بانک مرکزی منتشر کرد
کارنامه «تورم تولید» در نیمه نخست سال
آمار مربوط به «شاخص بهای تولیدکننده در ایران»، پس از وقفه‌ای چند ماهه، در پایگاه اطلاع‌رسانی بانک مرکزی به روز شد. داده‌های مندرج در این گزارش‌ها، جزئیات تغییرات قیمتی گروه‌های مختلف کالایی و خدماتی مربوط به فعالیت‌های تولیدی را بیان کرده است.
این داده‌ها توسط دایره شاخص بهای تولیدکننده که زیرمجموعه اداره آمار اقتصادی از مدیریت کل آمارهای اقتصادی بانک مرکزی است، تهیه و ارائه شده است. بر اساس شاخص بهای تولیدکننده و رشد آن، می‌توان به نرخی از رشد قیمت‌ها رسید که به آن «تورم بخش تولید» گفته می‌شود. تفاوت این تورم با تورم رایج در این است که تورم رایج، رشد قیمت‌های کالاها و خدماتی را که در سبد مصرفی مصرف‌کنندگان و خانوار قرار دارد نشان می‌دهد و اجزای آن نیز اقلام مصرفی مصرف‌کنندگان است؛ حال آنکه در تورم تولیدی که از بررسی تغییرات قیمت‌های تولیدکننده به دست می‌آید، میزان رشد قیمت‌های بخش تولید را نشان می‌دهد. به این ترتیب از آنجا که معمولا قدری فاصله زمانی بین رشد قیمت‌ها در بخش تولید و رشد قیمت‌های کالاهای مصرفی وجود دارد، شاخص بهای تولیدکننده یا تورم تولیدی، نوعی اثر پیش‌بینی‌کننده در قبال تورم را دارا است، به این معنی که معمولا رشد این شاخص، با یک فاصله زمانی تاخیری، در ماه‌های بعد در نرخ تورم منعکس می‌شود.
قیمت‌ها در شهریور
بررسی داده‌های منتشر شده در دوره‌های گذشته از سوی بانک مرکزی نیز بیانگر این موضوع است که از شهریور سال ۸۸ به بعد، شاخص بهای تولیدکننده همواره در حال افزایش بوده است.
طبق این گزارش، این شاخص در شهریورماه 1391 به عدد 5/350 رسید و نسبت به ماه قبل 7/2 درصد بالا رفت که کمتر از 0/3 درصد رشد این شاخص در مرداد ماه بوده است. طبق داده‌های تازه، نرخ رشد ماهانه شاخص برای ماه‌های قبل نیز قابل محاسبه است. به این ترتیب نرخ رشد ماهانه شاخص بهای تولیدکننده برای فروردین ماه، 6/1 درصد، اردیبهشت ماه، 4/1 درصد، خرداد ماه، 4/1 درصد، تیرماه، 3/3 درصد، مرداد ماه 0/3 درصد و در آخرین ماهی که شاخص برای آن منتشر شده، یعنی شهریور ماه، 7/2 درصد بوده است. این داده‌ها از کاهش در نرخ رشد ماهانه شاخص بهای تولیدکننده در شهریورماه خبر می‌دهد، اما در مقایسه با سه ماه نخست سال کماکان رشد بالایی دارد.
همچنین نرخ رشد متوسط شاخص در دوازده ماه منتهی به شهریور ۹۱، در مقایسه با دوازده ماه منتهی به شهریور ۹۰، معادل ۶/۲۴ درصد بوده است. نرخ رشد میانگین دوازده‌ماه نیز در پنج ماه ابتدایی سال جاری، برای فروردین ۴/۳۲ درصد، اردیبهشت ۵/۳۰ درصد، خرداد ۶/۲۸ درصد، تیر ۰/۲۷ درصد و مرداد
7/25 درصد بوده است.
شاخص تولیدکننده در شهریور ماه، نسبت به ماه مشابه سال قبل، برابر ۷/۲۴ درصد
(رشد نقطه‌ای) افزایش داشته است. همچنین شاخص مذکور، در شش ماه ابتدایی سال جاری، در مقایسه با انتهای اسفند سال 90، به میزان 1/14 درصد رشد داشته است. همچنین با محاسبه نرخ رشد نقطه‌ای برای ماه‌های پیش از شهریور، این نرخ برای فروردین، 8/18 درصد، اردیبهشت 5/17 درصد، خرداد 0/18 درصد، تیر 8/20 درصد و مرداد 7/24 درصد به دست می‌آید. که نشان‌دهنده افزایش نرخ رشد سالانه نقطه‌ای در شهریور ماه، نسبت به ماه‌های پیشین است.
گزارش بانک مرکزی با مقایسه شاخص بهای تولیدکننده طی شش ماه اول سال جاری در مقایسه با شش ماه اول سال ۹۰، میزان رشد این شاخص در این دوره را معادل ۵/۲۰ درصد عنوان کرده است.
شاخص قیمت تولیدکننده
شاخص قیمت تولیدکننده متوسط قیمت کالاها و خدماتی است که بنگاه‌ها به ازای تولید کالا و خدمات دریافت می‌کنند. به تعبیری دیگر، این شاخص، تغییرات قیمت کالاها و خدمات تولید و عرضه شده به
عمده‌فروشان، مصرف‌کننده نهایی یا صادرکننده به کشورهای خارجی توسط تولیدکننده را نشان می‌دهد. این شاخص در سه گروه کشاورزی، صنعت و خدمات مورد ارزیابی بانک مرکزی قرار می‌گیرد و تغییرات قیمت کالاها و مواد خام خریداری شده توسط کارخانه‌ها را نشان می‌دهد (تورم در سطح تولیدکننده) که به صورت ماهانه ارائه می‌شود.
از آنجا که این شاخص زودتر از شاخص قیمت مصرف‌کننده منتشر می‌شود، یک شاخص «پیشرو» محسوب می‌شود. به طور کلی افزایش شاخص قیمت تولیدکننده منجر به افزایش شاخص تورم می‌شود و افزایش تورم نیز به طور خودکار بر تصمیمات بانک مرکزی تاثیر مستقیمی دارد؛ بنابراین هر چقدر شاخص بهای تولیدکننده نسبت به پیش‌بینی‌ها افزایش یابد انتظار تقویت قیمت‌ها وجود دارد. به عبارت دیگر، نوسان شاخص مورد اشاره به گفته کارشناسان در آینده‌ای نه چندان دور خود را در شاخص بهای کالاها و خدمات مصرفی (نرخ تورم) نشان خواهد داد.
اجزای شاخص
اقلام مورد استفاده در شاخص بهای تولیدکننده بانک مرکزی، به هفت گروه اصلی و سه گروه اختصاصی تقسیم شده است. گروه‌های اصلی شامل کشاورزی، شکار و جنگلداری، ماهیگیری، ساخت (صنعت)، هتل و رستوران، حمل و نقل، انبارداری و ارتباطات، آموزش، بهداشت و مددکاری اجتماعی و در آخر سایر فعالیت‌های خدمات عمومی، اجتماعی و شخصی است. گروه‌های اختصاصی نیز از کشاورزی، شکار، جنگلداری و ماهیگیری، ساخت (صنعت) و خدمات تشکیل شده است.
بررسی اجزای یاد شده از شاخص بهای تولیدکننده، مشخص می‌کند که در بین گروه‌های اختصاصی، بیشترین رشد قیمتی و بیشترین سهم و تاثیر بر شاخص کل (شاخص کلی بهای تولیدکننده) را، گروه کشاورزی، شکار، جنگلداری و ماهیگیری، با رشد 6/39 درصدی نسبت به شهریور سال قبل، داشته است و دو گروه دیگر، یعنی ساخت (صنعت) و خدمات، به ترتیب با رشدهای سالانه 6/23 درصد و 8/14 درصد، رشد کمتری را تجربه کرده‌اند. به این ترتیب می‌توان گفت در بین کالاها و خدمات تولیدی در اقتصاد کشور، بیشترین سهم افزایش به ترتیب متعلق به محصولات غذایی، صنعت و در نهایت بخش خدمات بوده است.
همچنین نرخ رشد قیمتی متوسط دوازده‌ماهه گروه‌های کشاورزی، شکار، جنگلداری و ماهیگیری، ساخت (صنعت) و خدمات نیز به ترتیب برابر با ۵/۲۵ درصد، ۱/۲۹ درصد و ۸/۱۴ درصد بوده است. این داده‌ها نشان می‌دهد برخلاف رشد نقطه‌ای قیمت‌ها، در رشد میانگین قیمتی بخش صنعت، رشد بالاتری را نسبت به بخش محصولات غذایی دارا
بوده است.
ارسال نظر