اکنون که بحث در مورد تغییرات در سیستم پولی و به عبارتی اسکناس رایج کشور از یک تابو خارج شده و به بحثی جدی‌تر در بین صاحب‌نظران و تصمیم‌گیرندگان اقتصادی و سیاسی کشور تبدیل شده است، جا دارد این مساله به... نحوی شایسته برای مردم عزیز کشورمان تبیین گردد، به نحوی که این تغییر با کمترین آثار و تبعات منفی و دردسرساز برای اقشار متوسط جامعه و مخصوصا مسن‌ترها که بعضا تغییرات را با سرعت کمتری پذیرا هستند، صورت پذیرد.

زمانی صحبت از حذف دو صفر و بعدها سه صفر بود و در زمان حال صحبت از حذف چهار صفر از اسکناس‌ها در میان است.

خدا را شکر که عاقلانه‌ترین گزینه مطرح شده است و امید است این طرح تا انتها با منطق و عقلانیت کامل به جلو رفته و به نتیجه برسد، اما ذکر چند نکته که می‌تواند تا حدی راهگشا باشد؛ اول، پیشنهاد می‌گردد، نام واحد پول جدید، «تومان» باشد. به این دلایل: این نام برای همگان ملموس است، تومان به معنی هزار بوده و چون برابر با هزار دینار بود (در دوران پهلوی اول) مردم استفاده از این کلمه را خودشان انتخاب کردند. بنابراین محاسبه ارزش کالاها با پول جدید از پیچیدگی کمتر و سهولت بیشتر برخوردار خواهد بود. انتخاب نام جدید نه تنها کار را برای مسوولان با چالش‌های جدید روبه‌رو می‌سازد، بلکه برای مردم که کاربران اصلی هستند پیچیدگی ذهنی ایجاد کرده و عمل تطابق را در ذهن مشکل می‌کند. پس بهتر است به درمان درد اصلی پرداخت و از حاشیه روی و پرداختن به مواردی که هیچگونه تاثیر ملموس برای مردم ندارد و فقط کار را طولانی می‌کند واقعا اجتناب کرد.دوم، ارقام اسکناس (ضرایب واحد جدید در نوت‌ها): پیشنهاد می‌شود اسکناس‌های جدید به صورت‌های یک تومانی، پنج تومانی، ده تومانی، بیست تومانی، پنجاه تومانی و بالاخره یکصد تومانی چاپ شوند. ارقام بالاتر نیاز به مطالعات کارشناسی جامع‌تر مخصوصا از نظر امنیتی دارند.

سوم، ابعاد اسکناس پیشنهاد می‌گردد همگی دارای یک اندازه بوده و دارای ابعاد کوچکتر از اسکناس‌های فعلی باشند.

این مساله از آسیب دیدن لبه اسکناس‌های بزرگ‌تر می‌کاهد و از طرفی حمل آنها را در کیف‌های کوچک جیبی ممکن می‌سازد، ضمن اینکه در مصرف کاغذ و جوهر اسکناس صرفه‌جویی می‌گردد.اسکناس‌های فعلی بیش از حد بزرگ بوده و نیاز به کیفی دارند که در جیب معمولی جا نمی‌شوند. به همین دلیل بسیاری از مردم اسکناس را در جیب حمل کرده که همین مساله باعث استهلاک سریع اسکناس‌ها شده است.

چهارم، طرح اسکناس‌ها؛ پیشنهاد می‌شود از چاپ عکس شخصیت‌ها، مخصوصا تمثال امام(ره) به علت نحوه کاربردهای اسکناس‌ها و مخدوش شدن تصاویر پس از مدتی، اجتناب شود. این موضوع برای بعضی جنبه اعتقادی داشته و آن را دون شخصیت روحانی حضرت امام می‌دانند. در ضمن از نگاشتن هرگونه کلمه‌ای که دست کشیدن بر آن شرعا اشکال داشته باشد نیز اجتناب شود. همچنین با توجه به ارزشمند بودن نوت‌ها و کاربری آنها خارج از مرزها، مختصات لاتین آن به صورت کاملا گویا و کامل درج شود.

مساله بعد اجزای پول جدید است که بسیار با اهمیت است. پیشنهاد می‌گردد: ۱- پول جدید به یکصد جزء تقسیم شود. این مساله پول ما را همانند کلیه پول‌های معتبر جهان کرده و با فرمت‌های حسابداری مدرن سازگار می‌سازد. ۲- نام اجزا همان ریال باشد. به این ترتیب هر ریال جدید برابر ده تومانی‌های فعلی خواهد بود و عمل تطبیق ارزش‌ها در ذهن مردم به سرعت انجام خواهد گرفت.

۳ - مسکوکات شامل یک ریالی، دو ریالی، پنج ریالی، ده ریالی، بیست‌وپنج ریالی و پنجاه ریالی باشند.

۴ - اندازه و وزن مسکوکات کوچک و کم باشند. به عبارتی سهل‌الانتقال باشند. مثلا اندازه ده ریالی جدید برابر با یک ریالی‌های قدیم باشد یا پنجاه ریالی برابر پانصد ریالی فعلی باشد.

نهایتا این بسیار مهم است که مسوولان محترم از تکرار بی‌ارزش کردن پول ملی از طریق «بی‌انضباطی پولی» واقعا خودداری کنند تا در آینده‌ای نزدیک مجبور به تکرار این کار نباشیم.

محمدفقیه احمدآبادی- کارشناس ارشد مدیریت از دانشگاه دیتون اوهایو- کارشناس اقتصاد و علوم سیاسی از دانشگاه سیتی یونیورسیتی نیویورک.

e-mail:m-Faghih@yahoo.com