گروه بازار پول- در حالی که آخرین آمار ارائه شده از سوی بانک مرکزی، رشد ۴۲ درصدی مجموع بدهی بانک‌ها و موسسات اعتباری غیربانکی کشور در پایان بهار سال‌جاری را نشان می دهد؛ مدیر اداره بررسی‌های بانک مرکزی معتقد است که اقدامات کنترلی برای کند شدن این روند در سال‌جاری پاسخ داده است. پیمان قربانی به خبرگزاری فارس گفته است: معاونت اقتصادی بانک مرکزی در چند ماه اخیر اقدامات خوبی را برای کنترل بدهی بانک‌ها در پیش گرفته و رشد بدهی بانک‌ها مهار شده است. وی افزود: علاوه بر کنترل رشد بدهی بانک‌ها مدتی است سیر نزولی بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی آغاز شده است و تا پایان سال این روند ادامه خواهد داشت.

او در پاسخ به این سوال که بانک مرکزی چه اقداماتی برای کنترل بدهی بانک‌ها در پیش گرفته اظهار کرد: اقدامات اصلاحی مانند ساماندهی اضافه برداشت‌ها و خطوط اعتباری صورت گرفته و همه این اقدامات منجر به کنترل بدهی بانک‌ها و آغاز روند کاهشی آن شده است.

مدیر اداره بررسی‌ها و سیاست‌های اقتصادی بانک مرکزی تصریح کرد: همه اعداد و ارقام بدهی‌ها نهایی شده و به زودی اعلام می‌شود تا میزان کاهش آن مشخص شود.

رشد ۴۲ درصدی بدهی‌ها

آمارهای بانک مرکزی نشان می‌دهد که مجموع بدهی بانک‌ها و موسسات اعتباری غیربانکی کشور در پایان بهار سال‌جاری، به رقم ۵۳ هزار و ۶۰۲ میلیارد تومان رسیده است. مطابق آخرین گزارش آماری بانک مرکزی از وضعیت متغیرهای پولی و بانکی کشور که داده‌های این بخش از اقتصاد کشور را تا بهار سال‌جاری پوشش می‌دهد، میزان بدهی‌ بانک‌ها و موسسات اعتباری غیربانکی کشور به بانک مرکزی در انتهای بهار امسال، نسبت به پایان خردادماه سال گذشته که رقم مجموع بدهی‌ها در حدود ۳۷ هزار و ۶۰۲ میلیارد تومان اعلام شده بود، نزدیک به ۴۲ درصد افزایش یافته است. یعنی در این بازه یک ساله، به میزان ۱۶ هزار میلیارد تومان بر حجم بدهی بانک‌های و موسسات اعتباری کشور به بانک مرکزی افزوده شده است.

همچنین مروری بر آمارهای قبلی منتشر شده از سوی بانک مرکزی بیانگر این است که در بهار امسال نیز، به میزان ۱/۲۸ درصد بر حجم بدهی بانک‌ها و موسسات به بانک مرکزی اضافه شده است. حجم این بدهی‌ها در پایان سال گذشته، یعنی اسفندماه ۹۰، به میزان ۴۱ هزار و ۸۳۰ میلیارد تومان محاسبه شده بود. از آخرین گزارش بانک مرکزی در مورد متغیرهای پولی و بانکی چنین بر می‌آید که در سه ماه نخست سال‌جاری، به میزان ۱۱ هزار و ۷۷۲ میلیارد تومان به مبلغ این بدهی‌ها افزوده شده است.

سهم تجاری‌ها از بدهی‌ها

آمارهای بانک مرکزی نشان می‌دهد حجم بدهی بانک‌های تجاری به بانک مرکزی در پایان خردادماه امسال، ۱۲ هزار و ۳۲۱ میلیارد تومان شده است. این داده‌ها از رشدی ۶/۶ درصدی را از افزایش بدهی‌های بانک‌های تجاری به بانک مرکزی خبر می‌دهد. مطالبات بانک مرکزی از بانک‌های تجاری، در پایان خرداد ۹۰ معادل ۱۱ هزار و ۵۰۲ میلیارد تومان بود. به این ترتیب افزایشی به میزان تقریبا ۸۱۹ میلیارد تومان در روند این بدهی‌ها در بازه یک ساله مزبور مشاهده می‌شود.

علاوه بر این با توجه به آماری که در خصوص بدهی‌ بانک‌های تجاری به بانک مرکزی در پایان سال گذشته منتشر شده بود، می‌توان افزایش و رشد این بدهی‌ها را نیز در سه ماه اول سال‌جاری به‌دست آورد. به این ترتیب با توجه به رقم ۳۳۵۰ میلیارد تومانی بدهی‌ها در اسفندماه ۹۰، مشاهده می‌شود که میزان مطالبات بانک مرکزی از بانک‌های تجاری در بهار امسال جهش قابل توجهی داشته است. حجم بدهی بانک‌های تجاری به بانک مرکزی در سه ماه اول امسال حدودا ۲۶۸ درصد رشد داشته است، اما با ملاحظه به رشد تقریبا ۶ درصدی این بدهی‌ها در بازه یک ساله منتهی به خرداد ۹۱، می‌توان چنین برداشت کرد که در سه فصل پایانی سال ۹۰، حجم بدهی تجاری‌ها به بانک مرکزی کاهش چشمگیری داشته است؛ چرا که افزایش عمده آن در بهار سال‌جاری، آن را تقریبا به رقم آن در سال گذشته رسانده است.

نتیجه دیگری که از این روند می‌توان گرفت این است که با توجه به اینکه میزان بدهی تجاری‌ها به بانک مرکزی رشد چندانی در بازه یک ساله نداشته است، سهم این بانک‌ها در رشد بدهی سیستم بانکی (بانک‌ها به اضافه موسسات اعتباری) به بانک مرکزی، قابل توجه نبوده است.

رشد ۶۰ درصدی بدهی تخصصی‌ها

در بخش دیگری از گزارش خلاصه دارایی‌ها و بدهی‌های بانک‌ها و موسسات اعتباری غیربانکی، که دایره آمارهای پولی وابسته به اداره بررسی‌ها و سیاست‌های اقتصادی بانک مرکزی آن را تهیه و منتشر کرده، اطلاعات مربوط به خلاصه دارایی‌ها و بدهی‌های بانک‌های تخصصی ارائه شده است. بررسی داده‌های زیر گروه «بدهی‌ به بانک مرکزی» از اطلاعات این بخش، نشان دهنده رشدی ۲/۶۲ درصدی در بدهی بانک‌های تخصصی به بانک مرکزی است.

به این ترتیب مشخص می‌شود که چرا به‌رغم آنکه بدهی بانک‌های تجاری به بانک مرکزی در یک ساله منتهی به خرداد ۹۱ رشد چندانی نداشت، مجموع بدهی سیستم بانکی و موسسات اعتباری غیربانکی در این بازه رشد قابل ملاحظه‌ای را در بر داشت. به بیان دیگر، سهم قابل توجهی از رشد بدهی‌ بانک‌ها و موسسات اعتباری به بانک مرکزی، ناشی از افزایش بدهی بانک‌های تخصصی بوده است.

این آمار حاکی از این است که بدهی بانک‌های تخصصی به بانک مرکزی در خردادماه سال ۹۰ به میزان ۲۳ هزار و ۹۲۴ میلیارد تومان بوده است. مقایسه این رقم با حجم ۳۸ هزار و ۸۰۱ میلیارد تومانی بدهی‌ بانک‌های تخصصی به بانک مرکزی در خردادماه سال‌جاری را نشان می‌دهد حجم این بدهی‌ها در این مدت یک ساله، افزایشی معادل ۱۴ هزار و ۸۷۷ میلیارد تومان را تجربه کرده است. در مقایسه با رقم ۳۶ هزار و ۲۷۰ میلیارد تومانی مطالبات بانک مرکزی از بانک‌های تخصصی در اسفندماه سال ۹۰ نیز رشدی ۷ درصدی در میزان این بدهی‌ها در سه ماه اول سال‌جاری مشاهده می‌شود.

غیردولتی‌ها و موسسات غیربانکی

بخش سوم گزارش بانک مرکزی از متغیرهای پولی و بانکی کشور، داده‌های مربوط به خلاصه دارایی‌ها و بدهی‌های بانک‌های غیردولتی و موسسات اعتباری غیربانکی در پایان بهار امسال را ارائه کرده است. در این بخش مشاهده می‌شود که حجم بدهی‌های بانک‌های غیردولتی و موسسات اعتباری غیربانکی از سطح ۲ هزار و ۱۱۵ میلیارد تومانی در پایان خردادماه ۹۰، با رشدی ۲/۱۷ درصدی، به رقم ۲ هزار و ۴۸۰ میلیارد تومان در پایان بهار سال‌جاری رسیده است. به عبارت دیگر این بدهی‌ها در این مدت یک ساله، افزایشی معادل ۳۶۵ میلیارد تومان را تجربه کرده است.

حجم این بدهی‌ها یا به بیان دیگر مطالبات بانک مرکزی از بانک‌های غیردولتی و موسسات اعتباری غیربانکی کشور در پایان سال گذشته نیز، ۲ هزار و ۲۱۱ میلیارد تومان گزارش شده بود. که مقایسه آن با آخرین رقم اعلام شده، رشدی ۱/۱۲ درصدی را در حجم بدهی این بانک‌ها و موسسات به بانک مرکزی، در بازه سه ماه نخست سال‌جاری مشخص می‌کند.

کاهش در رشد بدهی‌ها

با کنار هم گذاشتن داده‌های مربوط به حجم بدهی‌ بانک‌ها به بانک مرکزی در چند دوره اخیر، مشاهده می‌شود که نرخ رشد این مطالبات، در دوره یک ساله منتهی به خردادماه سال ۹۱ (که‌آخرین رقم بدهی‌ها مربوط به آن است)، نسبت به دوره یک ساله منتهی به خرداد سال ۹۰ با کاهش مواجه بوده است. در حالی که نرخ رشد سالانه بدهی بانک‌ها و موسسات اعتباری کشور به بانک مرکزی، در خرداد سال ۹۰ نزدیک به ۹۳ درصد محاسبه شده بود (یعنی در فاصله یک ساله از خرداد ۸۹ تا خرداد ۹۰، میزان این بدهی‌ها ۹۳ درصد رشد یافته بود)، نرخ رشد این بدهی‌ها در فاصله یک ساله منتهی به خردادماه سال‌جاری، کمتر شده و به رقم ۶/۴۲ درصد رسیده است.

یعنی نرخ رشد بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی، در یک سال قبل از خرداد ۹۱، کمتر از نصف نرخ آن در یک سال قبل از خرداد ۹۰ بوده است.

روند مشابهی در کاهش نرخ رشد بدهی بانک‌های تجاری، تخصصی و غیردولتی‌ها و موسسات اعتباری غیربانکی نیز مشاهده می‌شود. معنای این روند این است که روند افزایش بدهی بانک‌های کشور به بانک مرکزی، آهسته شده است.