از شرایط موافقت با مجوز قطعی، حل مشکل صندوق‌های قرض‌الحسنه ورشکسته بود. گرچه این شرایط در قانون ذکر نشده و به تعبیری خودساخته است.

مسوولین پولی کشور نیز به تبع درگیری با بحران صندوق‌های قرض‌الحسنه از این وضعیت به عنوان فرصت استفاده کردند و این شرایط را برای ارائه مجوز به موسسات در نظر گرفتند.

به هر حال بسیاری از بانک‌های خصوصی نیز این شرایط را احراز کرده‌اند؟

حتی بسیاری از بانک‌های خصوصی همه شرایط را ندارند. غیر از رعایت چند سرفصل حسابداری و ... عناصر بسیار مهم دیگری مانند نیروی انسانی متعهد، با تجربه و IT و اعتماد بازار نیز دارای اهمیت است. در حال حاضر بانک‌هایی وجود دارند که در این زمینه‌ها ضعیف هستند.

سهم موسسات از بازار پولی کشور به چه میزان است؟

به نظرم سهم موسسات در بازار حدود ۸درصد است. مطمئنا چابکی این موسسات در تسهیلات اعطایی سرمایه‌گذاری‌ها و سایر مصارف موجب کنترل‌های بهتر بر آنها می‌شود.

راه‌های گسترش فعالیت موسسات مالی و اعتباری چیست؟

مهم‌ترین تفاوتی که بین موسسات و سایر بانک‌ها وجود دارد، بحث حساب‌های جاری است که در جامعه با دسته‌چک و اعتبار حقوقی آن شناخته می‌شود.

ساختار بانکی که برای بانک‌ها وجود دارد، در موسسات وجود ندارد، اما خود موسسات مانند سایر سیستم‌های پولی و بانکی کار می‌کنند و خدمات ارائه می‌دهند.

حتی سرمایه کم موسسات نسبت به بانک‌های خصوصی می‌تواند محل مناسبی برای جلب و جذب بخش قابل توجهی از سرمایه‌های کشور باشد.

اگر به موسسات در زمینه‌هایی مانند صرافی، صدور ضمانتنامه‌ها، رتبه‌بندی اعتباری مشترک و ... که حدود یک ششم از خدمات پولی و بانکی موجود را در مقایسه با سایر کشورها شامل می‌شوند، اجازه فعالیت داده شود تاثیر زیادی بر بازار پولی کشور می‌گذارد.

در غیر این صورت در حال حاضر موسسات ظرفیتشان را استفاده کرده‌اند و به علت چسبندگی مشتریان به یک بانک یا موسسه اعتباری نمی‌توان این سهم را افزایش داد.

موسسات مالی و اعتباری چه مزیت‌هایی نسبت به بانک‌ها دارند؟

جدا از بحث چابکی که در این موسسات وجود دارد، این موسسات جذابیت‌هایی برای سرمایه‌گذاران دارند. حتی می‌توانند در سایر کشورها هم فعالیت کنند؛ چرا که سرمایه کمتر در تاسیس این موسسات یک مقبولیت بین‌المللی برای فعالیت در سطح وسیع ایجاد می‌کند. این موسسات سود علی‌الحساب بیشتری به سپرده‌گذاران می‌دهند و در ارائه تسهیلات به متقاضیان نیز سرعت بیشتری دارند و خیلی راحت‌تر از سایر بنگاه‌ها تسهیلات ارائه می‌دهند.

مطمئنا راه‌اندازی بنگاه‌های بیشتر از نظر دولت نیز مفید و موجب تقویت رقابت می‌شود. تقویت رقابت نهایتا منجر‌به ارائه خدمات بهتر به جامعه می‌شود. ۵موسسه موجود در بازار پولی کشور، ۲۵هزار نفر اشتغال مستقیم ایجاد کرده‌اند، غیر از این اشتغال مستقیم، با ارائه تسهیلات، موسسات اشتغال غیرمستقیم ایجاد می‌کنند و به طور کلی حلقه‌های موجود در زنجیره اقتصاد کشور، با وجود این موسسات فعال‌تر می‌شود.

ضمنا با جوایز قرعه‌کشی (خودرو و لوازم خانگی) به این صنایع کمک می‌کنند.

موسسات مالی و اعتباری تا چه میزان از ظرفیت‌های موجود استفاده کرده‌اند و مشکلات این موسسات چیست؟

مهم‌ترین مشکل این موسسات محدودیت‌هایی است که مراجع سیاست‌گذاری پولی برایشان ایجاد کرده‌اند و همیشه این اضطراب را برایشان ایجاد می‌کنند که شما (موسسات) دارای مجوز قطعی نیستید و مشکلات اقتصادی کشور ناشی از این موسسات است

این در حالی است که موسسات در راستای نیازهای کشور به وجود آمده‌اند و اگر بازار به بنگاهی نیاز نداشته باشد، خودبه‌خود به مرور زمان این بنگاه‌ها را در گورستان تاریخی شرکت‌ها و بنگاه‌ها دفن می‌کند.

مطمئنا این رفتار به انسجام نظام پولی و بانکی کشور لطمه می‌زند. متولی این انسجام مراجع ذی‌ربط دولتی هستند. موسسات مالی و اعتباری می‌توانند از ظرفیت‌‌های موجود به نفع رشد و توسعه اقتصادی کشور بیشتر استفاده کنند. به نظرم اگر ما به دنبال رشد و توسعه اقتصادی کشور هستیم، می‌توانیم با صدور مجوزهای بیشتر برای بنگاه‌های علاقه‌مند، زمینه‌ای را فراهم کنیم که موسسات تحت‌نظارت بانک مرکزی، برای ارائه خدمات بهینه به جامعه رقابت کنند.

به چه دلیل روند دریافت مجوز فعالیت این موسسات طولانی شده است؟

انصافا دکتر مظاهری و تیمی که برای سامان‌دهی وضعیت موسسات مالی و اعتباری به کار گرفته‌اند، با اراده آهنین تلاش می‌کنند کار در سریع‌ترین زمان انجام شود. این تیم در حال آماده‌سازی کارهای نهایی است.

البته یکی از مشکلات طولانی شدن روند دریافت مجوز، این است که نظام پولی و بانکی کشور، تجربه‌ای در تبدیل صندوق‌های قرض‌الحسنه به موسسات مالی و اعتباری نداشته است.

امیدواریم این مجوزها در اسرع وقت صادر شود تا بهتر خدمت کنیم.