خسرو رجبیان *

وضعیت موجود بیمه‌‌های مناطق آزاد و رشد نسبی و آهسته آنها به دلایل مختلفی مربوط است که مهم‌ترین آنها شرایط اقتصادی کشور است. در شرایط فعلی قسمت بزرگ رشد پرتفوی بیمه در مناطق آزاد مربوط به تورم و بالا رفتن قیمت‌ها و نرخ ارز است. زمانی که قیمت ارز نوسان دارد صاحب کالا براساس نرخ ارز، جنس خریداری می‌کند. بنابراین، قیمت بیمه کالا نیز افزایش می‌یابد؛ همچنین‌، بخشی از رشد پرتفوی بیمه در مناطق آزاد مربوط به بالا رفتن قیمت‌ها به دلیل وجود تورم داخلی و تورم حاصل از نرخ ارز است.

از سوی دیگر، در شرایط اقتصادی کنونی که خطوط اعتباری کمتری گشوده می‌شود یا واردات و صادرات، به میزانی محدود شده و متاسفانه قاچاق کالا افزایش یافته است و مجموع این عوامل، در قالب کاهش ورود سرمایه کاهش پرتفوی بیمه به خصوص بیمه مناطق آزاد تجلی یافته است. بنابراین، مشکلات و معضلات کنونی بیمه مناطق آزاد که مناطق تجاری هستند به مشکلات اقتصادی کشور مرتبط می‌شود. بیمه‌های مناطق آزاد سعی کرده‌اند تا با به وجود آوردن شرایط بهتر و ایجاد فرهنگ بیمه‌ای، افراد و صاحبان سرمایه را به خرید بیمه تشویق کنند تا از این راه، کاهش پرتفوی یا خرید بیمه را بگیرند. اما این راه نیز مستلزم صرف زمان و هزینه بسیار است. در این بین، بیش‌تر بیمه‌های مناطق آزاد سعی کردند تا از بیمه مرکزی اجازه فعالیت در برخی رشته‌ها در سرزمین‌اصلی را به دست آورند که هنوز بیمه مرکزی موضع خود را اعلام نکرده است. ورود به ریسک‌های انرژی و بیمه‌های انرژی و پالایشگاه‌ها، بیمه‌های عمر و پس‌انداز، بیمه‌های درمان و... از جمله بیمه‌هایی هستند که اگر اجازه فعالیت آنها در مناطق اصلی به بیمه‌های مناطق آزاد داده شود تا حدود زیادی از مشکلات بیمه‌های مناطق آزاد، می‌کاهد. بیمه‌های مناطق آزاد، ظرفیت‌های خاص و در مواردی، محدودیت دارند که باید با صرف زمان و هزینه زیاد ظرفیت آنها را بالا برد که با توجه به شرایط اقتصادی موجود این امر با مشکلاتی مواجه ‌است. از طرف دیگر، برای جذب پرتفوی جدید، محدودیت افزایش سرمایه نیز وجود دارد که افزایش سرمایه اگر منجر به بلوکه ‌کردن سرمایه (تبدیل به ملک یا سپرده‌های بانکی) شود، تاثیری در قدرت فعالیت بیمه‌ها به خصوص در این مناطق نخواهد داشت. البته این امر، نیازمند بررسی و بازنگری آیین‌نامه سرمایه‌گذاری است که در حال حاضر، در بیمه مرکزی در حال انجام شدن است اما با این همه بیمه‌ها برای سرمایه‌گذاری و افزایش قدرت ریسک‌پذیری نیازمند بازار مطمئن برای سرمایه‌گذاری است. نوسان‌های شدید بورس و کاهش سود بانکی از جمله چالش‌هایی است که بیمه‌ها با آن روبه‌رو هستند و دست سرمایه‌گذاران بیمه‌ای را تا حدودی تنگ کرده است.

در مجموع رشد آهسته بیمه‌های مناطق آزاد و مشکلات‌شان بیش‌تر به وضعیت اقتصادی بازمی‌گردد؛ وضعیتی که درست مانند ظروف مرتبطه به هم مربوط است و نمی‌توان بدون در نظر داشتن یکی از آنها انتظار رشد دیگری را داشت.

* مدیرعامل بیمه حافظ