دلایل بانک‌ها برای پرداخت تسهیلات اشتغال‌زایی

به دلیل عدم پایبندی دولت به تعهدات مالی، سیستم بانکی به دلایل متعددی از پرداخت تسهیلات اشتغالزایی از محل منابع خود امتناع می‌ورزد.

بنابر اظهار مدیران وزارت کار قرار بوده که بخشی از تسهیلات اشتغالزایی از محل منابع بانکی واز جمله سپرده‌های مردمی تامین شود که ظاهرا به دلیل رفتار دولت، مدیران ارشد بانک‌های عامل از چنین اقدامی بیم دارند و انجام چنین کارهایی را نوعی ریسک ارزیابی می‌کنند. با توجه به اینکه بخش عمده‌ای از اقتصاد ایران در اختیار دولت است و عمده متقاضیان وام‌های کلان شرکت‌ها و دستگاه‌های دولتی بوده و در سنوات گذشته در زمینه بازپرداخت وام‌ها مشکلات گوناگونی را برای بانک‌ها ایجاد کرده‌اند، معقول به نظر می‌آید که بانک‌ها نیز در ارائه تسهیلات به پروژه‌های اشتغالزایی که بازگشت سرمایه و سود حاصل برخلاف بخش‌هایی چون خدمات در دراز مدت امکان‌پذیر است، با احتیاط بیشتری برخورد‌‌کنند.

کارشناسان اقتصادی معتقدند هرچند دولت برای اشتغال برنامه‌ریزی‌های گسترده‌ای را انجام داده اما به دلایل مختلفی از جمله مشکلات و موانع مالی آنچنان که باید در تحقق اهداف پیش‌بینی شده موفق نبوده است.

گرچه رفتار دولت با بانک‌ها نمی‌تواند دلیل مناسبی برای عدم همکاری بانک‌های عامل با برنامه‌های اشتغالزایی دولت و وزارت کار باشد، اما این موضوع بی‌تاثیر نیست.

عدم نظارت دقیق بر نحوه اعطای تسهیلات، فقدان توجیه اقتصادی برخی از طرح‌های اشتغالزایی و در عین حال اصرار بر این کار و مشکلات موجود در خصوص ادامه فعالیت واحد‌های اقتصادی که می‌تواند از دلایلی باشد که موجبات بدقولی و بدحسابی دریافت کنندگان تسهیلات را فراهم کرده است موجب می‌شود که سیستم بانکی در ارائه تسهیلات با حساسیتی ویژه عمل کرده و به وعده‌های دولت مطمئن نباشند.

مدیرکل توسعه اشتغال وزارت کار نیز در تازه‌ترین اظهارات خود اعلام کرده تاکنون ۱۶۳هزار میلیارد ریال تسهیلات از طریق بانک‌ها به طرح‌های زودبازده اختصاص یافته تا برای یک میلیون و ۳۶۳هزار نفر شغل جدید ایجاد شود. وی می‌افزاید: از زمان اجرای طرح بنگاه‌های زودبازده تاکنون فقط ۸۵۸هزار طرح مورد بررسی قرار گرفته که از این تعداد ۷۱۸هزار طرح به تایید رسیده است.

و شاید به همین دلیل رییس کل بانک مرکزی هرگونه پرداخت تسهیلات به چنین طرح‌هایی را ممنوع یا منوط به رعایت شرایط خاص کرد و بانک‌ها نیز با رد ۱۲۹هزار طرح زودبازده و عدم ارائه تسهیلات به متقاضیان بر مطالب مهندس مظاهری مهر تایید زدند. در همین رابطه نایب رییس اول کمیسیون اقتصادی مجلس نیز نگرانی بانک‌ها از عدم بازپرداخت وام‌ها و سختگیری برای ارائه تسهیلات را تایید کرده و می‌گوید: سرمایه بانک‌ها که حاصل سپرده‌های مردم است، باید به افرادی اعطا شود که منجر به درآمدزایی بانک‌ها شود. ایرج ندیمی معتقد است: بانک‌ها باید به وظیفه خود در مورد پرداخت تسهیلات اشتغال عمل کنند اما موضوع مهم بازگشت سرمایه آنان است که باید تضمین شود و این مقوله موضوعی منطقی و قابل بررسی است.

نماینده لاهیجان در مجلس می‌گوید: البته بسیاری از طرح‌های اشتغالزایی توجیه اقتصادی ندارند و متاسفانه برخی افراد با استفاده از رانت‌ به نام اشتغالزایی وام‌های کلانی را دریافت کرده و آن را در جاهای دیگر به کار گرفته‌اند.

به هر حال امروز عزم دولت بر اشتغالزایی و رفع معضل بیکاری است و تحقق این مهم منوط به همکاری تمامی دستگاه‌های ذی‌صلاح و از جمله سیستم بانکی است اما از طرفی دولت نیز باید شرایطی را فراهم سازد تا مدیران بانک‌ها با خیالی آسوده تسهیلات را ارائه کرده و مهم‌تر آن که این تسهیلات در اختیار متقاضیان واقعی قرار گیرد تا اشتغال به مفهوم واقعی محقق شود.