محمد رضا تقوایی* - تصویب آیین‌نامه جدید نمایندگی بیمه توسط شورای عالی بیمه بسیاری از مشکلات شرکت‌های بیمه و نمایندگان را که در طول سال‌های اخیر با آن مواجه بودند برطرف نمود به نظر می‌رسد با تصویب این آیین‌نامه از یک سو اختیار شرکت‌های بیمه افزایش و از سوی دیگر کارهای اجرایی بیمه مرکزی ایران در بخش نمایندگان کاهش ‌یابد. از نکات مهم آیین‌نامه جدید تفویض اختیار برگزاری آزمون و اعطای کد نمایندگی به شرکت‌های بیمه است که به موجب آیین‌نامه قبلی این مهم بر عهده بیمه مرکزی ایران بوده است. تفویض این اختیار به شرکت‌های بیمه سبب جذب سریعتر نمایندگان توسط شرکت‌های بیمه می‌شود که می‌تواند به نوعی استقلال بیشتر شرکت‌های بیمه را در بر داشته باشد.

در خصوص تشکیل و ثبت نمایندگان حقوقی و هر گونه تغییرات بعدی در مورد شرکت‌های مذکور هم تا اندازه‌ای شرکت‌های بیمه نسبت به ضوابط قبلی مستقل‌تر شده‌اند و گرچه شرکت‌های بیمه موظفند قبل از ثبت نمایندگی حقوقی و تغییرات بعدی در آن نمایندگی‌ها نظر بیمه مرکزی را اخذ نمایند، اما قید فرصت ۲۰ روزه برای اعلام نظر بیمه مرکزی سبب تسریع در شکل‌گیری شرکت‌های نمایندگی حقوقی می‌شود که این تغییر هم نکته مثبتی تلقی می‌شود.

مطلب دیگر این که اعطای اختیار پرداخت خسارت (آن هم بدون محدودیت) به نمایندگان که قبل از تصویب آیین‌نامه جدیدبا ابهامات و اظهارنظرهای متفاوتی روبه‌رو بود، در تبصره ماده۲ آیین‌نامه جدید به صراحت به شرکت‌های بیمه تفویض شده که این امر چنانچه با برنامه‌ریزی شرکت‌های بیمه و آموزش موثر به نمایندگان محقق شود سبب تحولی بسیار مهم در صنعت بیمه کشور می‌شود، زیرا پرداخت خسارت به ذی‌نفع بیمه نامه‌ها توسط نمایندگان سبب کوتاهی مسیر پرداخت خسارت و در نهایت جلب رضایت بیشتر مشتریان شرکت‌های بیمه و زیان‌دیدگان می‌شود. از نکات دیگر آیین‌نامه جدید محاسبه ارزش پرتفوی نمایندگان (درصورت فوت یا حجر نماینده حقیقی یا توقف فعالیت نماینده طبق توافق شرکت بیمه و نماینده و نبودن شرط خلاف در قرارداد نمایندگی) است که تا کنون در آیین‌نامه‌ها و دستور‌العمل‌های قبلی ذکری از آن به میان نیامده بود این موضوع که در بند ۸ آیین‌نامه جدید نمایندگی به آن اشاره شده است می‌تواند پشتوانه مالی مناسبی برای نمایندگان محسوب شود به شرطی که اجرای آن از سوی شرکت‌های بیمه توام با رعایت نکات دقیق باشد. اما ذکر برخی نکات دیگر در آیین‌نامه جدید می‌تواند دغدغه‌هایی برای شرکت‌های بیمه داشته باشد از جمله مسوولیت تضامنی شرکت بیمه و نماینده جهت جبران خسارات مستقیم یا غیر‌مستقیم وارده به بیمه‌گذاران یا اشخاص ذی‌نفع می‌تواند مستمسک مناسبی برای اشخاصی باشد که ادعای قضایی به طرفیت شرکت‌های بیمه مطرح می‌کند. و احتمالا منظور از تصویب این بند کنترل بیشتر شرکت‌های بیمه است تا در مقابل اختیارات وسیعی که در جذب نمایندگی به شرکت‌های بیمه اعطا شده است دقت بیشتر و موثرتری را در اعطای کد نمایندگان داشته باشند. نکته دیگر در ماده ۲۵ آیین‌نامه مشاهده می‌شود که ذکر شده اگر پروانه فعالیت نماینده با تصمیم کمیته رسیدگی به تخلفات نماینده لغو شود شخص نمی‌تواند حداقل تا مدت یک سال پس از لغو پروانه به عنوان نماینده بیمه در هر یک از شرکت‌های بیمه فعالیت کند. اگر چه نمایندگان متخلف در صنعت بیمه بسیار کم تعداد هستند، ولی بهتر است برخی نمایندگان که مرتکب تخلفات سنگینی می شوند برای همیشه از نمایندگی شرکت‌های بیمه محروم گردند. البته نکات و اصلاحات دیگری در آیین‌نامه جدید به چشم می‌خورد که در این یادداشت از ذکر همه آنها صرفنظر می‌شود، اما در مجموع آنچه که مسلم و محرز است این است که آیین‌نامه جدید تحولات مثبت و سازنده‌ای برای صنعت بیمه و نمایندگان در پی دارد و نشان از دقت نظر بیمه مرکزی ایران و شورای عالی بیمه نسبت به وضعیت نمایندگان در شرکت‌های بیمه دارد.

*عضو هیات علمی دانشگاه